Rządowy projekt ustawy o ochronie zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych lub edukacyjnych

– 5 –
4)
ochrony środowiska naturalnego;
5)
kształcenia prowadzonego w szkołach ponadgimnazjalnych, uczelniach, instytutach
naukowych Polskiej Akademii Nauk, instytutach badawczych lub międzynarodowych
instytutach naukowych działających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w celu
nabycia lub doskonalenia umiejętności zawodowych.
Art. 4. W zakresie nieuregulowanym ustawą do ochrony zwierząt wykorzystywanych
do celów naukowych lub edukacyjnych stosuje się ustawę z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o ochronie zwierząt.
Rozdział 2
Zasady wykonywania procedur
Art. 5. 1. Wykonywanie procedur jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy:
1)
ból, cierpienie, dystres lub trwałe uszkodzenie organizmu, na które może być narażone
zwierzę, jest objęte jedną z kategorii wymienionych w art. 10 ust. 1;
2)
nie można zastosować metody badawczej zapewniającej osiągnięcie celów określonych
w art. 3 bez wykorzystania zwierząt (zasada zastąpienia);
3)
liczba wykorzystywanych w nich zwierząt została ograniczona do poziomu niezbędnego
do osiągnięcia celów określonych w art. 3 (zasada ograniczenia);
4)
wykorzystywane zwierzęta są utrzymywane w warunkach odpowiednich dla ich
gatunku, a metody badawcze zastosowane w procedurach zostały wybrane tak, aby
ograniczały do minimum albo eliminowały ból, cierpienie, dystres lub możliwość
trwałego uszkodzenia organizmu tych zwierząt (zasada udoskonalenia).
2. Niedopuszczalne jest wykonanie procedury w celu otrzymania danych, które zostały
uzyskane w innych niż Rzeczpospolita Polska państwach członkowskich Unii Europejskiej
w wyniku wykonania procedur uznawanych przez prawodawstwo Unii Europejskiej,
w szczególności w zakresie pasz, produktów biobójczych, produktów leczniczych, substancji
chemicznych, środków ochrony roślin, wyrobów medycznych lub żywności, chyba że
potwierdzenie tych danych jest niezbędne, aby wykorzystać je do badań mających na celu
ochronę zdrowia publicznego, bezpieczeństwa lub środowiska naturalnego.
3. W przypadku gdy istnieje możliwość wyboru między procedurami, dokonuje się go,
biorąc pod uwagę, aby wybrana procedura:
1)
zakładała wykorzystanie:
a)
najmniejszej liczby zwierząt,
– 6 –
b)
zwierząt z najniższą zdolnością odczuwania bólu, cierpienia, dystresu lub skutków
trwałego uszkodzenia organizmu;
2)
powodowała jak najmniej bólu, cierpienia lub dystresu lub w najmniejszym stopniu
stwarzała ryzyko trwałego uszkodzenia organizmu zwierząt;
3)
dawała największe prawdopodobieństwo osiągnięcia planowanego wyniku procedury.
Art. 6. 1. Procedury planuje się i wykonuje tak, aby uniknąć w ich wyniku śmierci
zwierząt, z tym że w przypadku gdy stan zdrowia zwierząt wykorzystywanych w procedurze
wskazuje na ich nieuchronnie zbliżającą się śmierć – zwierzęta te uśmierca się (wczesne
i humanitarne zakończenie procedury).
2. W przypadku gdy uniknięcie śmierci zwierząt w wyniku procedury jest niemożliwe –
procedurę planuje się i wykonuje tak, aby prowadziła do śmierci jak najmniejszej liczby
wykorzystywanych zwierząt i skraca się do minimum okres oraz intensywność cierpienia
tych zwierząt.
3. Uśmiercenia zwierząt, o którym mowa w ust. 1, dokonuje się w sposób określony
w art. 16 ust. 1 i 2.
