Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym

Druk nr 960

Warszawa, 4 września 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-133-08



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o zmianie ustawy - Prawo o ruchu
drogowym.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Prezes Rady
Ministrów.


(-) Donald Tusk
Projekt


U S T A W A
z dnia


o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym
Art. 1. W ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogo-
wym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.)) wprowadza się następu-
jące zmiany:
1) w art. 105 w ust. 2 pkt 6 otrzymuje brzmienie:
„6) nie była karana wyrokiem sądu za przestępstwo prze-
ciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym;”;
2) w art. 110 w ust. 1 pkt 5 otrzymuje brzmienie:
„5) nie była karana wyrokiem sądu za przestępstwo prze-
ciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym;”.



Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
1)
Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 109,
poz. 925, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1486 i Nr 180, poz. 1494 i 1497, z 2006 r. Nr 17,
poz. 141, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 190, poz. 1400, Nr 191, poz. 1410 i Nr 235, poz. 1701,
z 2007 r. Nr 52, poz. 343, Nr 57, poz. 381, Nr 99, poz. 661, Nr 123, poz. 845 i Nr 176,
poz. 1238 oraz z 2008 r. Nr 37, poz. 214.
08/20si
U Z A S A D N I E N I E

Przedmiotowy projekt ustawy stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyj-
nego z dnia 20 lutego 2008 r., K 30/07 (Dz. U. Nr 37, poz. 214), tym samym
wypełniając obowiązek dostosowania do niego systemu prawa. W wyroku tym
Trybunał orzekł o niezgodności art. 105 ust. 2 pkt 6 ustawy z dnia 20 czerwca
1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn.
zm.), w części zawierającej zwrot „lub wykroczenie” z art. 2, art. 32 oraz z art.
65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Niniejszym projektem dokonuje się również nowelizacji art. 110 ust. 1 pkt 5
ustawy – Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nowym brzmieniem pkt 5 tego
artykułu egzaminatorem ubiegającego się o uprawnienie do kierowania pojaz-
dem silnikowym lub tramwajem może być wyłącznie osoba, która nie była kara-
na wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogo-
wym.
Do dnia 5 marca 2008 r., czyli do dnia ogłoszenia sentencji wyroku Trybunału
Konstytucyjnego, jednym z warunków wykonywania zawodu instruktora, zgod-
nie z art. 105 ust. 2 pkt 6 ustawy – Prawo o ruchu drogowym było, aby podmiot
zainteresowany nie był karany wyrokiem sądu lub orzeczeniem kolegium do
spraw wykroczeń za przestępstwo lub wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu
w ruchu drogowym. Oznaczało to, iż osoba ukarana przez sąd wyrokiem za
wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym nie mogła być wpi-
sana na listę albo była skreślana z listy instruktorów prowadzących szkolenie
osób ubiegających się o uprawnienie do kierowania pojazdem silnikowym lub
tramwajem. Jednocześnie ukaranie za takie samo wykroczenie w drodze man-
datu karnego nie stanowiło przeszkody do wykonywania zawodu instruktora
i nie prowadziło do wykreślenia zainteresowanego z listy instruktorów.
Wskazana regulacja wprowadzała odstępstwo o zasady równości wyrażonej
w
art. 32 Konstytucji, która nakazuje jednakowe traktowanie podmiotów
w obrębie jednakowej klasy. Takie odstępstwo od zasady równości jest dopusz-
czalne tylko, gdy jest racjonalnie uzasadnione na gruncie wartości i norm kon-
stytucyjnych. Wprawdzie regulacja zawarta w art. 105 ust. 2 pkt 6 ustawy –

