Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o paszach

znaczących niedoborów białka, które musiały być zastąpione wysokobiałkowy-
mi surowcami pochodzenia roślinnego. Zasadniczą rolę w pokryciu tych niedo-
borów spełniają importowane śruty roślin oleistych, w tym głównie poekstrak-
cyjna śruta sojowa.
W przypadku wprowadzenia z dniem 12 sierpnia 2008 r. zakazu wytwarzania,
wprowadzania do obrotu i stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie
zmodyfikowanych oraz organizmów genetycznie zmodyfikowanych przezna-
czonych do użytku paszowego wystąpiłyby trudności z zakupem surowca wol-
nego od genetycznej modyfikacji w ilości pokrywającej zapotrzebowanie krajo-
wych producentów.
Możliwości zastąpienia pasz genetycznie zmodyfikowanych krajowymi kompo-
nentami wysokobiałkowymi są ograniczone czynnikami uprawowymi i żywie-
niowymi. Należy stwierdzić, że nie jest możliwe całkowite zastąpienie śruty so-
jowej w żywieniu zwierząt innymi surowcami wysokobiałkowymi, tj. innymi rośli-
nami strączkowymi lub śrutą rzepakową.
Aktualnie powierzchnia upraw roślin strączkowych na nasiona wynosi w Rze-
czypospolitej Polskiej niewiele ponad 100 tys. ha. Zastąpienie białkiem roślin
strączkowych znacznej części białka śruty sojowej genetycznie zmodyfikowanej
będzie wymagać kilkukrotnego zwiększenia powierzchni upraw roślin strączko-
wych. W związku z tym istnieje potrzeba zwiększenia produkcji materiału siew-
nego roślin strączkowych, którego ilość w ostatnich latach znacznie spadła, ze
względu na brak zainteresowania odbiorców i problemy związane z niepewno-
ścią plonu materiału siewnego niektórych gatunków. W Ministerstwie Rolnictwa
i Rozwoju Wsi rozpoczęto prace nad programem poprawy jakości surowca do
produkcji pasz pod kątem zwiększenia zawartości białka, które w znacznym
stopniu będą mogły zastąpić stosowaną w żywieniu zwierząt śrutę sojową ge-
netycznie zmodyfikowaną.
Hodowla roślin strączkowych będzie wspierana również przez dotacje w zakre-
sie badań podstawowych na rzecz rolnictwa, które obejmą groch siewny, bobik,
łubin wąskolistny i łubin żółty. Aktualnie rolnicy mają możliwość uzyskania
wsparcia w formie dopłat do zakupu materiału siewnego roślin strączkowych
realizowanego w ramach pomocy de minimis zgodnie z ustawą o Agencji Ryn-