Art. 7. Po uzyskaniu zgody lokalnej komisji etycznej do spraw doświadczeń na
zwierzętach, dopuszcza się wykorzystanie w procedurach zwierząt:
1)
z gatunków, o których mowa w art. 2 ust. 1 pkt 2 – w przypadku gdy celów procedury,
określonych w art. 3, nie można osiągnąć z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych;
2)
z rzędu naczelnych wymienionych w załączniku A do rozporządzenia Rady (WE)
nr 338/97 z dnia 9 grudnia 1996 r. w sprawie ochrony gatunków dzikiej fauny i flory
w drodze regulacji handlu nimi (Dz. Urz. WE L 61 z 03.03.1997, str. 1, z późn. zm.;
Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 3, str. 136, z późn. zm.), zwanego
dalej „rozporządzeniem nr 338/97”, które nie są objęte zakresem stosowania art. 7 ust. 1
tego rozporządzenia – wyłącznie w przypadku procedur mających na celu
przeprowadzenie badań, o których mowa w art. 3:
a)
pkt 1 lit. b tiret pierwsze lub pkt 3, służących przeciwdziałaniu, diagnozowaniu lub
leczeniu niepełnosprawności fizycznej lub psychicznej, lub chorób zagrażających
życiu ludzi,
b) pkt 1 lit. c
– gdy celu procedury nie można osiągnąć z wykorzystaniem niewymienionego w tym
załączniku gatunku zwierząt i gatunku nienależącego do zwierząt z rzędu naczelnych;
– 7 –
3)
z rzędu naczelnych innych niż wymienione w pkt 2 – wyłącznie w przypadku procedur
mających na celu przeprowadzenie badań, o których mowa w art. 3:
a)
pkt 1 lit. a lub c,
b)
pkt 1 lit. b tiret pierwsze lub pkt 3, służących przeciwdziałaniu, diagnozowaniu lub
leczeniu niepełnosprawności fizycznej lub psychicznej, lub chorób zagrażających
życiu ludzi
– gdy celu procedury nie można osiągnąć z wykorzystaniem innego gatunku zwierząt niż
gatunek z rzędu naczelnych;
4)
z gatunków zagrożonych, z wyłączeniem zwierząt z rzędu naczelnych, wymienionych
w załączniku A do rozporządzenia nr 338/97, które nie są objęte zakresem stosowania
art. 7 ust. 1 tego rozporządzenia – wyłącznie w przypadku procedur mających na celu
przeprowadzenie badań, o których mowa w art. 3 pkt 1 lit. b tiret pierwsze i lit. c oraz
pkt 3 – gdy celu procedury nie można osiągnąć z wykorzystaniem niewymienionego
w tym załączniku gatunku zwierząt.
Art. 8. 1. Nie wykonuje się procedur z wykorzystaniem:
1)
małp człekokształtnych;
2)
zwierząt dzikich, chyba że celów określonych w art. 3 nie można osiągnąć
z wykorzystaniem zwierząt laboratoryjnych;
3)
zwierząt bezdomnych w rozumieniu art. 4 pkt 16 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r.
o ochronie zwierząt, chyba że celem procedury jest zbadanie zdrowia i dobrostanu tych
zwierząt lub zapobieżenie poważnemu zagrożeniu powodowanemu przez te zwierzęta
dla zdrowia ludzi lub zwierząt lub dla środowiska i cel ten można osiągnąć wyłącznie
przy wykorzystaniu tych zwierząt.
2. Wykonanie procedur w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 2 i 3, jest
dopuszczalne po uzyskaniu zgody lokalnej komisji etycznej do spraw doświadczeń na
zwierzętach.
Art. 9. 1. Procedury wykonuje się wyłącznie:
1)
w ramach doświadczenia;
2)
w ośrodku użytkownika, który został wpisany do rejestru prowadzonego przez ministra
właściwego do spraw nauki.
2. Procedury mogą być wykonywane w miejscu innym niż określone w ust. 1 pkt 2,
jeżeli ich celu nie można osiągnąć, wykonując je w ośrodku użytkownika.
– 8 –
Art. 10. 1. Procedury, ze względu na ich dotkliwość przejawiającą się w intensywności
bólu, cierpienia, dystresu lub trwałego uszkodzenia organizmu, na które może być narażone
zwierzę podczas ich wykonywania, kwalifikuje się do następujących kategorii:
1)
terminalna, bez odzyskania przytomności;
2)
łagodna;
3)
umiarkowana;
4)
dotkliwa.
2. Procedury kwalifikuje się do kategorii wymienionych w ust. 1 zgodnie z załącznikiem
nr VIII do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/63/UE z dnia 22 września
2010 r. w sprawie ochrony zwierząt wykorzystywanych do celów naukowych (Dz. Urz. UE
L 276 z 20.10.2010, str. 33).
