Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Druk nr 548

Warszawa, 29 stycznia 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:


- o zmianie ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Marka Borowskiego.


(-) Marek Borowski; (-) Marian Filar; (-) Tomasz Garbowski; (-) Witold
Gintowt-Dziewałtowski; (-) Zdzisława Janowska; (-) Witold Klepacz;
(-) Bogdan Lis; (-) Zbigniew Matuszczak; (-) Krzysztof Matyjaszczyk;
(-) Artur Ostrowski; (-) Wojciech Pomajda; (-) Elżbieta Streker-Dembińska;
(-) Jerzy
Szmajdziński;
(-) Jolanta
Szymanek-Deresz;
(-) Tadeusz
Tomaszewski; (-) Jerzy Wenderlich; (-) Ryszard Zbrzyzny.
projekt



USTAWA
z dnia

2008 r.
o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych


Art. 1

W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) w art. 27 dodaje się ust. 9b w brzmie-
niu:

„9b. Podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1, do opodatkowania osiągniętych
dochodów wymienionych w ust. 9 i 9a może jednak w miejsce metody obli-
czenia podatku dochodowego określonej w tych przepisach zastosować od-
powiednio metodę obliczania podatku dochodowego określoną w ust. 8, je-
żeli zastosowanie tej drugiej metody jest dla podatnika korzystniejsze. Wy-
bór metody opodatkowania nie wymaga odrębnego zgłoszenia do właściwe-
go naczelnika urzędu skarbowego.”.

Art. 2

1. Jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1,
oprócz dochodów podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ust. 1 tej ustawy,
w latach 2002 – 2006 osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej
poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących
się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej albo osiągał dochody wyłącznie z ty-
tułu działalności wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze
źródeł przychodów znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i
związku z tym był obowiązany do obliczenia podatku dochodowego zgodnie z art.
27 ust. 9 albo 9a ustawy wymienionej w art. 1, a nie dopełnił tego obowiązku –
przyjmuje się, że do opodatkowania tych dochodów ma zastosowanie art. 27 ust. 8
ustawy wymienionej w art. 1, jeżeli zastosowanie tego przepisu jest dla podatnika
korzystniejsze.
2. W razie zaistnienia okoliczności, o których mowa w ust. 1, nie wszczyna się postę-
powania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postę-
powanie wszczęte w tych sprawach umarza się oraz nie nalicza się odsetek za
zwłokę.



Art. 3

Jeżeli podatnik, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy wymienionej w art. 1, oprócz
dochodów podlegających opodatkowaniu zgodnie z art. 27 ust. 1 tej ustawy, w latach
2002 – 2006 osiągał również dochody z tytułu działalności wykonywanej poza teryto-
rium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów znajdujących się poza tery-
torium Rzeczypospolitej Polskiej albo osiągał dochody wyłącznie z tytułu działalności
wykonywanej poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub ze źródeł przychodów
znajdujących się poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i związku z tym obliczył i
wpłacił na rachunek właściwego urzędu skarbowego podatek dochodowy zgodnie z
art. 27 ust. 9 albo 9a ustawy wymienionej w art. 1, może złożyć wniosek o zwrot nad-
płaty podatku, którą stanowi różnica między podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27
ust. 9 albo 9a ustawy wymienionej w art. 1 a podatkiem obliczonym zgodnie z art. 27
ust. 8 tej ustawy. Do wniosku o zwrot nadpłaty stosuje się odpowiednio przepisy roz-
działu 9 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r.
Nr 8, poz. 60 z późn. zm.).

Art. 4

Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.



