Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa

Warszawa, 26 września 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA–140 - 186(4)/08

DSPA-140 - 187(4)/08

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowiska wobec
komisyjnych projektów ustaw:

- o zmianie ustawy - Ordynacja
podatkowa (druk nr 815),
- o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa (druk
nr 816).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Finansów do reprezentowania Rządu w tych sprawach w toku prac
parlamentarnych.


Z up.
(-) Waldemar Pawlak



Stanowisko Rządu
do projektu ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa (druk 815)


Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (druk 815)
zakłada dodanie § 5 i 6 w art. 291 ustawy – Ordynacja podatkowa.
W opinii projektodawców projektowane przepisy zakreślą ramy czasowe, w których organy
podatkowe będą mogły wszcząć po zakończeniu kontroli podatkowej postępowanie podatkowe
(maksymalnie 3 miesiące po zakończeniu kontroli podatkowej). Obowiązek wszczęcia
postępowania podatkowego nie będzie miał zastosowania w przypadku, gdy złożone przez
kontrolowanego wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały uwzględnione przez
kontrolujących. Ponadto, zdaniem projektodawców, aktualnie przepisy ustawy – Ordynacja
podatkowa nie określają terminu wszczęcia postępowania podatkowego po zakończonej kontroli
podatkowej, jeżeli kontrolowany nie skorygował w całości nieprawidłowości ujawnionych w toku
kontroli. Takie rozwiązanie powoduje, że podatnicy nie mają wpływu na termin wszczęcia
postępowania podatkowego w sprawie weryfikacji ich rozliczeń podatkowych. Taki stan pogłębia
niepewność podatników w zakresie konsekwencji wynikających z ustaleń dokonanych w trakcie
kontroli podatkowej.

W ocenie Rady Ministrów intencja wprowadzenia takiego rozwiązania jest słuszna, zmierza
bowiem do zapewnienia podatnikom pewności sytuacji prawnej i finansowej, co nabiera
szczególnego znaczenia zwłaszcza w odniesieniu do podmiotów prowadzących działalność
gospodarczą. W obecnym stanie prawnym podatnik, względem którego ujawniono
nieprawidłowości podatkowe w następstwie przeprowadzonej kontroli nie dysponuje środkami
prawnymi umożliwiającymi weryfikację prawidłowości dokonanych przez niego działań w świetle
przepisów prawa podatkowego (poza uprawnieniem do skorygowania deklaracji). Prawidłowość
ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego „negatywnie skontrolowanego podatnika” nastąpi
dopiero po przeprowadzeniu postępowania podatkowego i wydaniu przez organ podatkowy
decyzji. Ochrona podatnika przed negatywnymi skutkami nieusprawiedliwionej zwłoki we
wszczęciu postępowania podatkowego po zakończonej kontroli podatkowej wyrażająca się
w nienaliczaniu odsetek za zwłokę (art. 54 § 1 pkt 6 w związku z § 3 i 5 Ordynacji podatkowej) nie
jest wystarczająca. Moment wszczęcia postępowania po zakończonej kontroli ma istotne
znaczenie dla kształtowania odpowiednich relacji między organami podatkowymi

i skontrolowanymi podatnikami.


1
Rada Ministrów odnosząc się pozytywnie do kierunku zaproponowanych w projekcie zmian,
zauważa jednak, że zaproponowane uregulowania nie uwzględniają obowiązujących przepisów
ustawy – Ordynacja podatkowa, systematyki ustawy oraz doświadczeń i realnych możliwości
administracji podatkowej. Mając powyższe na uwadze poddaje się pod rozwagę przyjęcie projektu
ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa (druk 815) w następującym brzmieniu:

„Art. 1. W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60,
z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1)
w art. 54:

a) w § 1 uchyla się pkt 6,
b) § 3 otrzymuje brzmienie:
„§ 3. Przepisy § 1 pkt 2, 3 i 7 stosuje się również w razie uchylenia decyzji i przekazania
sprawy do ponownego rozpatrzenia oraz stwierdzenia nieważności decyzji.”,
c) uchyla
się § 5;

