Poselski projekt ustawy o spółdzielniach rolników

Analiza jego postanowień prowadzi do wniosku, że projekt pomocy nie
wypełnia kryteriów określonych w jego treści. Po pierwsze, w projekcie nie
zostały przewidziane żadne ograniczenia dotyczące wysokości przyznawanej
pomocy. Zgodnie z art. 9 ust. 7 rozporządzenia, całkowita kwota pomocy
przyznanej grupie producentów lub stowarzyszeniu nie może przekraczać 400
000 EUR. Po drugie, projektowana pomoc nie ogranicza się – stosownie do art.
9 ust. 1 rozporządzenia - do pomocy początkowej na utworzenie grup
producentów lub stowarzyszeń producentów. Po trzecie, w projekcie pomocy
nie zostało zawarte – warunkujące wyłączenie zgodnie z art. 3 ust. 2
rozporządzenia - wyraźne odesłanie do tego rozporządzenia, poprzez
zacytowanie jego tytułu i odesłanie do publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii
Europejskiej. Wyłączenia określone w rozporządzeniu nie znajdują zatem
zastosowania do pomocy przewidzianej w projekcie.
Niezależnie od rozporządzenia, kategorie pomocy, które zdaniem Komisji
Europejskiej mogą zostać uznane za zgodne z rynkiem wewnętrznym, wskazują
wytyczne Wspólnoty w sprawie pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym na
lata 2007-2013 (Dz. Urz. UE C 319 z 27.12.2006, s. 1; dalej: wytyczne).
Wytyczne te mają zastosowanie do pomocy państwa przyznawanej na
działalność związaną z produkcją, przetwarzaniem lub wprowadzaniem do
obrotu produktów rolnych. W kontekście postanowień wytycznych należy
zauważyć, że, jak stanowi art. 3 ust. 1 projektowanej ustawy, celem działalności
gospodarczej spółdzielni rolników jest prowadzenie przez rolników-
producentów (czyli osoby fizyczne i osoby prawne prowadzące gospodarstwo
rolne lub prowadzące działalność rolniczą) wspólnej działalności na rzecz ich
gospodarstw rolnych, w tym m.in.: przetwarzania produktów rolnych i
organizowania sprzedaży produktów przetwórstwa oraz zaopatrzenia rolników-
producentów w środki produkcji. Zgodnie z art. 3 ust. 2 projektowanej ustawy,
statut spółdzielni rolników może ponadto przewidywać prowadzenie innej
działalności na rzecz swoich członków i środowiska, w którym działa
spółdzielnia, w szczególności: usługowej, społeczno-kulturalnej, edukacyjnej i
ekologicznej, o ile nie stoi to w sprzeczności z zasadniczym celem jej
działalności. Niewątpliwie wytyczne obejmują zatem swoim zakresem
działalność, która miałaby być prowadzona przez spółdzielnie rolników (por.
zwłaszcza ustępy 5 i 7 wytycznych). Konieczne jest zatem dokonanie oceny
zgodności projektu pomocy z postanowieniami wytycznych.
Wytyczne zawierają zasady ogólne dotyczące udzielania pomocy, a także
wskazują kategorie działań objęte postanowieniami szczególnymi. Analiza
postanowień wytycznych dotyczących szczególnych kategorii pomocy
uznawanych przez Komisję za zgodną z rynkiem wewnętrznym prowadzi do
wniosku, że projektowana pomoc nie spełnia kryteriów zgodności określonych
w tych postanowieniach.

