Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych

2) Polskiemu Związkowi Działkowców - odszkodowanie, według
kosztów odtworzenia, za składniki majątkowe stanowiące jego własność a
niepodlegające odtworzeniu;
3) zrekompensować koszty i straty poniesione, przez Polski Związek
Działkowców w związku z likwidacją (art. 20 ustawy o ROD).
Wydanie przez PZD nieruchomości zajmowanej przez zlikwidowany
rodzinny ogród działkowy następuje najwcześniej po realizacji wszystkich w/w
obowiązków (art. 21 ustawy o ROD).

Zgodnie z uzasadnieniem przedstawionym przez zgłaszających projekt
art. 11j, przepis ten miał służyć przyspieszeniu procedury pozyskiwania terenów
ogrodów na potrzeby inwestycji drogowych. Wskazywano w nim na
perturbacje, jakie powoduje konieczność – jeszcze przed wydaniem przez PZD
gruntu zajętego przez ogród - zapewnienia terenu zamiennego oraz odbudowy
infrastruktury ogrodu, co dotychczas wynikało z art. 19 ust. 1 pkt 1 w zw. z art.
21 ust. 1 ustawy o ROD, a także kwestie związane z przesunięciem terminu
wydania nieruchomości na okres powegetacyjny (art. 18 ustawy o ROD) .
Jednak zakres wprowadzonego przez art. 11j specustawy drogowej
wyłączenia stosowania ustawy o ROD jest zdecydowanie szerszy. Objął on
bowiem nie tylko w/w przepisy ustawy o ROD, dotyczące terminu wydania
nieruchomości, ale wszystkie normy zawarte w art. 17 – 22 ustawy o ROD. W
konsekwencji uchylono przepisy gwarantujące wypłatę odszkodowań za
majątek stanowiący własność PZD i działkowców, a także odtworzenie ogrodu.
Jednocześnie nie wprowadzono żadnych przepisów, które dostosowywałyby
regulacje specustawy drogowej do specyficznych rozwiązań prawnych
zawartych w ustawie o ROD, w szczególności dotyczących odrębnej własności
naniesień i nasadzeń przysługujących działkowcom oraz PZD. Dotyczy to także
odtworzenia ogrodów działkowych, a w rezultacie - praw działkowców do
działek zamiennych w przypadku likwidacji ROD. Tym samym wejście w życie
art. 11j spowodowało powstanie swoistej próżni prawnej w zakresie sytuacji
działkowców i ich Związku w przypadku likwidacji ogrodu na potrzeby
inwestycji drogowych.
Omawiany art. 11j wyłączył wszelkie przepisy regulujące zasady wypłaty
odszkodowań za prywatny majątek działkowców i PZD oraz zapewnianie
działek zamiennych. Jednocześnie nie zaproponowano żadnych rozwiązań
zastępczych, przez co brak jest mechanizmów, na jakich osoby prywatne mają
otrzymać odszkodowania za majątek utracony wskutek dokonanego
wywłaszczenia. Taka sytuacja uniemożliwia organom administracyjnym,
działającym zgodnie z zasadą legalności (tj. wyłącznie w oparciu o wyraźną
podstawę prawną – art. 7 Konstytucji RP), rekompensowanie strat poniesionych
przez osoby dotknięte skutkami decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji
drogowej obejmującej obszar działania rodzinnego ogrodu działkowego. To
samo dotyczy możliwości realizacji wcześniej nabytych praw do uzyskania
działki zamiennej w odtworzonym ogrodzie.
Konsekwencją art. 11j w obecnym brzmieniu jest ryzyko naruszenia praw
majątkowych obywateli będących użytkownikami działek w ROD. Pomijając
kwestie natury prawnej, należy zauważyć, iż jego stosowanie grozi zaistnieniem
konfliktów społecznych w przypadku poszczególnych ogrodów działkowych
objętych jego stosowaniem, a co za tym idzie opóźnieniami w przejmowaniu
terenów ogrodów na potrzeby inwestycji drogowych, czemu nowelizacja ta
miała przeciwdziałać.
Wadliwość co do art. 11j podnosi Biuro Analiz Sejmowych w opinii z
dnia 18 września 2008r. Wskazano w niej m.in. iż powyższy przepis, jako
niedostosowany do istniejących uregulowań prawnych (w zakresie odrębnej
własności naniesień), może spowodować zbędne przedłużenie procesu budowy
dróg.
Nadmienić też należy, że stosowanie art. 11j w aktualnym kształcie niesie
za sobą ryzyko odpowiedzialności Skarbu Państwa z tytułu roszczeń
odszkodowawczych zgłaszanych przez działkowców i ich Związek. Pomimo
braku normy ustawowej poszczególnym działkowcom i PZD przysługiwać
będzie bowiem roszczenie o odszkodowanie na podstawie normy konstytucyjnej
zawartej w art. 21 ust. 2 Konstytucji RP, zgodnie z którym „wywłaszczenie jest
dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za
słusznym odszkodowaniem”. Możliwość ta nie może jednak zmienić negatywnej
oceny w/w przepisu jako niekonstytucyjnego. Za taką należy zaś uznać ustawę
przewidującą wywłaszczenie, natomiast nie wskazującą wywłaszczonemu trybu
przyznania odszkodowania i możliwości zaskarżenia decyzji w tym zakresie, a
