Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks cywilny

Druk nr 2365

Warszawa, 21 września 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-113-09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o zmianie ustawy - Kodeks cywilny.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister
Sprawiedliwości.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt

U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy – Kodeks cywilny

Art. 1. W ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93,
z późn. zm.1)) po art. 649 dodaje się art. 6491 – 6495 w brzmieniu:
„Art. 6491. § 1. Gwarancji zapłaty za roboty budowlane, zwanej dalej „gwarancją
zapłaty”, inwestor udziela wykonawcy (generalnemu wykonawcy) w celu zabezpieczenia
terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych.
§ 2. Gwarancją zapłaty jest gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, a także akredytywa
bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora.
§
3. Strony ponoszą w równych częściach udokumentowane koszty zabezpieczenia
wierzytelności.
Art. 6492. § 1. Nie można przez czynność prawną wyłączyć ani ograniczyć prawa
wykonawcy (generalnego wykonawcy) do żądania od inwestora gwarancji zapłaty za roboty
budowlane.
§ 2. Odstąpienie inwestora od umowy spowodowane żądaniem wykonawcy (generalnego
wykonawcy) przedstawienia gwarancji zapłaty jest bezskuteczne.
Art. 6493. § 1. Wykonawca (generalny wykonawca) robót budowlanych może
w każdym czasie żądać od inwestora gwarancji zapłaty do wysokości ewentualnego
roszczenia z tytułu wynagrodzenia wynikającego z umowy oraz robót dodatkowych lub
koniecznych do wykonania umowy, zaakceptowanych na piśmie przez inwestora.
§ 2. Udzielenie gwarancji zapłaty nie stoi na przeszkodzie żądaniu gwarancji do łącznej
wysokości określonej w § 1.
Art. 6494. § 1. Jeżeli wykonawca (generalny wykonawca) nie uzyska żądanej
gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez siebie terminie, nie krótszym niż 30 dni,
uprawniony jest do odstąpienia od umowy z winy inwestora ze skutkiem na dzień odstąpienia.

2
§ 2. Brak żądanej gwarancji zapłaty stanowi przeszkodę w wykonaniu robót budowlanych
z przyczyn dotyczących inwestora.
§ 3. Inwestor nie może odmówić zapłaty wynagrodzenia mimo niewykonania robót
budowlanych, jeżeli wykonawca (generalny wykonawca) był gotów je wykonać, lecz doznał
przeszkody z przyczyn dotyczących inwestora. Jednakże w wypadku takim inwestor może
odliczyć to, co wykonawca (generalny wykonawca) oszczędził z powodu niewykonania robót
budowlanych.
Art. 6495. Przepisy art. 6491 – 6494 stosuje się do umów zawartych między
wykonawcą (generalnym wykonawcą) a dalszymi wykonawcami (podwykonawcami).”.
Art. 2. Do umów o roboty budowlane zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy
stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 3. Traci moc ustawa z dnia 9 lipca 2003 r. o gwarancji zapłaty za roboty
budowlane (Dz. U. Nr 180, poz. 1758 oraz z 2006 r. Nr 220, poz. 1613).
Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
_______________
1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1971 r. Nr 27, poz. 252, z 1976 r. Nr 19, poz. 122,
z 1982 r. Nr 11, poz. 81, Nr 19, poz. 147 i Nr 30, poz. 210, z 1984 r. Nr 45, poz. 242, z 1985 r. Nr 22, poz. 99,
z 1989 r. Nr 3, poz. 11, z 1990 r. Nr 34, poz. 198, Nr 55, poz. 321 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 107, poz. 464
i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 17, poz. 78, z 1994 r. Nr 27, poz. 96, Nr 85, poz. 388 i Nr 105, poz. 509,
z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, Nr 139, poz. 646 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43,
poz. 272, Nr 115, poz. 741, Nr 117, poz. 751 i Nr 157, poz. 1040, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117,
poz. 758, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 271, Nr 74, poz. 855 i 857, Nr 88, poz. 983 i Nr 114,
poz. 1191, z 2001 r. Nr 11, poz. 91, Nr 71, poz. 733, Nr 130, poz. 1450 i Nr 145, poz. 1638, z 2002 r. Nr 113,
poz. 984 i Nr 141, poz. 1176, z 2003 r. Nr 49, poz. 408, Nr 60, poz. 535, Nr 64, poz. 592 i Nr 124, poz. 1151,
z 2004 r. Nr 91, poz. 870, Nr 96, poz. 959, Nr 162, poz. 1692, Nr 172, poz. 1804 i Nr 281, poz. 2783, z 2005 r.
Nr 48, poz. 462, Nr 157, poz. 1316 i Nr 172, poz. 1438, z 2006 r. Nr 133, poz. 935 i Nr 164, poz. 1166,
z 2007 r. Nr 80, poz. 538, Nr 82, poz. 557 i Nr 181, poz. 1287, z 2008 r. Nr 116, poz. 731, Nr 163, poz. 1012,
Nr 220, poz. 1425 i 1431 i Nr 228, poz.1506 oraz z 2009 r. Nr 42, poz. 341, Nr 79, poz. 662 i Nr 131,
poz. 1075.

