Rewolucyjne zmiany w postępowaniu przed sądami administracyjnymi

Przeczytaj także: Sejm: sądy administracyjne do nowelizacji

Piąta zmiana to powierzenie referendarzom sądowym znacznie szerszego zakresu czynności procesowych, które dotąd były przypisane sędziom, chociaż nie są ściśle związane z realizacją zadań wymiaru sprawiedliwości. Dotyczy to przykładowo spraw związanych z opłatami kancelaryjnymi, spraw związanych z ustanowieniem kuratora dla strony niemającej zdolności procesowej czy dla osoby której miejsce pobytu jest nieznane oraz kuratora spadku, zwrotu akt organowi po zakończonym postępowaniu.

Kolejną – szóstą zmianą jest rozszerzenie zakresu spraw, które mogą być rozpoznawane w trybie uproszczonym o skargi na postanowienia oraz skargi na bezczynność i przewlekłość postępowania. Zatem tego rodzaju sprawy będą mogły być rozpoznawane bez obowiązku kierowania ich na rozprawę. Jest to pozytywna zmiana biorąc pod uwagę charakter skargi na bezczynność i przewlekłość postępowania. W takich bowiem sprawach wpadkowych co do zasady stan faktyczny jest klarowny, a podatnikowi zależy na szybkim rozpoznaniu. Ponadto w ramach wskazanej zmiany dodaje się regulację, dzięki której sprawy w trybie uproszczonym będą rozpoznawane w składzie 3 sędziów, aby dodatkowo wzmocnić gwarancję ochrony interesów podatnika.

W ramach siódmej już zmiany, ustawa zmieniająca przewiduje „nowości” w ramach pomocy prawnej, w szczególności zmiany dotyczące usprawnienia procedury wyznaczania pełnomocników z urzędu oraz zapewnienia zachowania terminów procesowych istotnych dla obywatela reprezentowanego przez pełnomocnika ustanowionego w ramach pomocy prawnej. Jak bowiem wskazują dodane art. 177 § 3-6 W razie ustanowienia w ramach prawa pomocy adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego po wydaniu orzeczenia, na wniosek złożony przez stronę, której doręcza się odpis orzeczenia z uzasadnieniem sporządzonym z urzędu, albo przez stronę, która zgłosiła wniosek o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia, termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegnie od dnia zawiadomienia pełnomocnika o jego wyznaczeniu, jednak nie wcześniej niż od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

Natomiast w przypadku odmowy przyznania prawa pomocy w zakresie obejmującym ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego na wniosek, o którym mowa w § 3, bieg terminu do wniesienia skargi kasacyjnej nie może rozpocząć się wcześniej niż od dnia doręczenia stronie postanowienia, a jeżeli strona wniesie środek zaskarżenia na to postanowienie - wcześniej niż od dnia doręczenia postanowienia kończącego postępowanie w tym przedmiocie. "

Kolejna zmiana może być istotna dla obecnych, jak i przyszłych doradców podatkowych. W art. 163 zmianie ulega § 2, zgodnie z którym po nowelizacji postanowienia wydane na posiedzeniu niejawnym sąd doręcza z urzędu stronom. Gdy stronie przysługuje środek zaskarżenia, postanowienie należy doręczyć z uzasadnieniem. Doręczając postanowienie należy pouczyć stronę występującą w sprawie bez adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego o dopuszczalności, terminie i sposobie wniesienia środka odwoławczego. Powyższe powoduje zrównanie pozycji procesowej doradców podatkowych z uprawnieniami i obowiązkami adwokatów i radców prawnych w postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

W ramach kolejnej regulacji, która podlega zmianie na skutek omawianej nowelizacji to rozszerzenie zakresu zwolnień z obowiązku uiszczania kosztów sądowych - o sprawy dotyczące udzielania cudzoziemcom ochrony, sprawy dotyczące dodatków mieszkaniowych oraz dla organizacji pożytku publicznego w sprawach własnych.

Wśród omawianych zmian, warto również dodać, że przewidziano wprowadzenie zdolności sądowej organów administracji publicznej – ma to na celu jednoznaczne wskazanie, iż organy administracji publicznej mają zdolność występowania przed sądami administracyjnymi. Ponadto ustawa wprowadza zasadę, iż pełnomocnikiem organu w postępowaniu sądowo-administracyjnym może być funkcjonariusz lub pracownik kierowanej przez ten organ jednostki organizacyjnej.

Zmiany obowiązują od 15 sierpnia 2015 r., jednakże zgodnie z treścią przepisów przejściowych ustawy zmieniającej część nowych regulacji będzie miała zastosowanie również do postępowań wszczętych przed dniem wejścia w życie nowej ustawy.