Rządowy projekt ustawy o obligacjach

Art. 68
Przepis art. 68 projektowanej ustawy zawiera regulacje dotyczące protokołowania obrad
zgromadzenia obligatariuszy. Z przebiegu obrad zgromadzenia sporządza się protokół,
który podpisuje przewodniczący zgromadzenia obligatariuszy oraz osoba sporządzająca
protokół. Uchwały podejmowane przez zgromadzenie wymagają bowiem
odpowiedniego udokumentowania, co jest potrzebne w razie konieczności odtworzenia
informacji w przyszłości. Co do zasady, osobą sporządzającą protokół nie musi być
notariusz. Jednakże w przypadku uchwał zgromadzenia skutkujących zmianą
kluczowych elementów stosunku zobowiązaniowego wynikającego z obligacji zostały
wprowadzone bardziej rygorystyczne wymagania – uchwały te powinny być
umieszczane w protokole sporządzonym przez notariusza. Regulacja taka będzie
sprzyjać stabilności i pewności oraz bezpieczeństwu obrotu. Ponadto do protokołu
każdorazowo dołączana będzie również lista obecności z podpisami uczestników
zgromadzenia obligatariuszy. W celu umożliwienia obligatariuszom wykonywania
prawa do zaskarżania uchwał zgromadzenia obligatariuszy przyjęto zasadę, zgodnie
z którą emitent zobowiązany jest opublikować na swojej stronie internetowej protokół
z przebiegu obrad zgromadzenia obligatariuszy nie później niż 7 dni od zakończenia
tego zgromadzenia i następnie udostępniać go nie krócej niż do dnia upływu terminu na
zaskarżenie uchwał.
Art. 69
Przepis art. 69 projektowanej ustawy ustanawia zasadę, w myśl której oryginały
protokołów lub ich wypisy gromadzone są w księdze protokołów prowadzonej przez
emitenta. Do księgi takiej dołącza się dowody prawidłowego zwołania zgromadzenia
oraz ewentualne pełnomocnictwa udzielone przez obligatariuszy. W celu
zagwarantowania przejrzystości obrad każdy obligatariusz jest uprawniony do
przeglądania księgi protokołów, a także żądania wydania odpisów uchwał
poświadczonych przez organ zarządzający emitenta.
Art. 70 i art. 71
Przepisy art. 70 i art. 71 projektowanej ustawy regulują zasady zaskarżania uchwał
zgromadzenia obligatariuszy. Ich celem jest umożliwienie usuwania uchwał wadliwych,
co sprzyjać będzie bezpieczeństwu obrotu. Z drugiej strony, wprowadzenie stosownych
42
terminów na wniesienie powództwa spowoduje, że nieprawidłowo podjęte uchwały,
które nie zostały zaskarżone, po upływie terminu staną się obowiązujące i skuteczne –
co sprzyjać będzie pewności obrotu. Zgodnie z brzmieniem art. 70 projektu, uchwały
podjęte zgodnie z przepisami prawa mogą utracić swoją ważność w wyniku
uwzględnienia przez sąd powództwa o uchylenie uchwały. Powództwo o uchylenie
uchwały będzie mogło być wniesione, jeżeli uchwała zgromadzenia obligatariuszy
rażąco narusza interesy obligatariuszy lub w inny sposób popada w sprzeczność
z dobrymi obyczajami. Rozstrzygnięcie sądu ma w takim przypadku charakter
konstytutywny, albowiem na jego podstawie może utracić ważność uchwała
nieuchybiająca przepisom. Powództwo o uchylenie uchwały stanowi zabezpieczenie
interesów obligatariuszy mniejszościowych przed ewentualnymi nadużyciami ze strony
zgromadzenia obligatariuszy. Natomiast w przypadku wątpliwości co do zgodności
uchwały z przepisami prawa, zgodnie z art. 71 projektu, będzie mogło być wniesione
powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały. Uchwała sprzeczna z obowiązującymi
przepisami od początku jest nieważna, a celem powództwa jest jedynie urzędowe
poświadczenie tego faktu. Rozstrzygnięcie sądu w tym przypadku ma charakter
deklaratoryjny – potwierdza ważność lub stwierdza nieważność uchwały.