2
Prawo o ruchu drogowym miała na celu zapewnienie wykonywania zawodu in-
struktora przez osoby, które swoją postawą dają gwarancję należytego naucza-
nia przestrzegania przepisów w zakresie ruchu drogowego, jednak prowadziła
ona do poważnego zróżnicowania sytuacji prawnej podmiotów charakteryzują-
cych się wspólną cechą istotną. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, dra-
styczne zróżnicowanie tej sytuacji, w zależności od trybu i formy wymierzenia
sankcji za wykroczenie przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym – prowa-
dzące do ewentualnej utraty prawa wykonywania zawodu, nie dało się uspra-
wiedliwić na gruncie konstytucyjnym, a także stanowi nadmierną ingerencję
w wolność wykonywania zawodu, wynikającą z art. 65 ust. 1 Konstytucji. Jak
orzekł Trybunał, automatyzm sankcji w postaci zakazu wykonywania zawodu,
polegający na tym, że sąd wymierzając karę za wykroczenie pozbawiony był
możliwości indywidualizacji kary i jej dostosowania do stopnia szkodliwości czy-
nu, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji przez to, że narusza zasadę proporcjo-
nalności, nakazującą władzy publicznej miarkowanie.
Zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny art. 105 ust. 2 pkt 6 ustawy
– Prawo o ruchu drogowym wymaga zastąpienia nowym przepisem
w brzmieniu nadanym mu przez projektowaną ustawę. Proponuje się, aby do-
tychczasową regulację uznaną w określonej części za niekonstytucyjną, zastą-
pić wymogiem wskazującym, iż instruktorem może być osoba, która nie była
karana wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu
drogowym. Posłużenie się pojęciem przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu
w ruchu drogowym ma na celu odwołanie się do przedmiotu ochrony i oznacza,
że nie chodzi tu tylko o przestępstwa zgrupowane w rozdziale XXI Kodeksu
karnego, zatytułowanym „Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komuni-
kacji”, ale o każde przestępstwo, które godzi w bezpieczeństwo ruchu drogo-
wego. Elementem statuującym dane przestępstwo jako przestępstwo przeciwko
bezpieczeństwu w ruchu drogowym jest naruszenie zasad w tym ruchu. Istotne
są tu konkretne czyny, które ze względu na skutki i okoliczności ich popełnienia
są przestępstwami przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym.
Podkreślenia wymaga fakt, że projektodawca, posługując się pojęciem prze-
stępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym, wskazuje, iż wymóg
– niekaralności wyrokiem sądu nie odnosi się do przestępstw przeciwko bez-


3
pieczeństwu w innych strefach ruchu, jak w ruchu kolejowym

– mieszczącym się w kategorii ruchu lądowego, a także ruchu wodnym lub po-
wietrznym. Wymóg ten odnosi się tylko do tych przestępstw, które wiążą się
z naruszeniem, choćby nieumyślnym, zasad bezpieczeństwa w ruchu drogo-
wym – stanowiącym podkategorię ruchu lądowego. Tym samym zamach naru-
szający inne dobro główne może jednocześnie godzić w bezpieczeństwo ruchu
drogowego i ze względu na naruszenie jego zasad jest to przestępstwo skiero-
wane przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym.
Analizując pojęcie przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym
należy mieć również na uwadze funkcjonujące w orzecznictwie pojęcie prze-
stępstwa drogowego. Pojęcia tego nie wskazano dosłownie w Kodeksie kar-
nym, lecz wypracowane ono zostało w zachowującej swoją aktualność uchwale
Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1975 r., V KZP 2/74, zawierającej wytyczne
wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o przestępstwa drogo-
we.
W projektowanej ustawie zdecydowano się również na nowelizację art. 110
ust. 1 pkt 5 ustawy – Prawo u ruchu drogowym, ze względu na sformułowanie
tego przepisu w sposób analogiczny do art. 105 ust. 2 pkt 6 ww. ustawy, uzna-
nego z niekonstytucyjny w części zawierającej zwrot „lub wykroczenie”. Podob-
nie jak w przypadku instruktora, egzaminator ukarany wyrokiem sądu za wykro-
czenie przeciwko bezpieczeństwu w ruchu drogowym nie może być wpisany do
ewidencji egzaminatorów albo jest wykreślany z tej ewidencji. Jednocześnie
ukaranie za takie samo wykroczenie w drodze mandatu karnego nie stanowi
przeszkody do wykonywania zawodu egzaminatora i nie prowadzi do wykreśle-
nia go z ewidencji egzaminatorów.
W związku z powyższym, po analizie treści uzasadnienia do ww. wyroku Trybu-
nału Konstytucyjnego zachodzi uzasadniona obawa, że przepis art. 110 ust. 1
pkt 5 ww. ustawy narusza, wyrażoną w art. 32 Konstytucji RP, zasadę równości
nakazującą jednakowe traktowanie podmiotów prawa w obrębie określonej kla-
sy, a także stanowi nadmierną ingerencję w wolność wykonywania zawodu
i może być zakwestionowany jako niezgodny z Konstytucją RP. Obawy te są