Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Prezydencją Wspólnoty Demokracji w sprawie Stałego Sekretariatu Wspólnoty Demokracji, podpisanej w dniu 9 lipca 2012 r. w Ułan Bator

latach przynoszą widoczne rezultaty, a inicjatywy i działania są dostosowywane do
potrzeb krajów realizujących reformy demokratyczne, przez co zyskują coraz
bardziej praktyczny wymiar. Polska i Stany Zjednoczone, będące współinicjatorami
Wspólnoty, pozostają w gronie liderów prowadzonych projektów.

W świetle powyższych uwag należy stwierdzić, iż na gruncie prawa krajowego nie
może budzić wątpliwości legalność działania Stałego Sekretariatu na terenie Polski
oraz wypełnienie zobowiązań o charakterze logistycznym, wynikających z decyzji
Wspólnoty Demokracji z Bamako. Pozostałe zobowiązania wynikające z tej
decyzji, nie są wykonane (wyposażenie Stałego Sekretariatu w osobowość prawną)
lub zastosowane rozwiązania nie są prawnie skuteczne (przyznanie pracownikom
Stałego Sekretariatu przywilejów i immunitetów). W związku z powyższym
niezbędne jest zawarcie stosownej umowy międzynarodowej regulującej status
prawny Stałego Sekretariatu Wspólnoty Demokracji i jej personelu.
2. Różnice między dotychczasowym i projektowanym stanem prawnym

Zawarcie przedmiotowej Umowy nie spowoduje potrzeby dokonywania zmian
w obowiązującym ustawodawstwie Rzeczypospolitej Polskiej.

Umowa obejmuje swym zakresem przedmiotowym zagadnienia uregulowane
w zarządzeniu Ministra Spraw Zagranicznych nr 8 z dnia 30 kwietnia 2008 r. oraz
uchwale Rady Ministrów nr 50 z dnia 12 kwietnia 2011 r. Zawarcie Umowy spełni
wymóg właściwego umocowania postanowień dotyczących Stałego Sekretariatu
Wspólnoty Demokracji i jego personelu (z aktów prawa o charakterze
wewnętrznym na akt prawa powszechnie obowiązującego).
3. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe, polityczne i prawne

Skutki polityczne: szerokie zaangażowanie we Wspólnotę Demokracji,
m.in. poprzez goszczenie i mocne wspieranie Stałego Sekretariatu Wspólnoty
Demokracji w Warszawie, sprzyja utrwalaniu wizerunku Polski jako państwa, które
aktywnie angażuje się w promocję demokracji na świecie oraz konstruktywnie
wykorzystuje własne doświadczenia z transformacji ustrojowej do pogłębiania
międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie. Korzyścią z ustanowienia siedziby
Sekretariatu w Warszawie jest ponadto wzmocnienie roli i prestiżu Polski jako
ważnego uczestnika międzynarodowych inicjatyw na rzecz wspierania demokracji,
4

a także ośrodka istotnych międzyrządowych konferencji i spotkań w tej tematyce.
Sam Sekretariat bywa miejscem posiedzeń innych organów WD.

Skutki prawne: Skutkiem prawnym zawarcia Umowy będzie uregulowanie statusu
prawnego Stałego Sekretariatu aktem prawnym powszechnie obowiązującym
i bezpośrednio stosowanym. Dzięki związaniu się Umową przez Rzeczpospolitą
Polską, Stały Sekretariat będzie traktowany na gruncie prawa polskiego jak organ
organizacji międzynarodowej. W związku z tym zapewniona zostanie
nienaruszalność jego pomieszczeń. Sekretariat, w ramach wykonywania swoich
funkcji, zostanie zwolniony z podatków bezpośrednich i pośrednich,
z wyłączeniem podatków i opłat za usługi użyteczności publicznej. Sekretariat
zostanie też upoważniony do gromadzenia i dysponowania środkami finansowymi
zgromadzonymi na własnym koncie bankowym. Powyższe zapisy stanowią
powtórzenie klasycznych atrybutów i uprawnień organizacji międzynarodowych
wynikających z wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych.
Mocą postanowień Umowy Stały Sekretariat nabędzie też osobowość prawną, co
zapewni mu możliwość uczestniczenia w obrocie cywilnoprawnym i finansowym.
Umowa reguluje status pracowników Stałego Sekretariatu analogicznie do uchwały
Rady Ministrów nr 50, dzieli ich natomiast na grupy według odmiennego
kryterium. Szef Stałego Sekretariatu oraz osoby skierowane do pracy w Stałym
Sekretariacie przez państwa Wspólnoty Demokracji, a także członkowie ich rodzin,
o ile nie są obywatelami polskimi lub stale zamieszkującymi na terytorium RP,
korzystają odpowiednio, w zakresie niezbędnym do wykonywania ich funkcji
służbowych, z przywilejów i immunitetów przyznanych przedstawicielom
dyplomatycznym przez Konwencję wiedeńską o stosunkach dyplomatycznych.
Natomiast wszyscy pozostali pracownicy Stałego Sekretariatu oraz członkowie ich
rodzin, o ile nie są obywatelami polskimi lub stale zamieszkującymi terytorium RP,
korzystają odpowiednio, w zakresie niezbędnym do wykonywania ich funkcji
służbowych, z przywilejów i immunitetów przyznanych funkcjonariuszom
Narodów Zjednoczonych przez Konwencję dotyczącą przywilejów i immunitetów
Narodów Zjednoczonych. Z grona pracowników wyłączono osoby odbywające
staże/praktyki. Należy podkreślić, że Umowa wyraźnie zaznacza, iż wszystkie
uprawnienia, przywileje i immunitety Stałego Sekretariatu i jego pracowników
5

przyznane na mocy postanowień Umowy należy interpretować wąsko, jako
przyznane wyłącznie w celu realizacji działalności Stałego Sekretariatu.
W szczególności Umowa stanowi, iż wszelkie przywileje i immunitety nie mają
służyć korzyściom osobistym pracowników Stałego Sekretariatu, zaś ci ostatni
zobowiązani są do przestrzegania prawa obowiązującego na terytorium RP.
Sekretariat został też zobowiązany do przestrzegania, aby korzystanie
z przywilejów i immunitetów przez pracowników Stałego Sekretariatu nie było
nadużywane, oraz do każdorazowej współpracy ze stosownymi organami polskimi
w celu umożliwienia i ułatwienia działania wymiaru sprawiedliwości w
przypadkach ich naruszenia.