2)
po art. 165a dodaje się art. 165b w brzmieniu:
„Art. 165b § 1. W przypadku ujawnienia przez kontrolę podatkową nieprawidłowości co do
wywiązywania się przez kontrolowanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa
podatkowego, a podatnik nie złożył deklaracji lub nie dokonał korekty deklaracji w całości
uwzględniającej ujawnione nieprawidłowości, organ podatkowy wszczyna postępowanie
podatkowe w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej, nie później niż w terminie
6 miesięcy od zakończenia kontroli.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w przypadku gdy złożone przez kontrolowanego
wyjaśnienia lub zastrzeżenia do protokołu kontroli zostały w całości uwzględnione przez
kontrolujących.
§ 3. W przypadku, o którym mowa w § 1, postępowanie podatkowe może być wszczęte także
po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej jeżeli:
1) podatnik dokona ponownej korekty deklaracji, w której nie zostaną uwzględnione
nieprawidłowości ujawnione w kontroli podatkowej;
2) organ podatkowy otrzyma informacje od organów podatkowych lub od innych organów,
uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego.”;

3) w art. 290 w § 2 dodaje się pkt 8 w brzmieniu:

„8) pouczenie o obowiązku zawiadomienia organu podatkowego przez kontrolowanego o
każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli
podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości oraz skutkach
niedopełnienia tego obowiązku.”;


2
4)
po art. 291a dodaje się art. 291b w brzmieniu:
„Art. 291b. Jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono nieprawidłowości, kontrolowany ma
obowiązek zawiadomienia organu podatkowego o każdej zmianie swojego adresu
dokonanej w ciągu 6 miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej.

W razie zaniedbania tego obowiązku postanowienie o wszczęciu postępowania
podatkowego uznaje się za doręczone pod adresem, pod który doręczono protokół kontroli.”;

5) art. 292 otrzymuje brzmienie:
„Art. 292. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale stosuje się odpowiednio
przepisy art. 102 § 2 i 3, art. 135-138, art. 139 § 4, art. 140 § 2, art. 141 i art. 142 oraz
przepisy rozdziałów 1, 2, 5, 6, 9-12, 14, 16, 22 oraz 23 działu IV.”.

Art. 2. Do postępowania podatkowego w sprawie, która była przedmiotem kontroli podatkowej
zakończonej przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.”.

Zaproponowane umiejscowienie przepisu jako art. 165b § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa
uwzględnia systematykę ustawy – Ordynacja podatkowa. Ponadto w proponowanym art. 165b § 1
poza zmianami redakcyjnymi proponuje się też uwzględnić sytuację, w której podatnik po
zakończeniu kontroli składa deklarację po raz pierwszy.
W projektowanym art. 165b § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa wydłużono z 3 do 6
miesięcy okres, w którym powinno być wszczęte postępowanie podatkowe po zakończeniu kontroli
podatkowej. W ocenie Rady Ministrów proponowany przez Sejmową Komisję Nadzwyczajną
„Przyjazne Państwo”, w projektowanym art. 291 § 5 ustawy – Ordynacja podatkowa, okres
3 miesięcy na wszczęcie postępowania podatkowego po zakończeniu kontroli podatkowej jest zbyt
krótki. Należy zauważyć, że ustalenia zawarte w protokole kontroli podatkowej nie są jedynym
dowodem w sprawie warunkującym wszczęcie postępowania podatkowego. W praktyce, organy
podatkowe często występują do innych organów podatkowych w związku ze stwierdzonymi
w trakcie kontroli nieprawidłowościami (szczególnie w zakresie podatku od towarów i usług)
o przeprowadzenie czynności sprawdzających u kontrahentów kontrolowanego w trybie art. 274c
ustawy – Ordynacja podatkowa. Niejednokrotnie materiały te są otrzymywane przez organy
podatkowe w okresie dłuższym niż 3 miesiące. W wielu przypadkach dopiero dokumenty
zgromadzone w ramach czynności sprawdzających (art. 274c ustawy – Ordynacja podatkowa),
a także ewentualne materiały otrzymane od organów ścigania lub informacje przekazane przez
inne organy podatkowe w połączeniu z ustaleniami dokonanymi w protokole kontroli pozwalają na
ustalenie potrzeby wszczęcia postępowania podatkowego.
Ponadto, należy zauważyć, że stosownie do treści obowiązującego art. 291 § 2 ustawy –
Ordynacja podatkowa kontrolujący jest obowiązany rozpatrzyć zastrzeżenia i w terminie 14 dni od

