Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym oraz niektórych innych ustaw

o którym mowa w art. 19, w liczbie określonej dla tej mniejszości lub dla tej
społeczności odpowiednio w ust. 1 pkt 2 albo pkt 3. Zgłoszenie następuje za
pośrednictwem organizacji mniejszości albo społeczność posługującej się
językiem, o którym mowa w art. 19.”;
d) po ust. 5 dodaje się ust. 5a w brzmieniu:
„5a. Minister właściwy do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości
narodowych i etnicznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb powoływania
i odwoływania członków Komisji Wspólnej, o których mowa w art. 24 pkt 2 i
3, uwzględniając w szczególności warunki zgłoszenia jakie musi spełnić
organizacja mniejszości lub społeczności posługującej się językiem
regionalnym, zainteresowana udziałem w powoływaniu lub odwoływaniu
członków Komisji Wspólnej, o których mowa w zdaniu poprzedzającym,
terminy poszczególnych etapów konsultacji oraz sposób ustalania wyników
konsultacji.”;
e) ust. 6 otrzymuje brzmienie:
„6. Kadencja członków Komisji Wspólnej, o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt
2 i 3, trwa 5 lat, z zastrzeżeniem art. 25 ust. 2.”;
f) ust. 7 otrzymuje brzmienie:
„7. We wniosku, o którym mowa w ust. 2, minister właściwy do spraw wyznań
religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych wskazuje jako
kandydatów na członków Komisji Wspólnej jedynie osoby zgłoszone przez
organy, o których mowa w ust. 1 pkt 1, oraz mniejszości lub społeczność
posługującą się językiem, o którym mowa w art. 19, a także kandydata na
sekretarza Komisji Wspólnej.”;

13) w art. 25 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Członkostwo w Komisji Wspólnej wygasa:
1) w dniu powołania przez Prezesa Rady Ministrów członków Komisji Wspólnej
wyłonionych w trybie przewidzianym w art. 24 ust. 5a.;
2) w razie śmierci.”
14) w art. 27:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Współprzewodniczącymi Komisji Wspólnej są:
a) przedstawiciel ministra właściwego do spraw wyznań religijnych oraz
mniejszości narodowych i etnicznych;
b) przedstawiciel mniejszości oraz społeczności posługującej się językiem,
o którym mowa w art. 19, wybrany przez członków Komisji Wspólnej,
o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 2 i 3.”
b) dodaje się ust. 3 w brzmieniu:
„3. Współprzewodniczącymi Komisji Wspólnej mogą być wyłącznie
członkowie Komisji Wspólnej.”;

15) w art. 29:
a) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Przedstawicielom organizacji mniejszości oraz społeczności posługującej się
językiem, o którym mowa w art. 19, uczestniczącym w pracach Komisji
Wspólnej oraz ekspertom zgłoszonym przez co najm niej jednego ze
współprzewodniczących Komisji Wspólnej przysługują należności na pokrycie
kosztów związanych z podróżą służbową, na zasadach określonych w przepisach
dotyczących wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących
pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery
5

budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju, wydanych na
podstawie) art. 30 ust. 4a otrzymuje brzmienie:
„4a. Powołując rady programowe oddziałów emitujących programy w językach
mniejszości narodowych i etnicznych oraz w języku regionalnym, Krajowa Rada
Radiofonii i Telewizji uwzględnia kandydatów zgłaszanych przez organizacje mniejszości
narodowych
i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym. Prawo zgłaszania
kandydatów przysługuje także Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych
i Etnicznych.”.

Art. 3. W ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256,
poz. 2572, z późn. zm.) w art. 36a ust. 6 pkt 3 w lit. c kropkę zastępuje się średnikiem i
dodaje się lit. d w brzmieniu:
,,d) w szkołach lub placówkach publicznych umożliwiających uczniom podtrzymywanie
poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej, przedstawiciela organizacji
mniejszości narodowej lub etnicznej lub społeczności posługującej się językiem
regionalnym.”.


4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2011 r. Nr 85, poz. 459,
Nr 112, poz. 654, Nr 153, poz. 903 i Nr 160, poz. 964 oraz z 2012 r. poz. 1209 i 1315.

