Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz niektórych innych ustaw

W Czechach, Danii, Estonii, Finlandii, Australii, USA, Szwajcarii, Kanadzie, Nowej
Zelandii, Hiszpanii, Portugali , Szwecji, Ekwadorze i na Węgrzech wprowadzono
częściowe ograniczenia. Ponad 100 miast w Hiszpani wprowadziło już lokalne zakazy
oraz planowane jest wprowadzenie całkowitego zakazu wykorzystywania zwierząt
w cyrkach na terenie Katalonii. Podobnie postępują władze w poszczególnych miastach
Irlandii, Kanady, Argentyny i Stanów Zjednoczonych.
Projekt przewiduje także zmiany w zakresie sankcji karnych za przestępstwo zabicia
zwierzęcia lub znęcania się nad nim. W obecnym stanie prawnym za zabicie,
uśmiercenie zwierzęcia lub dokonanie uboju sprzecznego z przepisami ustawy
o ochronie zwierząt grozi grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2. Tej samej karze podlega ten, kto znęca się nad zwierzęciem. Jeżeli
sprawca czynu działa ze szczególnym okrucieństwem, podlega karze pozbawienia
wolności do lat 3. Przestępstwa popełniane na zwierzętach wciąż są bagatelizowane
przez organy ścigania i sądy. Jak wynika z danych z Krajowego Rejestru Karnego, sądy
wciąż orzekają kary w niskim wymiarze, a najczęściej wymierzaną sankcją jest kara
pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Celowe jest
podkreślenie rangi dobra chronionego prawem, jakim jest życie zwierzęcia i jego wolność
od bólu lub cierpienia. Projekt zakłada podwyższenie kary za zabicie zwierzęcia lub
znęcanie się nad nim do 3 lat pozbawienia wolności w typie podstawowym oraz od 3
miesięcy do lat 5 w typie kwalifikowanym – ze szczególnym okrucieństwem.
Projekt ponadto przewiduje wzmocnienie roli organizacji społecznych, których
statutowym celem działania jest ochrona zwierząt w inicjowaniu oraz przystępowaniu do
wszystkich postępowań, w których zachodzi potrzeba ochrony zwierząt. W obecnym
stanie prawnym organizacje społeczne mogą wykonywać prawa pokrzywdzonego w
sprawach o przestępstwa, wykroczenia i czyny karalne w sprawach nieletnich określone
w ustawie o ochronie zwierząt. Tymczasem czyny karalne dotyczące zwierząt są
stypizowane także w innych ustawach szczegółowych, jak choćby ustawa o ochronie
przyrody i ustawa o ochronie zdrowia zwierząt, gdzie organizacje społeczne nie mają
uprawnień pokrzywdzonego.
Należy także mieć na względzie, iż zgodnie z Kodeksem postępowania cywilnego,
organizacje społeczne mogą wytaczać powództwa jedynie na rzecz obywateli (art. 61
k.p.c.). Oznacza to, iż w przypadku kiedy np. czynność prawna zostaje zawarta na
szkodę zwierząt (zazwyczaj są to różnego rodzaju umowy mające za przedmiot obrót
zwierzętami lub sprzeczne z prawem umowy zawierane przez gminy na wyłapywanie
zwierząt przez osoby nie mające do tego kwalifikacji oraz bez zapewnienia zwierzętom
25
miejsca w schronisku), organizacja społeczna nie ma legitymacji czynnej do wniesienia
powództwa o ustalenie nieważności czynności prawnej. Podobnie rzecz się ma w
postępowaniu administracyjnym – zgodnie z art. 39 § 1 k.p.a. organizacja społeczna
może w sprawie dotyczącej innej osoby występować z żądaniem wszczęcia
postępowania lub dopuszczenia jej do udziału w toczącym się postępowaniu, po
spełnieniu
określonych
warunków,
jak
również
z
postępowaniem
sądowoadministracyjnym, gdzie zgodnie z art. 50 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi, uprawnionym do wniesienia skargi jest organizacja
społeczna, w zakresie jej statutowych działalności, w sprawach dotyczących interesów
prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postepowaniu administracyjnym.
Projekt przewiduje przyznanie organizacjom społecznym, których statutowym celem
działania jest ochrona zwierząt uprawnienie do samodzielnego wniosku o ukaranie w
przypadku wykroczeń stypizowanych w ustawie o ochronie zwierząt. Zgodnie z
Kodeksem postępowania w sprawach o wykroczenia, obecnie uprawnienie to przyznane
jest pokrzywdzonym w sprawach o wykroczenia ścigane na żądanie pokrzywdzonego.
Organizacje społeczne, których statutowym celem działania jest ochrona zwierząt, mogą
samodzielnie wnieść wniosek o ukaranie jako oskarżyciel posiłkowy, jeżeli w ciągu
miesiąca od powiadomienia o wykroczeniu organu uprawnionego do występowania w
tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego, nie zostanie powiadomiony o
wniesieniu przez ten organ wniosku o ukaranie albo nie otrzyma zawiadomienia o braku
podstaw do wniesienia wniosku o ukaranie.
W Ustawie o ochronie zdrowia zwierząt i zwalczaniu chorób zakaźnych proponuje się
wprowadzenie definicji schroniska oraz miejsca czasowego przetrzymywania zwierząt,
objęcie schronisk kontrolą, jako działalności nadzorowanej, ustala się normatywy
powierzchni, którą schronisko będzie zobowiązane zapewnić przetrzymywanym
zwierzętom oraz doprecyzowuje formę prowadzenia schronisk. W obecnym stanie
nadpopulacji psów i kotów, w schroniskach i innych miejscach, ważnym staje się
dookreślenie możliwości sprawowania odpowiedniego nadzoru nad dobrostanem we
wszystkich miejscach gromadzenia zwierząt. Dlatego koniecznym jest wprowadzenie
uzyskania zezwolenia na prowadzenie schroniska przez podmiot do tego odpowiednio
przygotowany, a nie jak to jest obecnie, kiedy numer identyfikacyjny otrzymuje w
zasadzie każdy wnioskodawca, po fakcie uruchomienia schroniska. propozycja
niewątpliwie zdecydowanie utrudni również proceder wyłudzania pieniędzy od
samorządów, ponieważ podmiot wyłapujący zwierzęta dziś może podać fikcyjny adres
schroniska nieistniejącego, co również się zdarzało. Niezwykle ważnym jest dookreślenie
26
normatywów powierzchniowych, ponieważ dziś występuje nadmierne zagęszczenie
zwierząt, szczególnie w schroniskach patologicznych, nastawionych tylko na osiąganie
jak największego zysku. Projekt wyłącza również możliwość prowadzenia schroniska w
formie działalności gospodarczej, na rzecz gmin, ich jednostek organizacyjnych, czy
organizacji pożytku publicznego, statutowo zajmujących się ochroną zwierząt.
Konieczność nowelizacji ustawy o ochronie przyrody wnika z faktu, iż w obecnym stanie
prawnym, zgodnie z art. 131 pkt 1 a ustawy o ochronie przyrody, zabicie zwierzęcia
dzikiego stanowi wykroczenie. Jednocześnie, zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o ochronie
zwierząt, zabicie każdego zwierzęcia kręgowego stanowi przestępstwo. Konieczne jest
zatem usunięcie tej sprzeczności, poprzez uregulowanie odpowiedzialności
prawnokarnej za zabicie każdego zwierzęcia w ustawie o ochronie zwierząt.
Przedstawiony projekt nowelizacji nie rodzi skutków finansowych dla budżetu Państwa
oraz jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

27