Powództwo o uchylenie uchwały lub stwierdzenie jej nieważności powinno być
wnoszone przeciwko emitentowi. Jednocześnie prawo do wytoczenia powództwa
zostało przyznane obligatariuszom, którzy głosowali przeciwko uchwale, a po jej
powzięciu zażądali zaprotokołowania sprzeciwu; bezzasadnie nie zostali dopuszczeni
do udziału w zgromadzeniu; lub nie byli obecni na zgromadzeniu, jedynie w przypadku
wadliwego jego zwołania lub powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem
obrad. Propozycja ograniczenia prawa do wytoczenia powództwa podyktowana jest
obawą o nadużywanie tego prawa, w przypadku gdyby zostało ono przyznane
szerszemu gronu osób. Należy bowiem mieć na uwadze, że zaskarżenie uchwały
zgromadzenia obligatariuszy zawsze rodzi okres niepewności co do jej ważności
i skutków podjętych na jej podstawie czynności. W momencie wytoczenia powództwa,
wszystkie czynności podejmowane w związku z uchwałą zostają obarczone ryzykiem,
iż mają wadliwą podstawę. Z tego też powodu przyjęto, iż zaskarżenie uchwały nie
wstrzymuje jej wykonania. Nie wyłącza to uprawnienia sądu, na zasadach ogólnych, do
zawieszenia realizacji zaskarżonej uchwały do czasu wydania odpowiedniego wyroku.
Celem takiego rozwiązania jest przeciwdziałanie nadużywaniu prawa do zaskarżania
43
uchwał, czyli wnoszeniu nieuzasadnionego powództwa w złej wierze, jedynie w celu
wstrzymania wykonania uchwały. Dodatkowo w celu ograniczenia okresu niepewności
związanego z przyszłą decyzją sądu zostały wprowadzone terminy na wniesienie
powództwa. Jednocześnie w art. 71 ust. 4 projektu zostało rozstrzygnięte, iż w sytuacji
wątpliwości co do zgodności uchwały z przepisami prawa upływ terminu nie oznacza
konwalidacji takiej uchwały. Upływ terminu nie wyłącza możliwości podniesienia
zarzutu nieważności uchwały, również przez osoby trzecie, na podstawie art. 58 § 1
Kodeksu cywilnego. Jeżeli uchwała dotknięta wadą sprzeczności z prawem zostanie
wykonana, to jedynym sposobem obrony przed skutkami prawnymi jest podniesienie
zarzutu jej nieważności. Dowolna osoba, którą mogą dotknąć skutki uchwały
nieważnej, powinna mieć prawo do podniesienia zarzutu nieważności.
Art. 72
Przepis art. 72 projektu ustanawia normę zobowiązującą emitenta do niezwłocznej
publikacji na witrynie internetowej informacji o uchyleniu uchwały zgromadzenia
obligatariuszy lub stwierdzeniu jej nieważności.
Art. 73
Przepis art. 73 formułuje zasadę, zgodnie z którą zastawnik i użytkownik mogą
wykonywać uprawnienia obligatariusza związane z funkcjonowaniem zgromadzenia,
a w szczególności prawo głosu z obligacji, na której ustanowiono zastaw lub
użytkowanie, ale tylko w przypadku, gdy przewiduje to czynność prawna ustanawiająca
ograniczone prawo rzeczowe, przy czym warunki emisji mogą zastrzec zakaz
przyznawania takich uprawnień.
Art. 74
Przepis art. 74 ust. 1 projektowanej ustawy zawiera regulację znajdującą się w art. 24
ust. 1 ustawy o obligacjach.
Przepis art. 74 ust. 2 projektu zawiera regulację zmieszczoną w art. 24 ust. 2 ustawy
o obligacjach, z tym że w przeciwieństwie do postanowień art. 24 ust. 2 ustawy
o obligacjach wprowadza rozróżnienie między zwłoką i opóźnieniem będącym
następstwem okoliczności, za które emitent odpowiedzialności nie ponosi.
Zastosowanie procedury natychmiastowego wykupu zostało ograniczone do
44
przypadków zwłoki emitenta. Natomiast w sytuacji niezawinionego przez emitenta
opóźnienia, obligatariusz ma prawo żądać natychmiastowego wykupu po upływie
okresu wskazanego w warunkach emisji, który nie może być dłuższy niż trzy dni.
Celem tego przepisu jest złagodzenie rygorystycznych postanowień art. 24 ust. 2 ustawy
o obligacjach i uwzględnienie faktu, że emitent nie ma wpływu na wszystkie
okoliczności związane z wypełnianiem zobowiązań wynikających z obligacji.