5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 273, poz. 2703 i Nr
281, poz. 2781, z 2005 r. Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091, Nr 167, poz.
1400 i Nr 249, poz. 2104, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658, z 2007
r. Nr 42, poz. 273, Nr 80, poz. 542, Nr 115, poz. 791, Nr 120, poz. 818, Nr 180, poz. 1280 i Nr 181, poz. 1292, z
2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 145, poz. 917, Nr 216, poz. 1370 i Nr 235, poz. 1618, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 31,
poz. 206, Nr 56, poz. 458, Nr 157, poz. 1241 i Nr 219, poz. 1705, z 2010 r. Nr 44, poz. 250, Nr 54, poz. 320, Nr
127, poz. 857 i Nr 148, poz. 991, z 2011 r. Nr 106, poz. 622, Nr 112, poz. 654, Nr 139, poz. 814 i Nr 149, poz.
887, z 2012 r. poz. 205, 942, 979 i 1206, z 2013 r. poz. 87, 827 i 1317 oraz z 2014 r. poz. 7 i 290.


6

Art. 4. Gminy, które zostały wpisane do Urzędowego Rejestru Gmin, w których używany
jest język pomocniczy, z dniem wejścia w życie ustawy zostają wpisane do Urzędowego
Rejestru Gmin i Powiatów, w których używany jest język pomocniczy.

Art. 5. Kadencja członków Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych,
o których mowa w art. 24 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach
narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, będących nimi w dniu wejścia w
życie niniejszej ustawy, rozpoczyna się w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 6. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

























7

UZASADNIENIE

1. Cel i potrzeba uchwalenia projektowanej zmiany. Dotychczasowy stan prawny
i przewidywany zakres zmian. Skutki społeczne

Projektowana regulacja obejmuje zmiany wynikające z zaleceń organizacji
międzynarodowych (Rady Europy oraz Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie) i
krajowych (Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych oraz Najwyższej
Izby Kontroli i Ministerstwa Sprawiedliwości). Zmiany wynikające z zaleceń Rady Europy
(Zalecenie RecChL(2011)4 Komitetu Ministrów w sprawie realizacji postanowień Europejskiej
karty języków regionalnych lub mniejszościowych przez Polskę przyjęte przez Komitet
Ministrów 7 grudnia 2011 na 1129 posiedzeniu) obejmują rozszerzenia na powiaty możliwości
wprowadzenia języków pomocniczych (obecnie językami pomocniczymi można się
posługiwać jedynie przed organami gminy). Podobne zalecenia zostały skierowane przez
Wysokiego Komisarza do spraw Mniejszości Narodowych OBWE jako rekomendacje
przekazane po jego wizycie w Polsce w dniach 21-23 listopada 2011 r.
Zmiany wynikające z zaleceń Najwyższej Izby Kontroli dotyczą trybu powoływania
członków Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, a rekomendacje
Ministerstwa Sprawiedliwości dotyczyły usunięcia z art. 4 ust. 2 odniesień do religii, jako
budzących wątpliwości co do zgodności z Konstytucją. Projekt nowelizacji został przyjęty na
XLIV posiedzeniu Komisji Wspólnej, które odbyło się w dniu 28 maja 2014 r. Zbiera on
postulaty mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem
regionalnym zgłaszane na przestrzeni kilku ostatnich lat oraz doświadczenia administracji
rządowej z funkcjonowania przepisów ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz
o języku regionalnym od czasu jej uchwalenia 6 stycznia 2005 r.

Projektowane zmiany dotyczą następujących przepisów ustawy z dnia 6 stycznia
2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (Dz. U. Nr 17,
poz. 141, z późn. zm.).
Projektowane zmiany wprowadzają, w nowych ustępach (3 i 4) art. 3, definicje
organizacji mniejszości narodowych i etnicznych oraz instytucji kulturalnej mającej istotne
znaczenie dla kultury mniejszości. Wprowadzenie pierwszej z wymienionych definicji okazało
się niezbędne z uwagi na wątpliwości co do podmiotów uprawnionych do udziału
w konsultacjach dotyczących odwoływania i powoływania członków Komisji Wspólnej Rządu
i Mniejszości Narodowych i Etnicznych reprezentujących stronę mniejszościową. Opracowując
tę definicję wykorzystano doświadczenia związane z dotychczasowymi konsultacjami
w sprawie odwoływania i powoływania członków Komisji Wspólnej. Z kolei wprowadzenie
drugiej definicji jest niezbędne z uwagi na konieczność dookreślenia podmiotów uprawnionych
do otrzymywania dotacji podmiotowych. Analogiczne definicje w odniesieniu do organizacji
społeczności posługującej się językiem regionalnym oraz instytucji kulturalnych mających
istotne znaczenie dla języka regionalnego, wprowadzono dodając nowy art. 19a.
8

Zmiana art. 4 ust. 2 ustawy polega na usunięciu przepisów dotyczących ujawniania
informacji o wyznawanej religii. Wpisywanie w ustawie o mniejszościach narodowych
i etnicznych oraz o języku regionalnym zasady dotyczącej nieujawniania religii, nie znajduje
bowiem uzasadnienia. Ponadto, art. 53 ust. 7 Konstytucji RP stanowi, iż organy władzy
publicznej nie mogą zobowiązać nikogo do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań
religijnych lub wyznania, a zakaz ten ma charakter bezwzględny. W obecnym brzmieniu art. 4
ust. 2 ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym dopuszcza
możliwość zobligowania osób fizycznych do wyjawienia swoich przekonań religijnych na
mocy ustawy, co stanowi naruszenie przywołanego przepisu Konstytucji.
Projektowana zmiana przewiduje, w art. 9-11, 14 i 15, rozszerzenie na powiaty
możliwości posługiwania się językami mniejszości narodowych i etnicznych oraz (w związku
z art. 19 ust. 2) językiem regionalnym, jako językami pomocniczymi. Dzięki temu językiem
pomocniczym można się będzie posługiwać nie tylko w urzędach gminy i podległych im
jednostkach, ale także w urzędach powiatowych i jednostkach podległych.
Kolejne rozszerzenie możliwości posługiwania się językiem pomocniczym,
przewidziane w nowym art. 9 ust. 4a, polega na umożliwieniu posługiwania się językiem
pomocniczym przez obywateli innych państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw
członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA). Wprowadzenie tego
przepisu wynika z orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości ówczesnych Wspólnot Europejskich
(obecnie TS UE) w sprawach: sprawa 137/84 Ministere Public ( Public Prosecuto ’ S Office)
and Robert Heinrich Maria Mutsch oraz sprawa C-274/96 Bickel and Franz v. Italien wyraźnie
wskazujących, że krajowe regulacje prawne w zakresie praw językowych mniejszości nie mogą
być wyłączone ze stosowania wobec innych obywateli Wspólnot Europejskich/Unii
Europejskiej używających danego języka ze względu na zasadę niedyskryminacji z powodu
obywatelstwa.
Projektowana zmiana przewiduje także rozszerzenie zakresu posługiwania się
językiem pomocniczym. Dzięki dodaniu w art. 9 ust. 3 nowego pkt 3 możliwe będzie
uzyskiwanie dwujęzycznych zaświadczeń. Ponadto, dodanie nowego ust. 4b umożliwi
organom gminy i powiatu używanie dwujęzycznego papieru firmowego oraz zwracanie się do
organizacji mniejszości narodowych i etnicznych z pismami dwujęzycznymi.
Zmiana art. 9 ust. 2 polega na usunięciu wyrazów: „w których liczba mieszkańców
gminy należących do mniejszości, której język ma być używany jako język pomocniczy, jest
nie mniejsza niż 20% ogólnej liczby mieszkańców gminy i”. W obecnym brzmieniu może
powstawać wątpliwość, czy w przypadku, kiedy w gminie wpisanej do Urzędowego Rejestru
Gmin, liczba mieszkańców gminy należących do mniejszości, której język ma być używany
jako język pomocniczy, spadnie poniżej 20% ogólnej liczby mieszkańców gminy, można tego
języka używać jako języka pomocniczego. Proponowana zmiana likwiduje tę wątpliwość.
Ponadto obecny zapis jest powtórzeniem przepisu art. 10 ust. 4.
Zmiana art. 12 ust.1 ma charakter porządkowy i polega na ograniczeniu określenia
„tradycyjne” jedynie do nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych. Określenie to nie
będzie natomiast już obowiązywało wobec nazw ulic.
Projektowana zmiana przewiduje wprowadzenie w art. 12 nowego ust. 7a, zgodnie
z którym przyjęcie lub odrzucenie wniosku w sprawie ustalenia nazwy miejscowości i nazw
9