Spółka z o.o. - pełnomocnictwo dla członka zarządu

Przeczytaj także: Likwidator w spółce z o.o. a zarząd spółki

Nowelizacją Kodeksu spółek handlowych, dokonaną ustawą z dnia 23 października 2008 r. aż dziesięciokrotnie zmniejszono minimalną wysokość kapitału zakładowego wymaganą dla zarejestrowania spółki z o.o. (z 50 tys. do 5 tys. zł). Redukując ilość środków majątkowych koniecznych do utworzenia spółki, poszerzono krąg potencjalnie zainteresowanych tą formą prowadzenia działalności gospodarczej. W konsekwencji, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością dodatkowo zyskała, na już uprzednio niemałej popularności, i cieszy się powszechną reputacją jako bezpieczny i sprawdzony wariant prowadzenia biznesu – tym bardziej zachęcający, iż nie wymaga zaangażowania znacznego kapitału początkowego.

Niewątpliwą zaletę spółki z o.o. stanowią klarowne zasady organizacji jej działania. Zgodnie z Kodeksem spółek handlowych organami spółki z ograniczoną odpowiedzialnością są: zgromadzenie wspólników, zarząd oraz rada nadzorcza (wymóg ustanowienia rady powstaje przy spełnieniu dodatkowych ustawowych przesłanek).

Do zadań zarządu należy zarówno prowadzenie wewnętrznych spraw spółki, jak i reprezentacja spółki w stosunkach z osobami trzecimi. Posiadając tak rozległe uprawnienia, członkowie zarządu spółki z o.o. stanowią w istocie fizyczną emanację samej spółki – bez ich działań spółka nie mogłaby funkcjonować zgodnie ze swoim przeznaczeniem. Stąd dla sprawnego funkcjonowania spółki niezwykle istotna jest maksymalna dyspozycyjność osób wchodzących w skład zarządu. Jednakże każda działalność gospodarcza regularnie doznaje przeróżnych zakłóceń. Tam natomiast, gdzie występują organy zarządcze przedsiębiorców, niejednokrotnie wskutek różnych przyczyn (np. choroby, urlopu) dana osoba wchodząca w skład zarządu nie może w określonym czasie uczestniczyć w zarządzaniu spółką. Niedyspozycyjność członka zarządu może niekiedy skutkować brakiem minimalnej liczby osób wymaganej do działania za spółkę.

Powstająca wtedy perspektywa sparaliżowania działań spółki wymaga podjęcia odpowiednich rozwiązań zaradczych. Jednym z takich rozwiązań, niejako samo się nasuwającym, lecz przez długi czas budzącym liczne wątpliwości natury prawnej, jest umocowanie przez spółkę określonego członka zarządu do reprezentowania spółki w charakterze pełnomocnika. To bodaj najprostszy i najszybszy sposób na zapewnienie spółce możliwości działania w przypadku braku wymaganej ilości członków zarządu. Czyniąc członka zarządu swoim pełnomocnikiem, spółka jednocześnie może działać pomimo niekompletnego zarządu i uniknąć sformalizowanych oraz długotrwałych procedur rejestrowych związanych z ustanowieniem prokurenta lub dokonaniem zmian w składzie zarządu.

W środowisku prawniczym podnosi się jednak wiele zastrzeżeń odnośnie powyższego rozwiązania. Wskazuje się, iż prawo członka zarządu do działania za spółkę wynika z samej istoty i ustawowej konstrukcji zarządu, w związku z czym niedopuszczalne jest dublowanie uprawnień już raz przyznanych członkowi zarządu. Ponadto podnosi się, iż spółka udzielająca pełnomocnictwa członkowi swego własnego zarządu, musi być nadal prawidłowo reprezentowana, co w niektórych przypadkach będzie wymagało, aby za spółkę udzielającą pełnomocnictwa działał także ten członek zarządu, do którego pełnomocnictwo jest kierowane. Wskazuje się, iż w powyższy sposób dochodzi do niedopuszczalnej „czynności prawnej samego z sobą”. Jednakże ku zaskoczeniu wielu, za możliwością udzielenia przez spółkę z o.o. członkowi jej zarządu pełnomocnictwa do dokonywania poszczególnych czynności wyraźnie opowiedział się w końcu Sąd Najwyższy (uchwała z dnia 23 sierpnia 2006 r., III CZP 68/06, OSNC 2007/6/82). SN uznał wspomniane rozwiązanie za zgodne z naturą spółek handlowych i ogólnymi zasadami prawa cywilnego. Powyższy pogląd, mimo iż krytykowany w doktrynie, został podtrzymany w kolejnych orzeczeniach Sądu Najwyższego. Choć wspomniane stanowisko SN może nie zadowalać teoretyków prawa, z pewnością jest cenione przez wiele osób praktycznie zaangażowanych w codzienne funkcjonowanie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.