W upalne dni większe obowiązki pracodawcy

Przeczytaj także: Jakie obowiązki pracodawcy w czasie upałów?

W gorące dni sama woda nie wystarczy

Obowiązek zapewnienia wody zdatnej do picia nie zależy od warunków klimatycznych i ciąży na pracodawcy w każdej porze roku. Wraz z nadejściem sezonu letniego lub zimowego obowiązek ten ulega jednak poszerzeniu o dodatkowe wymogi, których realizację musi zapewnić pracodawca. W czasie letnich miesięcy obejmują one konieczność zapewnienia pracownikom, oprócz wody zdatnej do picia, również innych napojów o charakterze profilaktycznym. Obowiązek ten wynika z art. 232 Kodeksu pracy, a jego uszczegółowienie następuje w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. (Dz. U. z 1996 r. nr 60, poz. 279).

Powyższy akt wykonawczy określa warunki, na jakich pracownikom przysługują napoje profilaktyczne. W myśl rozporządzenia pracodawca musi je zapewnić, jeżeli praca wykonywana jest m.in.:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25 °C,
• na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia powyżej 25 °C,
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28 °C.

Należy zaznaczyć, że gorący mikroklimat nie jest pojęciem równoznacznym z wysokimi temperaturami. Te ostatnie można stwierdzić przy użyciu zwykłego termometru, natomiast w przypadku mikroklimatu konieczne jest ustalenie wskaźnika obciążenia termicznego, który ustala się na podstawie metody pomiaru określonego przez Polską Normę: PN-EN 27243: 2005: Środowiska gorące. Dopuszczalne wartości wskaźnika obciążenia termicznego zawarte są natomiast w załączniku nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2002 r. nr 217, poz. 1833 ze zm.).

Jeżeli pracownik zatrudniony jest w warunkach gorącego mikroklimatu, napoje profilaktyczne powinny zawierać sole mineralne i witaminy. Napoje należy zapewniać w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie, przy zachowaniu dostępu do nich w ciągu całej zmiany roboczej. Pracodawca nie może limitować ilości napoi, np. poprzez wprowadzenie zasady, że na jednego pracownika przypada 1 litr napoju. Nie ma też możliwości zwolnienia się z obowiązku ich zapewnienia poprzez wypłatę ekwiwalentu, nawet za zgodą zainteresowanego pracownika.

Napoje zgodnie z wykazem stanowisk

Wystąpienie wysokich temperatur nie jest jedyną przesłanką uzasadniającą wydawanie napoi profilaktycznych. Nie przysługują one ogółowi pracowników z uwagi na świadczenie pracy w upalne dni, ale tylko tym, którzy wykonują pracę na stanowiskach uprawniających do takich napoi. Obowiązek wyznaczenia tych stanowisk spoczywa na pracodawcy. Nie dokonuje on tego całkowicie samodzielnie, ale w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi, a w razie ich braku, z przedstawicielem pracowników. Jedynie na wyznaczonych w powyższym trybie stanowiskach pracownicy mogą liczyć na coś więcej niż tylko "zwykła" woda do picia. Niezależnie od stworzenia wykazu stanowisk dających prawo do napoi profilaktycznych, odpowiednie regulacje w tym zakresie powinny być wprowadzone do przepisów wewnątrzzakładowych, o ile pracodawca jest takimi przepisami objęty (art. 1041 § 1 pkt 8 K.p.).

W pomieszczeniach pracy muszą panować określone przez przepisy bhp temperatury minimalne (m.in. w pomieszczeniach biurowych nie mniej niż 18 °C). Pracodawca ma obowiązek zachować ten dolny pułap, jednak przepisy nie nakładają na niego wymogu monitorowania górnej granicy temperatur - nie przewidują bowiem takiej granicy. Teoretycznie więc w pomieszczeniach pracy mogą panować niesprzyjające warunki pracy z powodu gorąca. Pracodawca jednak, wypełniając ogólny wymóg zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, powinien dążyć do złagodzenia skutków upałów. W ramach takiego przeciwdziałania może zaopatrzyć stanowiska pracy w klimatyzatory, wiatraki czy żaluzje. Może też skorzystać z możliwości, jakie daje mu art. 145 § 1 K.p., przewidujący skrócenie czasu pracy na stanowiskach, na których panują warunki szczególnie uciążliwe lub szkodliwe dla zdrowia, poniżej norm podstawowych określonych w art. 129 § 1 K.p.
W niekorzystnych temperaturach nie może pracować:

• młodociany w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 °C; w środowisku pracy o dużych, nagłych wahaniach temperatury o różnicy co najmniej 15 °C; jeżeli nie ma możliwości zapewnienia takiemu pracownikowi co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniu o pośredniej temperaturze (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków zatrudniania przy niektórych z tych prac, Dz. U. z 2004 r. nr 200, poz. 2047 ze zm.),
• pracownica w ciąży oraz karmiąca dziecko piersią - w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym, w którym nagłe zmiany temperatury powietrza wynoszą powyżej 15 °C (rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet, Dz. U. z 1996 r. nr 114, poz. 545 ze zm.).

Podstawa prawna:

• Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)

Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.