Zmowy cenowe między przedsiębiorcami

Przeczytaj także: Zmowy cenowe 2012

"Staszek weź no powiedz chłopakom ten wczorajszy śmieszny dowcip" - tymi słowami rozpoczyna się spot reklamowy Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, przygotowany w celu zwrócenia uwagi opinii publicznej na problem zmowy cenowej. Nico zawstydzony Staszek zaczyna opowiadać swoim znajomym: "Pewna grupa ludzi sama dobrowolnie przyznała się do zmowy cenowej i..." - w tym momencie przerywa mu salwa śmiechu.

Porozumienia cenowe między przedsiębiorcami należą do praktyk ograniczających konkurencyjność rynku i dlatego istnieje szereg regulacji prawnych, których celem jest ich eliminowanie. Porozumienia cenowe stanowią wypaczenie zdrowej i w pełni legalnej zasady kształtowania polityki cenowej, w oparciu o ceny, ustalone przez konkurencyjne przedsiębiorstwa działające na tym samym rynku. W świetle ustawy z dnia z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. 2007.50.331), dalej zwaną w skrócie „u.o.k.i.k.”, niedopuszczalne jest kształtowanie polityki cenowej w porozumieniu z konkurencją, przy zachowaniu odrębności organizacyjno–prawno–finansowej i tym samym stwarzanie jedynie pozorów działania konkurencyjnego. Takie działania prawie zawsze są sprzeczne z prawem i zaliczają się do najcięższych naruszeń przepisów prawa konkurencji.

Formy porozumień cenowych

Zgodnie z art. 6 ust. 1 ust. 1 pkt 1 u.o.k.i.k. zakazane są porozumienia, których celem lub skutkiem jest wyeliminowanie, ograniczenie lub naruszenie w inny sposób konkurencji na rynku właściwym, polegające w szczególności na ustalaniu, bezpośrednio lub pośrednio, cen i innych warunków zakupu lub sprzedaży towarów. Samo ustalanie cen może przybierać bardzo różne formy. Zakaz obejmuje nie tylko ustalenie cen "wprost" (przy czym chodzić może zarówno o ceny sztywne - ustalone na określonym poziomie, jak i o ceny minimalne, czy o ustalenie pewnych wiążących uczestników rynku przedziałów cenowych), ale obejmuje również wszelkie porozumienia dotyczące poszczególnych składników ceny (np. wielkości przyznawanych rabatów, stawek roboczogodziny czy elementów przyjmowanych do kalkulacji ceny).

Niedopuszczalne jest również jakiekolwiek inne ograniczenie swobody prowadzenia polityki cenowej (np. poprzez przyjęcie ustalenia, że ceny nie będą zmieniane bez zgody konkurentów, czy też że zmiany ceny będą zawsze poprzedzone publicznym ogłoszeniem nowego cennika z określonym wyprzedzeniem). Zakazane są również porozumienia co do tych aspektów prowadzonej działalności gospodarczej, które mają przełożenie na ceny (np. warunków udzielanej gwarancji czy też braku odpłatności za usługi dodatkowe).

Należy wskazać na dwa zasadnicze rodzaje porozumień: wertykalne (poziome), tj. porozumienie między przedsiębiorcami bezpośrednio konkurującymi między sobą oraz horyzontalne (horyzontalne), tj. istniejące między przedsiębiorcami działającymi na różnych szczeblach obrotu gospodarczego.

Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów w sposób bardzo szeroki rozumie pojęcie porozumienia między przedsiębiorcami. Porozumieniem w rozumieniu ustawy będą zarówno umowy (lub niektóre ich postanowienia) zawierane między przedsiębiorcami i związkami przedsiębiorców, uzgodnienia dokonane w jakiejkolwiek formie przez dwóch lub więcej przedsiębiorców lub ich związki oraz uchwały lub inne akty związków przedsiębiorców lub ich organów statutowych.

Nie ma przy tym znaczenia, czy porozumienie ma formę pisemną, możliwe jest bowiem ustne i „ciche” porozumienie między przedsiębiorcami, choć oczywiście istnienie takiego porozumienia jest znacznie trudniej udowodnić. Nie ma również znaczenia, jakiego kryterium wpływającego na wysokość ceny dotyczy porozumienie – wystarczy, aby kryterium to miało realny i ekonomiczny wpływ na kształtowanie polityki cenowej. Warto w tym miejscu wskazać na orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (wyrok w sprawie 8/72, Vereening van Cementhandelaren przeciwko Komisji), w którym stwierdzono, iż zakazane jest choćby orientacyjne ustalanie cen wobec osób trzecich.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, że zakazane będzie każde porozumienie, które choćby hipotetycznie mogłoby skutkować wyeliminowaniem, ograniczeniem lub naruszeniem w inny sposób konkurencji na rynku właściwym.