Jednocześnie w art. 74 ust. 7 wprowadzono wyjątek od regulacji zamieszczonej
w przepisie art. 74 ust. 2, wyłączając jego zastosowanie w odniesieniu do obligacji
zakwalifikowanych jako składniki funduszy własnych instytucji kredytowych i firm
inwestycyjnych.
Przepis art. 74 ust. 3 projektu zawiera nową regulację, związaną z regulacją przepisu
art. 28 ust. 2, która zezwala emitentowi na ustanawianie zabezpieczeń wierzytelności
wynikających z obligacji po ich wydaniu. W celu ochrony interesów obligatariuszy,
a także zagwarantowania pewności i bezpieczeństwa obrotu, w art. 74 ust. 3
uprawniono obligatariusza do żądania natychmiastowego wykupu obligacji,
w przypadku gdy emitent nie ustanowił zabezpieczeń w terminach wynikających
z warunków emisji. Przepis art. 74 ust. 4 dotyczy sytuacji przekształcenia formy
prawnej emitenta obligacji, jego podziału lub połączenia z innym podmiotem. Jeżeli
podmiot, który wstąpił w obowiązki emitenta z tytułu obligacji, nie posiada zdolności
emisyjnej w zakresie obligacji, z mocy ustawy obligacje te podlegają
natychmiastowemu wykupowi.
Przepis art. 74 ust. 5 projektowanej ustawy zawiera regulację znajdującą się w art. 24
ust. 3 ustawy o obligacjach.
Przepis art. 74 ust. 6 projektowanej ustawy zawiera regulację znajdującą się w art. 24
ust. 4 ustawy o obligacjach. Dotyczy ona przypadku natychmiastowego wykupu
obligacji, na żądanie obligatariusza, w razie opóźnienia emitenta w spełnieniu
wynikającego z obligacji świadczenia niepieniężnego. W sytuacji takiej regulacje
dotyczące postępowania w przypadku świadczenia pieniężnego stosuje się
odpowiednio, przy czym świadczenie niepieniężne zostaje przekształcone
w świadczenie pieniężne, według zasad przeliczania określonych w warunkach emisji.
45
Art. 75
Przepis art. 75 projektowanej ustawy, wraz z art. 23 projektu, reguluje obligacje
wieczyste – nową instytucję polskiego prawa obligacji. W art. 23 projektu
sformułowana została definicja obligacji wieczystych jako obligacji, dla których nie
określono daty wykupu, a świadczenie emitenta względem obligatariuszy polega na
zapłacie odsetek. Art. 75 projektu dopuszcza natomiast możliwość zakończenia
kontraktu obligacyjnego. Z jednej strony, wskazane zostały zdarzenia, których
zaistnienie powoduje wymagalność obligacji wieczystych: ogłoszenie upadłości lub
otwarcia postępowania likwidacyjnego emitenta oraz zwłoka emitenta w wypłacie
wynikających z obligacji świadczeń pieniężnych przysługujących obligatariuszom.
Z drugiej strony, umożliwiono emitentowi wskazanie w warunkach emisji innych
sytuacji skutkujących wymagalnością. Ponadto przewidziana została również
możliwość wprowadzenia do warunków emisji opcji wykupu, realizowanej jednak nie
wcześniej niż po upływie pięciu lat od daty emisji. Wykup obligacji wieczystych,
prowadzący do wygaśnięcia zobowiązań z nich wynikających, w każdym z przypadków
odbywał się będzie według zasad określonych uprzednio w warunkach emisji.
Art. 76
Przepisy art. 76 projektu zawierają regulacje znajdujące się w art. 25 ustawy
o obligacjach.
Art. 77
Przepis art. 77 projektu zawiera regulację znajdującą się w art. 26 ustawy o obligacjach.
Art. 78
Przepis art. 78 projektu zawiera regulację znajdującą się w art. 29 ustawy o obligacjach.
Aktualne brzmienie tego przepisu ustanawia obowiązek zawarcia umowy
o reprezentację w przypadku zabezpieczenia emisji poręczeniem lub gwarancją Skarbu
Państwa, gdy liczba nabywców obligacji jest wyższa niż 15, przy czym nie dotyczy on
przeprowadzanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego emisji obligacji przychodowych
zarejestrowanych w depozycie papierów wartościowych prowadzonym przez Krajowy
Depozyt Papierów Wartościowych SA. W przypadku zaistnienia tych przesłanek
zawarcie umowy o reprezentację jest obowiązkowe niezależnie od trybu, w jakim
46