4
ku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych. Stawka dotacji wynosi
obecnie 160 zł do ha gruntów ornych obsianych elitarnym lub kwalifikowanym
materiałem siewnym roślin strączkowych.
Polska Akademia Nauk – Instytut Genetyki Roślin w Poznaniu wskazuje na
możliwość stopniowego i częściowego zastępowania importowanej śruty sojo-
wej surowcami krajowymi. Instytut wskazuje na groch, bobik, łubiny i poekstrak-
cyjną śrutę rzepakową jako na zastępcze, wysokobiałkowe składniki pasz. W
przypadku tuczu świń istnieje możliwość zwiększenia wykorzystania w żywieniu
grochu i śruty rzepakowej, natomiast w przypadku drobiu – nasion bobiku lub
łubinu.
Spośród wszystkich surowców wysokobiałkowych na największą skalę produku-
je się w Polsce śrutę rzepakową. Zaletą śruty rzepakowej jest jej niska cena,
jednakże śruta ta zawiera substancje antyżywieniowe oraz znacznie mniej biał-
ka niż śruta sojowa. Innymi surowcami wysokobiałkowymi produkowanymi
w naszym kraju są nasiona roślin strączkowych, przede wszystkim grochu, łubi-
nu paszowego i bobiku. Nasiona roślin strączkowych pastewnych (głównie bo-
biku i grochu) zawierają również substancje antyżywieniowe, a poza tym
znacznie mniej białka, np. groch zawiera przeciętnie ok. 20 %, a łubin ok. 38 %
białka ogólnego, podczas gdy śruta sojowa zawiera ok. 45 % białka. Ponadto
uprawiane w kraju rośliny strączkowe są deficytowe w niektóre aminokwasy
i w związku z tym nie mogą stanowić pełnowartościowego zamiennika śruty
sojowej.
W 2006 r. krajowa produkcja roślin strączkowych ukształtowała się na poziomie
146 tys. ton (wg Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki ywnościowej),
a w roku ubiegłym ok. 180 tys. ton. Obecnie polscy producenci i hodowcy nie
mają realnych możliwości zastąpienia śruty sojowej innymi substytutami pocho-
dzenia krajowego, niemodyfikowanymi genetycznie. W związku z tym celem
wprowadzonej zmiany jest przesunięcie na następne 3 lata daty wejścia w życie
zakazu określonego w art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy o paszach, co daje możliwość
rozwinięcia krajowej produkcji pasz wysokobiałkowych, którymi będzie można
zastąpić śrutę wytworzoną z genetycznie zmodyfikowanych nasion soi.

5
Przewidywać można, że wprowadzenie w życie, zgodnie z obowiązującą usta-
wą, w roku bieżącym zakazu stosowania w żywieniu zwierząt pasz genetycznie
zmodyfikowanych spowoduje:
– deficyt białka paszowego w kraju,
– zakłócenie ciągłości zaopatrzenia surowcowego przemysłu paszowego
i produkcji pasz przemysłowych,
– wszczęcie procesów sądowych przez importerów śruty sojowej, czego na-
stępstwem może być obciążenie budżetu państwa karami wynikającymi
z faktu, że Minister rodowiska wydał w latach 2002-2003 podmiotom go-
spodarczym 38 zezwoleń na import produktów genetycznie zmodyfikowa-
nych, z których 35 dotyczyło śruty sojowej; ważność tych zezwoleń wygasa
w latach 2012-2013.
Istnieje więc konieczność regulacji wpływu projektowanej ustawy na stosunki
powstałe pod działaniem dotychczasowych przepisów. Zgodnie ze stanowi-
skiem Naczelnego Sądu Administracyjnego wszelkie ograniczenia praw naby-
tych (zezwolenia na wprowadzanie do obrotu) muszą wynikać z przepisu pra-
wa. W związku z powyższym, uwzględniając uwagi zgłoszone w ramach
uzgodnień międzyresortowych przez Ministra Finansów i Ministra rodowiska,
do projektu ustawy wprowadzono przepis, zgodnie z którym z dniem

31 grudnia 2011 r. utracą ważność zezwolenia na wprowadzanie do obrotu na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej produktów GMO będących paszami gene-
tycznie zmodyfikowanymi lub organizmami genetycznie zmodyfikowanymi prze-
znaczonymi do użytku paszowego, wydane przez Ministra rodowiska na 10 lat
na podstawie przepisów o organizmach genetycznie zmodyfikowanych.
Biorąc pod uwagę różnice w cenach śrut modyfikowanych i niemodyfikowanych,
wprowadzenie przedmiotowego zakazu spowoduje znaczny wzrost kosztów
surowcowych, a co za tym idzie, kosztów wytwarzania pasz treściwych oraz ich
cen rynkowych, przy założeniu, że koszty surowca stanowią około 70 % całko-
witych kosztów produkcji pasz. Podwyżka o 20 % cen śruty sojowej wolnej od
genetycznej modyfikacji spowoduje wzrost cen 1 tony (wg Instytutu Ekonomiki
Rolnictwa i Gospodarki ywnościowej):
– koncentratów białkowych dla drobiu o ok. 20 %,

