Składniki wynagrodzenia za pracę

Premia a nagroda. Nagroda pieniężna stanowi świadczenie nieobowiązkowe, które może lecz nie musi być udzielone. Przesłanką nabycia prawa do nagrody jest akt przyznania jej pracownikowi przez pracodawcę, czyli jednostronne oświadczenie woli pracodawcy. Złożenie oświadczenia i określenie wysokości nagrody pozostawione są uznaniu pracodawcy, nie podlegającemu kontroli organów rozstrzygających spory ze stosunku pracy. W tym czy dane świadczenie jest premią, czy nagrodą decydują warunki jego nabycia. Jeżeli z przepisów wynika, że jest to świadczenie obowiązkowe należące się w razie spełnienia przesłanek określonych w przepisach czy specjalnych regulaminach, mamy do czynienia z premią, nawet, gdy świadczenie to nazywane jest nagrodą. Pod pojęcie nagrody w podanym tu znaczeniu podpadają natomiast tzw. premie uznaniowe, których otrzymanie zależy wyłącznie od swobodnego uznania pracodawcy, czyli od aktu woli podjętego w sposób nie wymuszony przez prawo.

Ograniczenie swobody dysponowania prawem do wynagrodzenia za pracę

Prawna ochrona wynagrodzenia za pracę to ogół środków przewidzianych w obowiązujących przepisach, mających na celu zabezpieczenie pracownika przed utratą, bezprawnym obniżeniem lub nieterminową wypłatą należnego wynagrodzenia Np. art. 282 § 1 pkt 1 KP - przewiduje karę grzywny za nie wypłacenie w ustalonym terminie lub obniżenie wynagrodzenia bądź innego świadczenia przysługującego pracownikowi (czy uprawnionemu członkowi rodziny).

Na system ochrony prawa do wynagrodzenia za pracę składają się:

1. ograniczenia swobody dysponowania przez pracownika prawem wynagrodzenia za pracę
2. ograniczenie dopuszczalności dokonywania tzw. potrąceń z wynagrodzenia za pracę
3. określenie terminu, miejsca i formy wypłaty wynagrodzenia
4. sankcje za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku zapłaty wynagrodzenia za pracę

Ograniczenia swobody dysponowania prawem do wynagrodzenia za pracę polegają na:

1. zakazie zrzekania się prawa do wynagrodzenia za pracę - KP przewiduje, że pracownik nie może zrzec się tego prawa - oświadczenie złożone wbrew temu zakazowi jest nieważne
2. zakazie przenoszenia tego prawa na inną osobę, wyjątki:

• sąd może nakazać aby wynagrodzenie pracownika było wypłacone w całości lub części do rąk jego małżonka - jeżeli pracownik pozostający z małżonkiem we wspólnym pożyciu nie spełnia ciążącego na nim obowiązku przyczyniania się do zaspakajania potrzeb rodziny
• małżonek pracownika może w razie przemijającej przeszkody dot. małżonka pracownika (np. krótkotrwałego pozbawienia wolności) podjąć przypadające mu wynagrodzenie, jeżeli pracownik nie wyraził sprzeciwu, który jest skuteczny wobec pracodawcy, jeżeli był mu znany

Ograniczenia dopuszczalności tzw. potrąceń z wynagrodzenia

1. Wynagrodzenie pracownika za dany okres powinno być mu wypłacone w zasadzie w wysokości ustalonej umową bądź przepisami prawa. Wyjątki: Potracenia właściwe - (uregulowane w K.C.) czyli kompensacja wierzytelności stron stosunku zobowiązaniowego - polegają one na częściowym umorzeniu wierzytelności pracownika z tytułu wynagrodzenia za pracę na podstawie oświadczenia pracodawcy, że przeciwstawia wzajemnie pracownikowi swą wierzytelność wynikającą ze stosunku pracy lub innego prawa
2. umorzenie wierzytelności pracodawcy wobec pracownika jest dopuszczalnie za zgodą pracownika wyrażoną na piśmie (art. 91 KP)
3. pobranie z wynagrodzenia za pracę pewnych kwot w celu zaspokojenia:
4. wierzytelności objętych tytułami wykonawczymi:
5. na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych - do wysokości 3/5 wynagrodzenia
6. na zaspakajanie innych świadczeń do wysokości 1 wynagrodzenia (nagroda z zakładowego funduszu nagród, zysk w nadwyżce bilansowej - podlegają egzekucji na alimenty w pełnej wysokości)
7. należności, które pracodawca może pobrać bez tytułu wykonawczego