Art. 11. 1. Procedurę:
1)
rozpoczyna się od przygotowania zwierzęcia do obserwacji;
2)
kończy się, gdy zaprzestaje się obserwacji zwierzęcia, a w przypadku genetycznie
zmodyfikowanej linii zwierząt – gdy nie przewiduje się, że u potomstwa tych zwierząt
wystąpi trwałe uszkodzenie organizmu lub że będzie ono odczuwać ból, cierpienie lub
dystres.
2. Po zakończeniu procedury lekarz weterynarii podejmuje decyzję o:
1)
pozostawieniu wykorzystanego zwierzęcia przy życiu albo
2)
uśmierceniu wykorzystanego zwierzęcia – w przypadku gdy istnieje uzasadnione
przypuszczenie, że po zakończeniu doświadczenia u tego zwierzęcia wystąpi trwałe
uszkodzenie organizmu lub będzie ono odczuwać nadal dotkliwy lub umiarkowany ból,
cierpienie i dystres.
3. W przypadku wykorzystywania w procedurze zwierząt innych niż laboratoryjne lub
gospodarskie, decyzję, o której mowa w ust. 2, może podjąć osoba posiadająca kwalifikacje
w zakresie znajomości anatomii, fizjologii i zachowań tych gatunków zwierząt.
Art. 12. 1. Ponowne wykorzystanie zwierzęcia w procedurze, w celu uniknięcia
wykorzystania innego zwierzęcia dotychczas niepoddanego procedurze, jest dopuszczalne
pod warunkiem, że lekarz weterynarii wyraził na to zgodę po zbadaniu tego zwierzęcia
i stwierdzeniu, że jego stan zdrowia i dobrostan pozwalają na wykorzystanie go
w procedurze.
– 9 –
2. Zwierzę, które było wykorzystane:
1)
w procedurze łagodnej lub umiarkowanej – może być ponownie wykorzystane
w procedurze zakwalifikowanej do kategorii terminalna, bez odzyskania przytomności,
łagodna albo umiarkowana;
2)
raz w procedurze dotkliwej – może być, po uzyskaniu zgody lokalnej komisji etycznej
do spraw doświadczeń na zwierzętach, ponownie wykorzystane w procedurze
zakwalifikowanej do kategorii terminalna, bez odzyskania przytomności, łagodna albo
umiarkowana, na podstawie przedstawionego przez użytkownika uzasadnienia dla
ponownego wykorzystania tego zwierzęcia.
Art. 13.
1. Procedury, które powodują poważne uszkodzenia organizmu
wykorzystywanych zwierząt i dotkliwy ból, przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub
miejscowym oraz po zastosowaniu produktów leczniczych lub produktów leczniczych
weterynaryjnych o działaniu przeciwbólowym.
2. Procedury inne niż określone w ust. 1 przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub
miejscowym oraz po zastosowaniu:
1)
produktów leczniczych lub produktów leczniczych weterynaryjnych o działaniu
przeciwbólowym, lub
2)
innych metod, w szczególności środków uspokajających, zapewniających zmniejszenie
do minimum bólu, cierpienia i dystresu wykorzystywanych zwierząt.
3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, procedura może być wykonywana bez
znieczulenia ogólnego lub miejscowego jedynie wtedy, gdy zastosowanie tego znieczulenia:
1)
powodowałoby u zwierzęcia większy ból, cierpienie lub dystres niż sama procedura lub
2)
jest nie do pogodzenia z celem procedury
– po uzyskaniu zgody lokalnej komisji etycznej do spraw doświadczeń na zwierzętach, na
podstawie przedstawionego przez użytkownika uzasadnienia dla odstąpienia od zastosowania
takiego znieczulenia.
4. Jeżeli po ustaniu działania znieczulenia ogólnego lub miejscowego albo po
zakończeniu procedury wykonanej w sposób określony w ust. 3 zwierzę może odczuwać ból,
stosuje się produkty lecznicze lub produkty lecznicze weterynaryjne o działaniu
przeciwbólowym lub inne metody, w szczególności środki uspokajające, zapewniające
zmniejszenie bólu do minimum.