Czy likwidator odpowiada za zobowiązania spółki?

Przeczytaj także: Odpowiedzialność członka zarządu - nowe zasady

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być zgodnie z art. 21 prawa upadłościowego i naprawczego zgłoszony w terminie dwu tygodni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości, tj. dłużnik przestał regulować zobowiązania, mimo że termin ich płatności już minął, albo też jego zobowiązania przekraczają wartość jego majątku. W konsekwencji odpowiedzialność przewidziana w art. 299 ksh. jest sankcją za niezłożenie na czas wniosku o ogłoszenie upadłości spółki.

Słuszny zatem, w kontekście art. 20 ust. 2 pkt 5 prawa upadłościowego i naprawczego, w którym ustawodawca przewidział uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości również dla likwidatora, jest postulat Rzecznika, aby sankcja za niezłożenie takiego wniosku przez likwidatora w terminie wymaganym prawem była analogiczna jak za zaniechanie członka zarządu w tym zakresie. W praktyce, jeżeli w chwili postawienia spółki w stan likwidacji powołany likwidator stwierdzi, że zobowiązania spółki przekraczają wartość jej majątku, winien niezwłocznie złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółki, zwalniając się tym samym z odpowiedzialności przewidzianej w art. 299 § 1 ksh.

Dla ustalenia czy likwidator odpowiada za zobowiązania spółki powstałe po postanowieniu w stan likwidacji w przypadku bezskutecznej egzekucji wobec spółki nie bez znaczenia jest literalna wykładania art. 280 ksh, na co również zwraca uwagę Rzecznik. Zgodnie z art. 280 ksh, do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba, że przepisy rozdziału 6, działu I, tytułu III stanowią inaczej, przy czym przepisy te stosuje się wprot, a nie tylko odpowiednio. Skoro w powołanym rozdziale ustawodawca nie uregulował odmiennie odpowiedzialności likwidatora za zobowiązania spółki w przypadku bezskuteczności egzekucji z jej majątku, należy wprost stosować art. 299 ksh.

Niezwykle ważna dla omawianego zagadnienia jest wypracowana przez praktykę sądową definicja pojęcia „bezskuteczność egzekucji”, która zgodnie z omawianym przepisem uruchamia procedurę egzekwowania długu od likwidatora. Nie jest konieczne, aby w każdym przypadku składać wniosek o wszczęcie egzekucji przeciwko dłużnej spółce. Powszechne przyjmuje się, że wierzyciel jest zwolniony z tego obowiązku podjęcia bezcelowych starań i kosztów, w sytuacji, gdy stało się oczywiste, że byłoby to bezcelowe. Ustalenie tej przesłanki może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela.