Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 3900

Warszawa, 9 lutego 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 70.
posiedzeniu w dniu 4 lutego 2011 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

-
o zmianie ustawy o emeryturach

i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senator Grażynę
Sztark do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym projektem.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 4 lutego 2011 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Jednocześnie upoważnia senator Grażynę Sztark do reprezentowania Senatu w
pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Art. 1.
W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.1)) art. 9 otrzymuje brzmienie:
"Art. 9. Przy ustalaniu prawa do świadczeń, jeżeli z ich tytułu jest wypłacane świadczenie
rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego, nie
uwzględnia się:
1) okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9 i ust. 2 pkt 1 lit. c oraz w art. 7 pkt 8;
2) okresów zatrudnienia wykonywanego na obszarze Państwa Polskiego w czasie, gdy
obszar ten nie wchodził w skład Państwa Polskiego, o których mowa w art. 6 ust. 2
pkt 1 lit. a;
3) okresów pracy przymusowej, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 lit. a i b.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224, Nr 134,
poz. 903 i Nr 205, poz. 1365.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2010 r. (sygn. akt P 31/09), stwierdzającego
niezgodność z Konstytucją przepisu art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz.
1227, ze zm.) w zakresie przesłanki stałego miejsca zamieszkania na obecnym obszarze
Rzeczypospolitej Polskiej, w części odsyłającej do art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c w związku z art. 65
tej ustawy.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc
powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia została opublikowana w Dz. U. z 2010 r., Nr 134, poz. 903 (dzień
publikacji wyroku – 23 lipca 2010 r.).
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. TK orzekł o niezgodności – z art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji – art. 9 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz.
U.
z
2009
r., Nr 153, poz. 1227, ze zm.) w zakresie przesłanki stałego miejsca
zamieszkania na obecnym obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, w części odsyłającej do art. 6
ust. 2 pkt 1 lit. c w związku z art. 65 tej ustawy.
Unormowanie to przewidywało, że okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą, o
których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c (tj. okresy zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia w
organizacjach międzynarodowych, zagranicznych instytucjach i w zakładach, do których
zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej lub w których byli zatrudnieni za
zgodą właściwych władz polskich), dla celów ustalenia prawa do świadczeń (a w przypadku
sprawy rozpatrywanej przez Trybunał Konstytucyjny – renty rodzinnej), uwzględnia się pod
warunkiem stałego zamieszkania zainteresowanego na obecnym obszarze Rzeczypospolitej
Polskiej.
2
Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, nie ulega wątpliwości, że kwestionowany
wymóg domicylu, jako warunek uzyskania uprawnień do renty rodzinnej nie pozostaje
w racjonalnym związku z ratio legis przepisów o rencie rodzinnej.
Renta rodzinna w naszym systemie prawnym jest świadczeniem niejako „zastępczym”,
„wtórnym” w stosunku do prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, które
miał zmarły żywiciel. Uprawniony członek rodziny nabywa wprawdzie samodzielnie prawa do
renty rodzinnej, jako odrębne świadczenie, ale nabywa to prawo w miejsce prawa do
świadczenia, które przysługiwałoby zmarłemu. Prawo do renty rodzinnej jest prawem
pochodnym, jednakże jego podstawową funkcją jest zapewnienie środków utrzymania
krewnym i powinowatym, którzy nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Ten alimentacyjny
cel renty rodzinnej powinien być uwzględniany w procesie interpretacji i oceny uregulowań
dotyczących tego świadczenia.
Trybunał Konstytucyjny podkreślił, iż ustrojodawca wyraźnie, na poziomie
konstytucyjnym, zaakcentował wolność wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji)
i wolność przemieszczania się (art. 52 ust. 2). Swoboda przemieszczania się pracowników
(w obrębie Unii Europejskiej) należy do jednej z podstawowych zasad konstrukcyjnych prawa
wspólnotowego. Odwoływanie się do zasady domicylu, jako przesłanki ograniczającej
uzyskanie wypracowanych przez pracownika uprawnień należy zatem ocenić, jako
anachroniczne. Ten argument może być odniesiony wprost do art. 9 ustawy. Różnicowanie,
z uwagi na przesłankę domicylu pracownika, sytuacji osób uprawnionych do uzyskania po nim
renty rodzinnej jest konstytucyjnie nieuzasadnione.
2.2. Wyrok wywołuje skutki prawne z dniem publikacji. Trybunał nie zdecydował się
na odsunięcie w czasie terminu utraty mocy obowiązującej przepisu.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
TK wskazał, iż przesłanka domicylu jest wykorzystywana przez ustawę o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jako przesłanka negatywna decydująca o
odmowie przyznania emerytury lub renty w znacznie szerszym zakresie niż tylko renta
rodzinna i krąg podmiotów, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c. Wątpliwości dotyczące
zgodności tej przesłanki z ratio legis ustawy (art. 2 Konstytucji), wprowadzenia tej przesłanki
ograniczającej w obronie innych wartości konstytucyjnych i proporcjonalności ograniczenia
(art. 67 Konstytucji), a także powiązanie tych ograniczeń z faktem uiszczania składki na
zabezpieczenie społeczne – wymaga szerszej refleksji ustawodawcy zwykłego.
Biorąc pod uwagę konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5
lipca 2010 r. oraz kierując się brzmieniem sentencji wyroku wraz z jego uzasadnieniem,