Skutki finansowe: zawarcie Umowy nie spowoduje powstania żadnych nowych
obciążeń finansowych dla budżetu państwa. Zagwarantowane Umową zwolnienie
Stałego Sekretariatu z podatków bezpośrednich i pośrednich, będące formą
obciążenia budżetu poprzez pozbawienie go wpływów, jest już realizowane na
podstawie uchwały nr 50 Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2011 r. w sprawie
Stałego Sekretariatu Wspólnoty Demokracji z siedzibą w Warszawie.

Skutki gospodarcze i społeczne: zawarcie Umowy nie spowoduje negatywnych
skutków gospodarczych i społecznych.
4. Wyjaśnienie wyboru trybu związania Rzeczypospolitej Polskiej Umową

Intencją stron Umowy jest, aby dokument posiadał rangę aktu prawa powszechnie
obowiązującego. Dzięki temu Stały Sekretariat Wspólnoty Demokracji otrzyma
osobowość prawną i zostanie umocowany na gruncie prawa polskiego do
występowania w stosunkach cywilnoprawnych. Do osiągnięcia tego celu niezbędne
jest przyjęcie jako trybu związania Umową ratyfikacji. Zgodnie bowiem z zapisem
art. 91 Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w
Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, stanowi część krajowego porządku
prawnego i jest bezpośrednio stosowana.

Art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych
(Dz. U. Nr 39, poz. 443, z 2002 r. Nr 216, poz. 1824, z 2010 r. Nr 213, poz. 1395
oraz z 2011 r. Nr 117, poz. 676) stanowi, iż ratyfikacji podlegają umowy
międzynarodowe, o których mowa w art. 89 i art. 90 Konstytucji Rzeczypospolitej
6

Polskiej, oraz inne umowy międzynarodowe, które przewidują wymóg ratyfikacji
albo ją dopuszczają, a szczególne okoliczności to uzasadniają.

Umowa spełnia przesłankę określoną w art. 89 ust. 1 pkt 5 Konstytucji RP, dotyczy
bowiem spraw uregulowanych w ustawie. Umowa przyznaje zarówno Stałemu
Sekretariatowi, jak i jego pracownikom, odpowiednio, przywileje i immunitety
określone w ratyfikowanych przez Polskę umowach międzynarodowych:
Konwencji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych oraz Konwencji dotyczącej
przywilejów i immunitetów Narodów Zjednoczonych. Ponadto Umowa zwalnia
Stały Sekretariat, jego mienie, pomieszczenia i aktywa oraz dochód, w ramach
oficjalnej działalności, z podatków bezpośrednich i pośrednich. Powyższe zapisy
dotyczą spraw uregulowanych w ustawie, w szczególności w ustawie z dnia
29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa oraz ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r.
o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w ten sposób, że wyłączają one
zastosowanie przepisów ustawowych w stosunku do Stałego Sekretariatu oraz jego
pracowników w ramach prowadzenia przez Stały Sekretariat oficjalnej działalności.
Przyjęcie wyżej wymienionych zobowiązań zawartych w Umowie będzie
podstawą wyłączenia zastosowania części ustawodawstwa w stosunku do Stałego
Sekretariatu, co wymaga przyjęcia trybu ratyfikacji za uprzednią zgodą wyrażoną w
ustawie. Zgodnie bowiem z art. 91 ust. 2 Konstytucji, umowa ratyfikowana za
uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli
ustawy nie da się pogodzić z umową.

Podmioty prawa krajowego, których dotyczy Umowa: Umowa nie odnosi się
wprost do żadnych podmiotów prawa krajowego. Potencjalnymi podmiotami,
których może ona dotyczyć są: organy podatkowe, celne, imigracyjne, służby
Policji i Straży Pożarnej oraz osoby fizyczne i prawne wchodzące w stosunki
prawne ze Stałym Sekretariatem Wspólnoty Demokracji.

Sposób, w jaki Umowa dotyczy spraw uregulowanych w prawie wewnętrznym:
Umowa stanowi podstawę wyłączenia zastosowania w stosunku do Stałego
Sekretariatu, m.in. przepisów podatkowych, celnych, dotyczących przeszukań
pomieszczeń oraz bankowych, zaś w stosunku do pracowników Stałego
Sekretariatu przepisów dotyczących pracy cudzoziemców na terytorium RP,
przepisów podatkowych oraz imigracyjnych.
7


Środki prawne, jakie powinny zostać przyjęte w celu wykonania Umowy: przyjęcie
Umowy nie wymaga przyjmowania żadnych środków prawnych w celu jej
wykonania.

Z przytoczonych powyżej argumentów wynika, iż właściwym trybem związania
Rzeczypospolitej Polskiej Umową jest jej ratyfikacja, za uprzednią zgodą wyrażoną
w ustawie. Stosowny zapis w tej sprawie zawiera art. 11 projektowanej Umowy,
który stanowi, że Rzeczpospolita Polska notyfikuje Stałemu Sekretariatowi
zakończenie wewnętrznej procedury ratyfikacyjnej Umowy.
























09/17rch
8