Odpowiedzialność zarządu za zobowiązania spółki a potrącenie

Przeczytaj także: Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki

Nowy wierzyciel pozwał członka zarządu spółki, z powołaniem się na art. 299 ksh. W toku tego procesu, pozwany członek zarządu, działając za spółkę, złożył oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługującej spółce od pierwotnego wierzyciela, z przeniesioną już na osobę trzecią wierzytelnością. W powyższym stanie rzeczy SN zauważył, że zakładając iż powyższe potrącenie zostało skutecznie dokonane, a wierzytelność przysługująca spółce była wyższa od wierzytelności przysługującej pierwotnemu wierzycielowi od spółki, to wierzytelność bezskutecznie dochodzona od spółki uległa w całości umorzeniu, z mocą wsteczną od chwili, kiedy potrącenie było możliwe (art. 498 §2 i art. 499 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, Dz. U. z 1964 r., Nr 16 poz. 93 z późn. zm.).

Powyższe zaś zdaniem SN może prowadzić do wniosku, że wierzyciel, który pozwał członka zarządu, nie poniósł żadnej szkody, której naprawienia mógłby żądać od członka zarządu spółki, na podstawie art. 299 ksh, skoro niewyegzekwowana od spółki wierzytelność uległa umorzeniu, z mocą wsteczną, wskutek potrącenia.

Powyższe, wynikające z uzasadnienia Uchwały konkluzje, mają istotne praktyczne znaczenie zarówno z punktu widzenia członków zarządu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, mogących ponosić odpowiedzialność na podstawie art. 299 ksh, jak i z punktu widzenia wierzycieli niewypłacalnych spółek. Pomimo bowiem przyjęcia przez SN jednoznacznego stanowiska, z którego wynika, że odpowiedzialność z art. 299 ksh jest odpowiedzialnością odszkodowawczą a nie odpowiedzialnością za zobowiązania spółki, to jednak członek zarządu w określonych okolicznościach może powoływać się na zarzuty bezpośrednio dotyczące zobowiązań spółki.

Zarzutem takim może być, tak jak w omawianej sprawie, powołanie się na dokonanie potrącenia wierzytelności spółki, celem wykazania braku szkody po stronie wierzyciela. Wierzyciele niewypłacalnych spółek, decydując się na procesy przeciwko członkom zarządu, z powołaniem się na art. 299 ksh, powinni zatem mieć na uwadze ryzyko związane z możliwością tego rodzaju obrony. Istotne jest jednak, że zgodnie z art. 299 §2 ksh, aby móc skutecznie uwolnić się od odpowiedzialności wynikającej z tego przepisu, to członek zarządu powinien wykazać brak szkody po stronie wierzyciela (to na członku zarządu spoczywa ciężar dowodu w tym zakresie).