więc z której treści wynika dopuszczalność wywłaszczenia działkowców i PZD
bez odszkodowania.
Proponowany projekt ustawy ma na celu przywrócenie konstytucyjnego
porządku w zakresie praw działkowców i PZD w przypadku inwestycji
drogowych. Jednocześnie zachowuje zintegrowane, jednoetapowe postępowanie
ustalające wszystkie warunki realizacji inwestycji drogowej oraz szybkie
przejmowanie terenów zajętych przez ROD na potrzeby tych inwestycji, tak jak
było to w zamiarze autorów art. 11j w obecnym brzmieniu. Analogicznie, jak
dotychczas, proponuje się częściowe wyłączenie stosowania ustawy o ROD.
Jednakże zakres wyłączenia jest węższy i dotyczy wyłącznie tych przepisów,
które faktycznie mogą skutkować przedłużeniem procesu przejmowania
nieruchomości na potrzeby inwestycji drogowych. W tym celu wystarczającym
rozwiązaniem będzie wyłącznie regulacji zawartych w art. 17 – 18 oraz art. 21
ustawy o ROD. To z tych przepisów wynika bowiem, że wydanie terenu
likwidowanego ogrodu musi być poprzedzone uzyskaniem przez PZD tytułu
prawnego i fizycznego władztwa nad nieruchomością, na której został
odtworzony ROD oraz następować w okresie powegatacyjnym roślin.
Jednocześnie projekt zakłada odpowiednie stosowanie wobec
działkowców i PZD przepisów specustawy drogowej dotyczących ustalania
wysokości i wypłaty odszkodowań dla właścicieli nieruchomości. W ten sposób
usunięta zostaje niewątpliwa luka prawna, która - pomijając problem odrębnej
od nieruchomości własności działkowców i PZD - skutkuje obecnie brakiem
podstaw do wypłaty odszkodowań na ich rzecz.
Projekt dodatkowo precyzyjnie wskazuje podmiot, który ma wywiązać się
z pozostałych obowiązków, wynikających z ustawy o ROD. Dotyczy to
zapewnienia terenu zamiennego i odtworzenia ogrodu, za co odpowiedzialność
spoczywać ma na zarządcy drogi występującym z wnioskiem o wydanie decyzji
o zezwolenie na realizację inwestycji drogowej. Pamiętać bowiem trzeba, że
ogrody działkowe są urządzeniami użyteczności publicznej, które służą nie tylko
bezpośrednim użytkownikom, ale jako tereny zielone, pozytywnie oddziaływają
na miasta i społeczności lokalne. Stąd też zachowanie obecnej powierzchni
ogrodów i dostępności do nich dla społeczeństw jest wartością, która uzasadnia
utrzymanie przyjętego w ustawie o ROD rozwiązania gwarantującego
odtwarzanie ogrodów w przypadku ich likwidacji. Nie ma też żadnych
racjonalnych argumentów przemawiających za uchyleniem tego obowiązku w
sytuacji likwidacji ROD na potrzeby drogowe, podczas gdy ogrody są
odtwarzane w przypadku innych likwidacji, również tych związanych z
realizacją celu publicznego, np. budowy szpitala.
Przywrócenie obowiązku odtworzenia ogrodu nie będzie jednak
negatywnie rzutowało na szybkość realizacji inwestycji drogowych. Wynika to z
ust. 4 proponowanego artykułu, który dopuszcza możliwość odtworzenia ogrodu
w terminie 12 miesięcy od przejęcia terenu na potrzeby drogowe. Wydanie
terenu przez PZD nie będzie uwarunkowane wcześniejszym uzyskaniem tytułu
prawnego i władztwa nad nieruchomością, na której odtworzony został
likwidowany ogród, ani też zakończeniem okresu wegetacji roślin. W ten sposób
zachowuje się cel specustawy drogowej z jednoczesnym poszanowaniem praw
nabytych przez działkowców, a gwarantowanych im ustawą o rodzinnych
ogrodach działkowych, tj. prawa do działki zamiennej.
Odnośnie zapisu zawartego w art. 2 projektu ustawy, zakłada się, iż
proponowane przepisy obejmą swą regulacją postępowania wszczęte od dnia
obowiązywania art. 11j w obecnym brzmieniu. Proponowany projekt ma na celu
uchronienie działkowców i PZD przed negatywnymi konsekwencjami
wynikającymi z tego przepisu. Ma to również uzasadnienie z punktu widzenia
interesów podmiotów prowadzących inwestycje drogowe, gdyż wprowadzenie
spójnej regulacji pozwoli uniknąć komplikacji i opóźnień w prowadzonych
postępowaniach, czym grozi stosowanie art. 11j w obecnym kształcie.
Projekt
zakłada także 14-dniowe vacatio legis, co dla adresatów
proponowanych regulacji jest okresem wystarczającym do zapoznania się i
przygotowania się do stosowania w praktyce proponowanej regulacji.

Projekt przywraca część rozwiązań obowiązujących w ustawie o
rodzinnych ogrodach działkowych sprzed 25 lipca br. w zakresie uregulowania
sprawy odszkodowań za majątek działkowców utracony wskutek dokonanego
wywłaszczenia.
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt nie został poddany konsultacjom, o których mowa w art. 34 ust. 3
Regulaminu Sejmu RP.