Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Druk nr 569

Warszawa, 10 maja 2012 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu



Pani

Ewa
Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Panią Marszałek, że Senat
na 11. posiedzeniu w dniu 10 maja 2012 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia
do Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senator Grażynę
Sztark do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.

Z poważaniem

(-) wz. Jan Wyrowiński
Wicemarszałek Senatu



U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 10 maja 2012 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych




Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2
kwietnia
1997
r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.
Jednocześnie upoważnia senator Grażynę Sztark do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.



WICEMARSZAŁEK SENATU


Jan
WYROWI SKI
p r o j e k t
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
Art. 1. W ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, z późn. zm.1)) art. 9 otrzymuje
brzmienie:
„Art. 9. Przy ustalaniu prawa do świadczeń:
1)
okresów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 9 i ust. 2 pkt 1 lit. c oraz w art. 7 pkt 8,
2) okresów zatrudnienia wykonywanego na obszarze Państwa Polskiego w czasie,
gdy obszar ten nie wchodził w skład Państwa Polskiego, o których mowa w art. 6
ust. 2 pkt 1 lit. a,
3)
okresów pracy przymusowej, o których mowa w art. 6 ust. 2 pkt 2 lit. a i b
- nie uwzględnia się, jeżeli z ich tytułu jest wypłacane świadczenie rentowe z instytucji
zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 40, poz. 224,
Nr 134, poz. 903, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726, z 2011 r. Nr 75, poz. 398, Nr 149, poz. 887, Nr 168,
poz. 1001, Nr 187, poz. 1112 i Nr 205, poz. 1203 oraz z 2012 r. poz. 118 i 251.
UZASADNIENIE

1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa
do wyroku z dnia 5 lipca 2010 r., wydanego przez Trybunału Konstytucyjny w sprawie o
sygn. akt P 31/09, stwierdzającego niezgodność z Konstytucją przepisu art. 9 ust. 1 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
(Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej jako ustawa o emeryturach i rentach z FUS)
w zakresie przesłanki stałego miejsca zamieszkania na obecnym obszarze Rzeczypospolitej
Polskiej, w części odsyłającej do art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c w zw. z art. 65 tej ustawy.
Sentencja orzeczenia została opublikowana w Dz. U. z 2010 r., Nr 134, poz. 903
(data publikacji wyroku: 23 lipca 2010 r.). Pełny tekst rozstrzygnięcia, wraz z uzasadnieniem,
ukazał się w OTK Z.U. Nr 6A, poz. 57.

2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego

2.1. Trybunał zakwestionował normę prawną rekonstruowaną na gruncie art. 9 ust.1
oraz art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c w zw. z art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
W myśl powołanego art. 9 ust. 1 okresy zatrudnienia obywateli polskich za granicą
uwzględnia się przy ustalaniu prawa do emerytury i renty oraz przy obliczaniu ich wysokości
pod warunkiem stałego zamieszkania zainteresowanego na obecnym obszarze Rzeczypospolitej
Polskiej. Jak wynika jednak z art. 9 ust. 3, nie dotyczy to okresów, z tytułu których wypłacane
jest świadczenie rentowe z instytucji zagranicznej inne niż renta z ubezpieczenia dodatkowego.
Przytoczony przepis odsyła m.in. do art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. c, stanowiącego, iż za
okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy
zatrudnienia obywateli polskich, którzy po ukończeniu 15 lat życia wykonywali pracę za
granicą na rzecz organizacji międzynarodowych, zagranicznych instytucji czy też zakładów,
do których zostali skierowani w ramach współpracy międzynarodowej tudzież w których
podjęli pracę za zgodą właściwych władz polskich, chyba że przedmiotowa zgoda nie była
wymagana (chodzi tu o osoby, które wyjechały za granicę przed dniem 9 maja 1945 r.). Za
okresy te musiała być wszakże opłacona składka na ubezpieczenie społeczne bądź musiało
istnieć zwolnienie z obowiązku odprowadzania wymienionych składek.

2
Z kolei art. 65 ustawy o emeryturach i rentach z FUS określa, komu przysługuje renta
rodzinna. Mianowicie: świadczenie takie może być przyznane uprawnionym członkom rodziny
osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub prawo do renty z tytułu
niezdolności do pracy, względnie – osoby która spełniała warunki wymagane do uzyskania
jednego z tych świadczeń. Według ust. 2 tego samego art. 65, przy ocenie prawa do renty
przyjmuje się, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Wobec powyższego wypada w tym miejscu podnieść, iż podstawowym czynnikiem
determinującym nabycie uprawnień emerytalno-rentowych są w świetle ustawy o emeryturach i
rentach z FUS odpowiednio długie okresy składkowe i nieskładkowe. Np. dla ustalenia prawa
do renty z tytułu niezdolności do pracy art. 57 ust. 2 tejże ustawy wymaga wykazania się
łącznie co najmniej 20-letnim okresem składkowym i nieskładkowym w przypadku kobiet oraz
25-letnim okresem w przypadku mężczyzn.
W przedstawionym stanie prawnym kryterium domicylu przewidziane w art. 9 ust. 1
(a także w art. 9 ust. 2), mogło zatem skutkować odmową uznania za składkowe tych okresów,
które zostały wyszczególnione innych przepisach, chociażby właśnie w art. 6 ust. 2 pkt 1 lit c
ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a w konsekwencji – do wydania negatywnej decyzji
w sprawie renty rodzinnej po osobie, która była zatrudniona za granicą.
2.2. Trybunał Konstytucyjny skonfrontował zaskarżoną normę z art. 2 oraz art. 32
ust. 1 Konstytucji. Między zasadą sprawiedliwości społecznej, wywodzoną z tego pierwszego
wzorca, a zasadą równości, wyrażoną w art. 32 ust. 1, zachodzi bowiem ścisły związek.
Zasady te wzajemnie się uzupełniają w tym znaczeniu, że różnicowanie sytuacji podmiotów
podobnych ma większe szanse uznania za zgodne z Konstytucją, o ile jednocześnie realizuje
zasadę sprawiedliwości społecznej lub przynajmniej służy jej urzeczywistnianiu. Jeżeli zaś
odmienne potraktowanie podmiotów charakteryzujących się daną cechą istotną nie znajduje
żadnego uzasadnienia z punktu widzenia zasady sprawiedliwości społecznej, to różnicowanie
takie musi być uznane za niekonstytucyjną dyskryminację (uprzywilejowanie).
Co więcej: Trybunał zauważył, że w katalogu wartości konstytuujących sprawiedliwość
społeczną mieści się przede wszystkim tworzenie warunków zdrowego i stabilnego rozwoju
gospodarczego, równowaga budżetowa, prawo obywateli i ich wybranych przedstawicieli do
ustalania kierunków oraz priorytetów polityki społecznej i gospodarczej na drodze procedur
demokratycznych. Na treść omawianej zasady składa się również szereg szczegółowych zasad
prawnych, adresowanych do organów władzy publicznej, w tym np. minimum bezpieczeństwa
socjalnego, zabezpieczenie podstawowych warunków egzystencji osobom pozostającym bez
pracy nie z własnej woli, a także sama zasada równości.