Uzasadnienie

Aktualnie w Polsce obowiązuje 79 (łącznie z Algierią) umów dwustronnych o za-
pobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu (niekiedy umowy te są określane jako umo-
wy o unikaniu podwójnego opodatkowania). Umowy międzynarodowe, ustanawiając
dla Polaków podlegających w Polsce opodatkowaniu możliwość opodatkowania jakie-
goś dochodu w dwóch krajach, przewidują jednocześnie metodę opodatkowania okre-
ślonego dochodu. Może to być metoda:
− wyłączenia z progresją (w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycz-
nych metodę tę wyraża art. 27 ust. 8);
− odliczenia proporcjonalnego, według której dochód uzyskany za granicą pod-
lega doliczeniu do dochodów uzyskanych w kraju, a podatek dochodowy zapła-
cony za granicą podlega odliczeniu od podatku dochodowego zapłaconego w
kraju
W przypadku metody wyłączenia z progresją dochody zagraniczne rozlicza się
za granicą wg tamtejszych stawek, a uzyskane w tym samym roku w kraju rozlicza się
w kraju wg polskich stawek. Wprawdzie w Polsce do dochodów uzyskanych w kraju
dolicza się dochody zagraniczne, ale tylko po to, żeby ustalić średnią, liniową stawkę
podatku dla dochodów krajowych.
Metoda ta jest korzystna dla Polaków (polskich rezydentów podatkowych) wtedy, gdy
podatek w obcym państwie ( po uwzględnieniu wszelkich ulg podatkowych) jest niż-
szy niż w Polsce. Tę metodę zawiera aktualnie 55 umów o zapobieżeniu podwójnemu
opodatkowaniu.
W przypadku metody odliczenia proporcjonalnego podatek płaci się od sumy
dochodów uzyskanych za granicą i w Polsce, przy czym w Polsce można odliczyć po-
datek zapłacony od dochodu zagranicznego za granic (jednak w kwocie nie większej,
niż podatek dochodowy proporcjonalnie przypadający na dochód uzyskany za grani-
cą); w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych metodę tę wyraża art. 27
ust. 9.
W braku umowy o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu należy stosować
zasadę odliczenia proporcjonalnego.
Metoda odliczenia proporcjonalnego jest korzystna dla Polaków uzyskujących
dochody za granicą, gdy podatek dochodowy od tych dochodów zapłacony za granicą
byłby wyższy niż wg polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Aktualne tę metodę zawierają umowy z 24. państwami, tj. z Algierią, Armenią,
Austrią, Australią, Belgią, Chile, Danią, Egiptem, Finlandią, Gruzją, Holandią, Ira-
nem, Islandią, Kazachstanem, Kirgistanem, Koreą Płd., Macedonią, Malezją, Mołdo-
wą, Rosją, Syrią, Tadżykistanem, USA oraz Uzbekistanem, do końca 2006 r. tę meto-
dę zawierały również umowy ze Szwecją oraz Wielką Brytanią i Irlandia Płn.
Z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej wiąże się duża emigracja zawodowa
Polaków, w szczególności do Wielkiej Brytanii i Irlandii, które szeroko otwarły rynki
pracy dla obywateli z nowych państw członkowskich, w tym z Polski.
Polacy, których rezydencja podatkowa pozostała w Polsce, a którzy podjęli pracę
najemną za granicą, mają obowiązek rozliczenia w Polsce podatku dochodowego od
dochodu uzyskanego nie tylko w Polsce, ale także poza granicami. Jeżeli dochody z
pracy najemnej uzyskują w państwie, z którym Polskę łączy umowa o zapobieżeniu
podwójnemu opodatkowaniu, przy rozliczaniu się z polskim fiskusem, aby uniknąć
podwójnego opodatkowania tego samego dochodu mogą zastosować jedną z metod
eliminujących to podwójne opodatkowane – metodę określoną w konkretnej umowie,
tj. metodę odliczenia proporcjonalnego albo wyłączenia z progresją. Podatkowy sku-
tek zastosowania każdej z tych metod jest różny. W zależności od wysokości dochodu
osiągniętego za granicą i podatku tam zapłaconego, może powstać obowiązek dopłaty
podatku w kraju ze względu na zastosowaną metodę eliminacji podwójnego opodat-
kowania. Tak będzie, gdy dla danego podatnika podatek za granicą jest mniejszy niż
podatek obliczony w myśl polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycz-