3-09-aa
U Z A S A D N I E N I E


I. Geneza opracowania projektu
Projekt stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 listopada
2006 r., (w sprawie o sygn. K 47/04, Dz. U. Nr 220, poz. 1613).
W wymienionym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności
z art. 2 Konstytucji RP przepisów art. 4 ust. 4 i art. 5 ust. 1 i 2 ustawy o gwarancji zapłaty za
roboty budowlane.

II. Cel proponowanej regulacji
Celem opracowania niniejszego projektu jest potrzeba zapobiegania negatywnym
zjawiskom w gospodarce, w szczególności nieregulowania przez inwestorów i wykonawców
robót budowlanych należnej zapłaty za prace wykonane przez wykonawców i
podwykonawców – w szczególności małych i średnich przedsiębiorców.
Na rynku świadczeń usług budowlanych występują coraz częściej przypadki
nieregulowania lub nieterminowego regulowania należności za wykonane świadczenia
dotyczące robót budowlanych, w szczególności wykonawcom występującym w procesie
inwestowania w charakterze podwykonawców. Odnosi się to często do należności za roboty
budowlane wykonywane przez małych i średnich przedsiębiorców, których kontrahentami są
inwestorzy i wykonawcy (generalni wykonawcy), na ogół duże przedsiębiorstwa budowlane-
spółki akcyjne lub z ograniczoną odpowiedzialnością, przedsiębiorstwa deweloperskie
dysponujące znacznym kapitałem zakładowym, wytwórczym i finansowym. Taki status
wzbudza zaufanie u mających z nimi współpracować małych i średnich przedsiębiorców.
Okazuje się następnie, że potencjał ten jest niekiedy pozorny. Dość często zgłaszane są
wnioski o wszczęcie postępowania układowego lub nawet ogłaszana jest upadłość tych
inwestorów i wykonawców, a w konsekwencji – małych i średnich przedsiębiorców, którzy
występują w realizowaniu robót przez wykonawcę jako podwykonawcy.
Procesy sądowe mające na celu odzyskanie zapłaty, która pokrywa z reguły nie tylko
koszty robocizny, ale także materiałów kupionych na ogół z zaciągniętego kredytu
bankowego, są długotrwałe, czasochłonne i kosztowne. W wielu wypadkach nie przynoszą
spodziewanego efektu ze względu na brak możliwości wyegzekwowania zasądzonych
należności.

2
Proponowana regulacja ma na celu zapobieganie takim zjawiskom, szkodliwym nie
tylko dla podwykonawców, ale także dla gospodarki.

III. Przyjęta systematyka
Za wprowadzeniem proponowanych przepisów do Kodeksu cywilnego przemawia
między innymi następujący pogląd Trybunału Konstytucyjnego: „Należałoby całościowo
przeanalizować ten problem łącznie z zagadnieniem umiejscowienia przepisów o gwarancji
terminowej zapłaty za roboty budowlane, całościowo dostosować terminologię do przyjętej
w kodeksie cywilnym„ (pkt III. 10, in fine cyt. uzasadnienia).
Taki sam pogląd wyraziła, działająca przy Ministrze Sprawiedliwości, Komisja
Kodyfikacyjna Prawa Cywilnego, dostrzegając, iż względy spójności systemowej
przemawiają za uregulowaniem gwarancji zapłaty za roboty budowlane w tytule XVI Księgi
trzeciej Kodeksu cywilnego.


IV. Regulacje szczegółowe

Projektowane przepisy mają charakter wprawdzie cywilnoprawny, jednak
dyscyplinujący, dlatego w znacznej części nadano im, znany w cywilistyce, rygor przepisów
bezwzględnie obowiązujących. Ogranicza to uznaniowość, a nawet spotykaną niekiedy
dowolność kształtowania stosunków prawnych, przy czym nie narusza porządku prawnego.
W
art.
6491 projekt przyznaje uczestnikom budowlanego procesu inwestycyjnego
uprawnienia do zgłoszenia żądania udzielenia zabezpieczenia wierzytelności wynikającej
z
umowy, na podstawie której dany podmiot uczestniczy w budowlanym procesie
inwestycyjnym. Jednocześnie należałoby zastrzec, że żądanie podwykonawcy udzielenia
zabezpieczenia należności przez wykonawcę nie wyłącza odpowiedzialności wykonawcy
i inwestora wobec podwykonawcy, o której mowa w art. 6471 § 5 Kodeksu cywilnego.
Zabezpieczeniem wierzytelności będzie w szczególności gwarancja bankowa, gwarancja
ubezpieczeniowa, akredytywa bankowa – a więc formy zabezpieczeń szeroko stosowane
i ugruntowane w obrocie gospodarczym, zapewniające bezpieczeństwo i skuteczność
czynności prawnych podejmowanych przez kontrahentów. Ograniczenie form zabezpieczeń
z pominięciem np. weksli i zastawu wynika z ograniczenia możliwości ustanawiania przez
uczestników procesu budowlanego zabezpieczeń potencjalnie nierzetelnych – bez rękojmi,
jaką dają instytucje zaufania publicznego, jakimi są banki lub firmy ubezpieczeniowe.