6
– koncentratów białkowych dla świń o ok. 17 %,
– mieszanek paszowych dla drobiu o ok. 20 %,
– mieszanek paszowych dla świń o ok. 16 %,
– koncentratów białkowych dla bydła o ok. 15,2 %,
– mieszanek paszowych dla bydła o ok. 10 %.
Wzrost cen pasz może skutkować:
– spadkiem opłacalności produkcji, który w pierwszej kolejności i w najwięk-
szym stopniu dotknąłby dużych producentów w sektorze drobiarskim, pro-
wadzących intensywną produkcję, opartą w całości na gotowych zakupio-
nych paszach,
– zwiększeniem kosztów produkcji, a w rezultacie wzrostem cen produktów
pochodzenia zwierzęcego (mięsa i jego przetworów, mleka i jaj),
– spadkiem
konkurencyjności eksportowanych produktów pochodzenia zwie-
rzęcego, zwłaszcza drobiarskich, tak w Unii Europejskiej, jak i na rynkach
państw trzecich,
– innymi negatywnymi konsekwencjami dla krajowej produkcji zwierzęcej
(np. upadłość wytwórni pasz i rze ni, zwolnienia pracowników).
Od wprowadzenia do ustawy o paszach przedmiotowego zakazu, do Minister-
stwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi zaczęły wpływać liczne interwencje oraz pisma
od organizacji bezpośrednio związanych z krajowym przemysłem paszowym
i produkcją zwierzęcą, w sprawie potrzeby nowelizacji ustawy o paszach i uchy-
lenia pkt 4 w art. 15 ust. 1 lub odsunięcia w czasie wejścia w życie zakazu.
W szczególności należy odnotować wystąpienia następujących organizacji:
1) Krajowa Izba Gospodarcza w Warszawie,
2) Rada Gospodarki ywnościowej przy Ministrze Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
3) Krajowa Rada Drobiarstwa – Izba Gospodarcza w Warszawie,
4) Polski Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej „POLSUS”,
5) Polski Związek Producentów Pasz w Warszawie,
6) Krajowa Izba Producentów Drobiu i Pasz w Poznaniu,

7
7) Izba Gospodarcza Handlowców, Przetwórców Zbóż i Producentów Pasz
w Warszawie,
8) Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka w Warszawie,
9) Zrzeszenie Producentów i Hodowców Drobiu rodkowej Polski w Brzezi-
nach.
Ponadto Zarząd Krajowej Rady Izb Rolniczych w stanowisku z dnia
5 listopada 2007 r. opowiada się za utrzymaniem dopuszczenia do stosowania
w żywieniu zwierząt gospodarskich pasz zawierających produkty pochodzące
z roślin genetycznie modyfikowanych.
Organizacje te, ze względu na sytuację, jaka może wystąpić na rynku po wpro-
wadzeniu zakazu w dniu 12 sierpnia 2008 r., wnosiły o uchylenie spornego
przepisu w ustawie o paszach, powołując się na interes zarówno producentów
działających na rynku pasz, producentów drobiu i świń oraz krajowych konsu-
mentów. Przesunięcie terminu wejścia w życie przedmiotowego zakazu zapo-
biegnie negatywnym konsekwencjom dla rolników, polskiego przemysłu, ho-
dowców zwierząt gospodarskich oraz konsumentów i pozwoli zachować konku-
rencyjność polskich produktów na rynkach Unii Europejskiej i w krajach trze-
cich.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w pro-
cesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169, poz. 1414) projekt ustawy został za-
mieszczony na stronie Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Rolnictwa
i Rozwoju Wsi. Stosownie do art. 7 tej ustawy nikt nie zgłosił zainteresowania
pracami nad projektem niniejszej ustawy.
Projekt ustawy nie zawiera przepisów technicznych, w związku z tym nie podle-
ga procedurze notyfikacji w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Mini-
strów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego
systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039 oraz
z 2004 r. Nr 65, poz. 597).

8