3
dnia ich otrzymania zawiadomić kontrolowanego o sposobie ich załatwienia. Jednocześnie należy
także mieć na uwadze regulację wynikającą z przepisu art. 165 § 4 ustawy – Ordynacja
podatkowa, zgodnie z którą datą wszczęcia postępowania podatkowego z urzędu jest dzień
doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania. W celu realnego dotrzymania
3 miesięcznego terminu, przy uwzględnieniu możliwości doręczenia postanowienia o wszczęciu
postępowania w trybie zastępczym (art. 150 Ordynacji podatkowej) postanowienie to musi być
wydawane z około miesięcznym wyprzedzeniem w stosunku do przewidywanej daty jego
doręczenia. Uwzględniając zatem te okoliczności, w ocenie Rady Ministrów, realnym terminem na
wszczęcie postępowania podatkowego po zakończeniu kontroli podatkowej jest termin 6 miesięcy.

W proponowanym przepisie art. 165b § 3 pkt 1 ustawy – Ordynacja podatkowa (poza
proponowanym przez Komisję w projekcie (druk 815); aktualnie art. 165b § 2 ustawy – Ordynacja
podatkowa) dodatkowo przewidziano wyjątek, w którym nie będzie miał zastosowania 6
miesięczny termin na wszczęcie postępowania podatkowego po zakończonej kontroli podatkowej.
W przepisie tym normuje się sytuację, gdy podatnik po upływie 6 miesięcy od zakończenia kontroli
dokona ponownej korekty deklaracji, w której „wycofa” swoją wcześniejszą akceptację dla ustaleń
kontroli podatkowej. W takim przypadku organ powinien zostać uprawniony do wszczęcia
postępowania bez ograniczeń czasowych. Z kolei projektowany art. 165b § 3 pkt 2 ustawy –
Ordynacja podatkowa obejmuje sytuację, w której po upływie 6 miesięcy od dnia zakończenia
kontroli, w toku której stwierdzono nieprawidłowości (pozostające bez wpływu na wysokość
zobowiązania podatkowego) z organów ścigania lub innych organów zostały przekazane do
organu podatkowego informacje uzasadniające wszczęcie postępowania podatkowego i
weryfikację zobowiązania podatkowego.

Dodany w art. 290 w § 2 pkt 8 ustawy – Ordynacja podatkowa rozszerza katalog
elementów, które powinien zawierać protokół kontroli, o pouczenie o obowiązku zawiadomienia
organu podatkowego przez kontrolowanego o każdej zmianie swojego adresu dokonanej w ciągu 6
miesięcy od dnia zakończenia kontroli podatkowej, jeżeli w toku kontroli podatkowej ujawniono
nieprawidłowości. Przepis ten stanowi realizację zasady udzielania informacji wyrażonej w art. 121
§ 2 ustawy – Ordynacja podatkowa.
Nowy przepis art. 291b ustawy – Ordynacja podatkowa ma na celu zapobieżenie celowym
działaniom strony zmierzającym do uniknięcia wszczęcia postępowania podatkowego w terminie
6 miesięcy od zakończenia kontroli podatkowej, poprzez zmianę swojego adresu (miejsca
zamieszkania/siedziby). W obecnym stanie prawnym na stronie ciąży obowiązek informowania
organu podatkowego o zmianie swojego adresu w trakcie kontroli podatkowej i postępowania
podatkowego. Obowiązek ten nie dotyczy okresu między kontrolą podatkową a postępowaniem
podatkowym. Mając na uwadze fakt, że datą wszczęcia postępowania podatkowego z urzędu jest
dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania – przepis ten umożliwi uznanie
doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania pod adresem, pod który doręczono
protokół kontroli, w przypadku niepoinformowania organu podatkowego o zmianie adresu, ze
skutkiem wszczęcia postępowania podatkowego.

4