Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników

– minimalnemu wynagrodzeniu, w przypadku prowadzenia działalności nie
podlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Rolnicy i domownicy, którzy mimo prowadzenia pozarolniczej działalności
gospodarczej podlegają ubezpieczeniu społecznemu rolników, ubezpieczeniu
zdrowotnemu podlegają wyłącznie z tytułu wykonywanej działalności rolniczej i
wyłącznie z tytułu działalności rolniczej opłacana jest składka na to ubezpieczenie.

W dniu 26 października 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 86 ust. 2
w związku z art. 86 ust. pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach
opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie w jakim określa
zobowiązanie budżetu państwa do finansowania składek na ubezpieczenie
zdrowotne wszystkich wskazanych w nim rolników i ich domowników, podlegających
ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy, prowadzących działalność
rolniczą bez względu na wysokość osiąganych przez nich przychodów, jest
niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 84 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej. Trybunał zobowiązał Rząd i Parlament do zmiany obecnych przepisów w
ciągu 15 miesięcy.
W celu realizacji orzeczenia Trybunału zaproponowano następujące zmiany w
ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych
ze środków publicznych:
1) w art. 5 – uzupełniono katalog definicji o definicję wskaźnika parytetowego, który
będzie służył do ustalenia kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składki na
ubezpieczenie zdrowotne rolników i ich domowników; wskaźnik ten będzie
wyrażał procentowy stosunek przeciętnego rocznego dochodu na osobę
pełnozatrudnioną w rolnictwie, która nie jest zatrudniona w rolnictwie na
podstawie umowy o pracę, do przeciętnego rocznego dochodu netto w
gospodarce narodowej, ustalany według danych dotyczących poprzedniego roku
w stosunku do roku poprzedzającego rok ogłoszenia jego wysokości przez
Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym
Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”;
2) w art. 80 – zgodnie z którym podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie
zdrowotne rolników i ich domowników podlegających obowiązkowemu
ubezpieczeniu zdrowotnemu stanowić będzie kwota stanowiąca 75 % iloczynu
przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w
czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku,
 
5
ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku
Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, i wskaźnika parytetowego;
w przepisie tym zamieszczono również upoważnienie dla Prezesa GUS do
ogłaszania corocznie wysokości wskaźnika parytetowego;
3) w art. 86 proponuje się dodanie ust. 2b, zgodnie z którym w przypadku rolników
prowadzących gospodarstwa rolne o powierzchni przekraczającej 15 hektarów
przeliczeniowych i ich domowników, z wyjątkiem rolników prowadzących działy
specjalne produkcji rolnej, część składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników i
domowników w wysokości 1,25 % podstawy będzie opłacana przez tych rolników.
Pozostałe 7,75% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników
i domowników opłacane będzie z budżetu państwa, tak jak dotychczas za
pośrednictwem Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w
czwartym kwartale 2010 r., włącznie z wypłatami z zysku, stanowiło kwotę 2704,31
zł. Parytet dochodów rolniczych do nierolniczych z 2010 r. wynosił 55,38%. A zatem
podstawą do naliczenia składki zdrowotnej na ubezpieczenie społeczne rolników i ich
domowników, przy zastosowaniu powyższych liczb, będzie kwota 1 497,65 zł
(0,75*3 605,74*0,5538). Miesięczna składka zdrowotna kształtować się będzie na
poziomie 134,79 zł od rolnika lub domownika (9% z kwoty 1497,65 zł), z tego rolnik
lub domownik z gospodarstw rolnych o powierzchni przekraczającej 15 ha
przeliczeniowych będzie opłacał miesięcznie 18,72 zł.
Rolnicy i ich domownicy prowadzący działalność rolniczą w gospodarstwach rolnych
o powierzchni nie przekraczającej 15 ha osiągają dochody, których wysokość jest
zbyt niska, aby nakładać na nich obowiązek opłacania składek na ich ubezpieczenie
zdrowotne. W 2010 roku z 1 ha przeliczeniowego uzyskano dochód 2 278 zł. Z 15
ha przeliczeniowych miesięczny dochód gospodarstwa rolnego wynosi 2 847,50 zł.
Proponuje się aby ustawa weszła w życie z dniem 1 lutego 2012 r., ze względu na
konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne
Projektowana ustawa dotyczy rolników i ich domowników, KRUS i NFZ.
Przy założeniu utrzymania na 2012 r. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w
wysokości 3 605,74 zł i parytetu dochodów rolniczych do nierolniczych z 2010 r. na
poziomie 55,38% podstawą do naliczenia składki zdrowotnej będzie kwota 1 497,65
 
6
zł (0,75*3 605,74*0,5538). Miesięczna składka zdrowotna kształtować się będzie na
poziomie 134,79 zł od rolnika lub domownika (9% z kwoty 1497,65 zł), z tego rolnik
lub domownik z gospodarstw rolnych o powierzchni przekraczającej 15 ha
przeliczeniowych będzie opłacał miesięcznie 18,72 zł.
Przy powyższych założeniach przewiduje się, że roczne wydatki z budżetu
państwa z tytułu składek na ubezpieczenia zdrowotne rolników i domowników
wyniosą ok. 2 420 mln zł.
Rolnicy corocznie będą sami opłacać składki zdrowotne w łącznej kwocie
28,7 mln zł.
Wejście w życie projektowanej ustawy nie będzie miało wpływu na miejsca
pracy na obszarach wiejskich, na poprawę konkurencyjności gospodarki oraz na
sytuację i rozwój regionalny.
Projekt niesie pozytywne skutki społeczne, ponieważ znosi faworyzowanie przez
ustawodawcę rolników i ich domowników, niezależnie od ich statusu materialnego.
Pozytywnie zostanie uregulowana sprawa wykonania wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z 26 października 2010 r. w zakresie finansowania składek na
ubezpieczenie zdrowotne rolników i domowników.
Projekt nie niesie znaczących skutków gospodarczych. Dodatkowe wydatki
finansowe dotyczą działalności rolniczej gospodartsw rolnych powyżej 15 ha, gdyż
rolnik lub domownik będzie ponosił wydatki miesięczne w kwocie 18,72 zł.
Projektowana ustawa jest zgodna z przepisami Unii Europejskiej.
 
7

Warszawa, 7 grudnia 2011 r.

BAS-WAPEiM-89/11


Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu RP



Opinia prawna o zgodności poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Piotr Walkowski)
z prawem Unii Europejskiej



I.
Przedmiot projektu ustawy

Projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o ubezpieczeniu
społecznym rolników, zwany dalej „projektem ustawy”, zmierza do
wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego (TK) z dnia 26 października
2010 r., sygnatura akt K 58/2007. W wyroku tym TK stwierdził, że art. 86 ust.
2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027,
ze. zm.), zwanej dalej „ustawą zdrowotną”, w zakresie, w jakim określa
zobowiązanie budżetu państwa do finansowania składek na ubezpieczenie
zdrowotne rolników i ich domowników, podlegających ubezpieczeniu
społecznemu rolników z mocy ustawy, prowadzących działalność rolniczą bez
względu na wysokość osiąganych przez nich przychodów, jest niezgodny z
art. 32 ust. 1 Konstytucji. Trybunał Konstytucyjny uznał, że ponoszenie przez
budżet państwa składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników i ich
domowników, niezależnie od wysokości uzyskiwanych przez nich
przychodów, jest niezgodne z konstytucyjną zasadą równości (art. 32 ust. 1
Konstytucji). Trybunał odnotował, że populacja rolników prowadzących
działalność gospodarczą w zakresie rolnictwa jest obecnie różnorodna.
Obejmuje dużą liczbę osób o dochodach nieodbiegających od poziomu
dochodów osób będących podatnikami podatku dochodowego od osób
fizycznych, jednostki o bardzo wysokich dochodach oraz nadal pokaźną liczbę

2
osób prowadzących gospodarstwa rolne o bardzo niskiej wydajności i
dochodowości. Zdolność opłatowa tych trzech grup rolników objętych
jednolitym finansowaniem ich ubezpieczenia zdrowotnego przez budżet
państwa jest w rzeczywistości zasadniczo różna, co stanowi o
niekonstytucyjności art. 86 ust. 2 ustawy zdrowotnej. Trybunał Konstytucyjny
odroczył utratę mocy obowiązującej zaskarżonego przepisu na okres 15
miesięcy.
Przedłożony projekt ustawy zmierza do wyeliminowania stwierdzonej
niekonstytucyjności art. 86 ust. 2 ustawy zdrowotnej, co nastąpić ma przez
nowelizację tej ustawy oraz ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U z 2008 r., Nr 50, poz. 291 ze zm.) Wprowadzane przepisy ustalają
definicję wskaźnika parytetowego, który będzie służył do ustalania kwoty
stanowiącej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne rolników
i ich domowników (art. 5 ustawy zdrowotnej) oraz podstawę wymiaru tej
składki (art. 80 ustawy zdrowotnej). Nowelizacja zakłada też, że rolnicy
prowadzący gospodarstwa rolne o powierzchni nieprzekraczającej 15
hektarów i ich domownicy będą płacić 1,25% podstawy wymiaru składki,
pozostałą część składki w wysokości 7,75% uiszczać będzie za nich budżet
państwa (art. 86 ustawy zdrowotnej). Nowelizacja art. 52a ustawy o
ubezpieczeniu społecznym rolników przewiduje natomiast, że do zasad
poboru składek na ubezpieczenie zdrowotne rolników i ich domowników będą
stosowane przepisy dotyczące poboru składek na ubezpieczenie społeczne
tych dwóch grup. Przewidziane zostały też przepisy intertemporalne. Ustawa
ma wejść w życie 1 lutego 2012 r. (art. 4 projektu ustawy).

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy

Prawo UE nie reguluje explicite problematyki składek na ubezpieczenie
zdrowotne rolników. Kwestie te, co do zasady, należą do kompetencji
krajowych.
Przepisy unijne regulują natomiast niektóre kwestie związane z
zabezpieczeniem społecznym pracowników korzystających z traktatowych
swobód przepływu osób i usług. Akty te m.in. obejmują:
• rozporządzenie Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w
sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do
pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny
rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we
Wspólnocie (Dz. Urz. WE L 149 z 5.7.1971, str. 2 i n., z późn. zm.),
• rozporządzenie Rady (EWG) nr 574/72 z dnia 21 marca 1972 r. w
sprawie wykonywania rozporządzenia (EWG) nr 1408/71 w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników
najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do