3
Po pierwsze, w postanowieniach dotyczących pomocy dla grup
producentów mowa jest o tym, że zachowanie zgodności z rynkiem
wewnętrznym wymaga ustalenia maksymalnych kwot pomocy oraz
ograniczenia jej do małych i średnich przedsiębiorstw (ustęp 90 wytycznych).
Projekt nie przewiduje takich ograniczeń.
Po drugie, szczególnymi postanowieniami wytycznych, które mogłyby
odnosić się w sposób szczegółowy do materii regulowanej projektem, są
postanowienia dotyczące pomocy związanej ze zwolnieniem z podatków na
mocy dyrektywy 2003/96/WE. Postanowienia te mają jednak ograniczony
zakres regulacji. Jak stwierdzono w ustępie 162 wytycznych, w prawie Unii
Europejskiej brak jest jasnych zasad w odniesieniu do zgodności z zasadami
dotyczącymi pomocy państwa przyznawania obniżonych stawek podatku i
wyjątków w zakresie opodatkowania rolnego. Ustalone w tym zakresie reguły
odnoszą się wyłącznie do zwolnień z podatków na mocy dyrektywy Rady
2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji
wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów
energetycznych i energii elektrycznej (Dz. Urz. WE L 283 z 31.10.2003, s. 51,
ze zmianami). Reguły te - z racji innego zakresu przedmiotowego - nie znajdują
zastosowania do zwolnień przewidzianych w projekcie. Warto jednak zauważyć,
że wytyczne określają warunki zgodności zwolnień od opodatkowania
produktów elektrycznych i energii elektrycznej z rynkiem wewnętrznym.
Zaakceptowanie danego środka przez Komisję możliwe jest przy tym „pod
warunkiem, że w rolnictwie nie zostanie wprowadzone zróżnicowanie” (ustęp
169 i n. wytycznych). Należy zauważyć, że projektowane środki pomocy nie
spełniają tego – odniesionego do nich analogicznie – warunku uznania ich za
zgodne z rynkiem wewnętrznym. Zgodnie z projektem, zwolnienia dotyczyłyby
tylko spółdzielni rolniczych, a nie wszystkich producentów rolnych, a zatem
wprowadzałyby zróżnicowanie.
Powyższe ustalenia prowadzą do wniosku, że projektowane środki należy
ocenić przede wszystkim w świetle określonych w wytycznych zasad ogólnych
uznawania przez Komisję pomocy państwa w sektorze rolnym i leśnym za
zgodną z rynkiem wewnętrznym.
Zgodnie z tymi zasadami na zatwierdzenie mogą liczyć wyłącznie takie
projekty pomocy, których pozytywny wkład do rozwoju sektora rolnego będzie
wyraźnie przeważał nad niebezpieczeństwem zakłócenia konkurencji.
Jednocześnie uznanie pomocy za zgodny z rynkiem wewnętrznym uzależnione
jest od tego, czy środek ten nie stanowi jednostronnej pomocy państwa
przeznaczonej na poprawę sytuacji finansowej producentów, która jednak w
żaden sposób nie przyczynia się do rozwoju sektora, a szczególnie nie stanowi
pomocy przyznanej na podstawie ceny, ilości, jednostki produkcyjnej lub
jednostki środków produkcji (ustęp 23 w związku z ustępem 15 wytycznych).
Wobec powyższego należy uznać, że pomoc, o której mowa w art. 19 – 21

4
projektu, jest pomocą skierowaną do określonych jednostek produkcyjnych, tj.
spółdzielni rolników. Ponadto, jak wskazano w uwagach dotyczących
zwolnienia z podatków, pomoc ta ma być przyznawana z naruszeniem zakazu
zróżnicowania. Odnosząc ten wymóg analogicznie do wszystkich kategorii
zwolnień z podatków – a nie tylko do zwolnień na mocy dyrektywy
2003/96/WE - należy zatem uznać, że pomoc może w sposób znaczący zagrażać
zakłóceniem konkurencji (ustęp 23 in fine wytycznych). Wskazane ustalenia
prowadzą do wniosku, że na podstawie określonych w wytycznych zasad
ogólnych projektowana pomoc nie może zostać uznana za pomoc zgodną z
rynkiem wewnętrznym.

Dokonane ustalenia nie mogą jednak przesłaniać faktu, że ostatecznej
oceny zgodności projektowanych środków pomocy z rynkiem wewnętrznym
dokonuje, zgodnie z art. 108 TfUE, Komisja Europejska. Projekt wymaga zatem
wszczęcia procedury notyfikacyjnej w trybie określonym w art. 16a ustawy z
dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy
publicznej (Dz. U. z 2007 r. Nr 59, poz. 404, ze zmianami).

4. Konkluzje
Projekt zawiera przepisy regulujące materie, które są objęte prawem Unii
Europejskiej. Projekt ustawy zawiera przepisy ustanawiające program pomocy
niezgodny z rynkiem wewnętrznym.

Projekt wymaga wszczęcia procedury notyfikacyjnej w trybie określonym
w art. 16a ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej.



Szef Kancelarii Sejmu

Lech Czapla






5
Warszawa, 27 stycznia 2012 r.
BAS-WAPEiM-142/12



Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o spółdzielniach
rolników (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Krzysztof Jurgiel) jest
projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej


Wnioskodawcy proponują wprowadzenie nowego aktu prawnego –
ustawy o spółdzielniach rolników. Ustawa ta miałaby określać zasady
organizowania się producentów rolnych w spółdzielnie rolników i ich związki
oraz zasady ich funkcjonowania. Kolejne rozdziały nowego aktu prawnego
normowałyby cel działalności i zagadnienia dotyczące członkostwa w takich
spółdzielniach, tryb ich zakładania oraz zasady działania i gospodarki
spółdzielni. Projekt nie zawiera przepisów mających na celu wykonanie prawa
Unii Europejskiej.

Projekt nie jest projektem ustawy wykonującej prawo Unii Europejskiej.


Szef Kancelarii Sejmu

Lech Czapla