nych, a umowa o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowania przewiduje zastosowanie
metody odliczenia proporcjonalnego (np. ze Szwecją do końca 2005 r. lub z Wielką
Brytanią i Irlandią - do końca 2006 r.).
Podatnik będący w identycznej sytuacji co do wysokości zapłaconego podatku za gra-
nicą ale rozliczający się na podstawie umowy o zapobieżeniu podwójnemu opodatko-
waniu przewidującej stosowanie metody wyłączenia z progresją znajdzie się w finan-
sowo korzystniejszej sytuacji – w Polsce nie będzie obowiązany dopłacać podatku PIT
z tego tytułu.
Wydaje się, że zróżnicowanie sytuacji podatników ze względu na miejsce uzy-
skiwania dochodów z pracy najemnej i ze względu na odmienne postanowienia umów
o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu co do metod eliminacji podwójnego opo-
datkowania nie ma uzasadnienia, a wręcz budzi poważne wątpliwości natury konstytu-
cyjnej. Można bowiem dowodzić, że to zróżnicowanie narusza konstytucyjne zasady
równości wobec prawa i sprawiedliwości społecznej. Trudno bowiem w takim różni-
cowaniu obywateli znaleźć cechy relewantne uzasadniające ten stan.
Wyraz temu dał zresztą sam ustawodawca upoważniając prezydenta RP do raty-
fikacji umów o zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu zawartych przez Polskę
m.in. ze Szwecją oraz Wielką Brytanią i Irlandią, tj. z państwami o dużym natężeniu
polskiej emigracji zarobkowej; nastąpiła tu zmiana korzystna dla Polaków, pracują-
cych w tych krajach: dochody uzyskane od 2006 r. (Szwecja) lub od 2007 r. (Wielka
Brytania i Irlandia) są opodatkowane przy zastosowaniu metody wyłączenia z progre-
sją.
Nie są jednak rozwiązane problemy opodatkowania Polaków od ich dochodów,
uzyskanych w okresie i w przypadkach, gdy w myśl umów o zapobieżeniu podwójne-
mu opodatkowaniu według metody proporcjonalnego odliczenia konieczna stała się
dopłata podatku w Polsce. Wprawdzie część podatników ten podatek w Polsce zapłaci-
ła, ale znacznie więcej osób boi się wracać do Polski albo chyłkiem odwiedzają oni
pozostawione tu rodziny w obawie przed polskim fiskusem. Do Polski jednak wielkim
strumieniem płyną pieniądze zarobione za granicą.
Stąd zaistniała pilna potrzeba uporządkowania tej sytuacji.
Przedkładany projekt ustawy oznacza, że dla wszystkich osób fizycznych uzy-
skujących poza granicami Polski dochody podlegające w Polsce opodatkowaniu
wprowadza się możliwość wyboru metody opodatkowania tych dochodów w Polsce, o
ile dochody te zostały opodatkowane za granicą i tam został od nich zapłacony docho-
dowy podatek osobisty. Wybór ten byłby dokonywany przez podatnika w zeznaniu
rocznym przez zastosowanie do opodatkowania dochodów uzyskanych za granicą albo
metody proporcjonalnego odliczenia albo metody zaliczenia z progresją.
Dokonanie wyboru między metodami opodatkowania dochodów uzyskanych za
granicą nie wymagałoby jakichkolwiek czynności podatnika przed organem podatko-
wym.
Ponieważ istotą proponowanego wyboru jest zmniejszenie obciążeń w Polsce
podatkiem dochodowym od osób fizycznych w wyniku zrównania zasad opodatkowa-
nia dochodów bez względu na kraj, w którym te dochody zostały osiągnięte, przepisy
projektowanej ustawy dotyczą wszystkich podatników podatku dochodowego od osób
fizycznych uzyskujących dochody w państwach, z którymi Polska zawarła umowy o
zapobieżeniu podwójnemu opodatkowaniu z metodą proporcjonalnego odliczenia jako
metodą eliminacji podwójnego opodatkowania.
Projekt ustawy stanowi, że prawem wyboru metody opodatkowania w Polsce
od dochodów uzyskanych za granicą są objęte dochody, co do opodatkowania których
nie zachodzą okoliczności przedawnienia zobowiązania podatkowego w podatku do-
chodowym od osób fizycznych (czyli zasadniczo uzyskane począwszy od 2001 r.).
Taki wybór jest podyktowany szerokim zastosowaniem zasady równości wobec prawa