Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o komornikach sądowych i egzekucji

Art. 5. Ustawa wchodzi w życie po upływie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia.


UZASADNIENIE

Zmiana obecnie obowiązujących przepisów ustawy o komornikach sądowych i
egzekucji w zakresie dotyczącym postępowania dyscyplinarnego podyktowana jest
koniecznością wprowadzenia nowych regulacji prawnych oraz modyfikacji niektórych
instytucji, przewidzianych w odniesieniu do innych przedstawicieli zawodów
prawniczych, zapewniających sprawny przebieg postępowań dyscyplinarnych w
kontekście praktycznych problemów w funkcjonowaniu sądownictwa dyscyplinarnego, a
związanych ze wzrostem liczby komorników sądowych w ostatnich latach i związanym z
tym znaczącym wzrostem liczby prowadzonych postępowań dyscyplinarnych.
Proponowane zmiany są wyrazem dostrzeżonej potrzeby zapewnienia
prawidłowego i efektywnego wywiązywania się przez organy samorządu komorniczego
z powierzonych im zadań, co w znacznej mierze uzależnione jest to od istnienia
sprawnych procedur dyscyplinarnych. Innym czynnikiem, który w praktyce może
sprzyjać rzeczywistemu i skutecznemu sprawowaniu pieczy nad wykonywaniem
zawodu komornika sądowego, jest silna pozycja organów, do których obowiązków
należy prowadzenie postępowania dyscyplinarnego. Konieczne staje się przede
wszystkim wprowadzenie instytucji rzecznika dyscyplinarnego oraz dostosowanie
obecnie obowiązujących przepisów do dokonanych w ostatnich latach zmian w ustawie
o komornikach sądowych i egzekucji, ale też w odniesieniu do innych ustaw,
regulujących funkcjonowanie organów samorządów zawodowych zawodów
prawniczych oraz do znaczącego wzrostu liczby członków samorządu komorniczego na
przestrzeni ostatnich lat.
Wskazać należy, że liczba samych komorników w ciągu ostatnich dwóch lat
wzrosła o ponad 25% (w 2012 r. liczba ta wynosiła 1018, zaś w 2013 już 1246).
Przepisy dotyczące postępowania dyscyplinarnego stosuje się natomiast również do
asesorów i aplikantów komorniczych, których liczba z roku na rok także wzrasta.
Znaczący wzrost liczby komorników sądowych, asesorów i aplikantów komorniczych w
ostatnich latach przełożył się na znaczący wzrost liczby prowadzonych postępowań
dyscyplinarnych, a tym samym ogólnego do znaczącego wydłużenia (czy wręcz
przewlekłości) poszczególnych postępowań i w efekcie do niewydolności całego
systemu. Tylko w 2013 roku Komisja Dyscyplinarna odnotowała wpływ 78 wniosków
dyscyplinarnych, tj. niespełna dwukrotnie więcej niż w roku 2012 (46 wniosków). Dla
porównania w roku 2009 wpłynęło 31 wniosków, w roku 2010 - 30, w roku 2011 - 46, zaś
w pierwszym półroczu roku 2014 odnotowano już wpływ 42 wniosków. Tak znaczący
wzrost spraw uniemożliwia przy obecnych rozwiązaniach prawnych sprawne
funkcjonowanie sądownictwa dyscyplinarnego.
Sprawność i efektywność prowadzonych postępowań dyscyplinarnych przy
ciągłym wzroście liczby spraw nie może zostać zagwarantowana. Tym samym brak jest
możliwości należytego wywiązywania się z powierzonych obowiązków i możliwości
sprawnego prowadzenia postępowań dyscyplinarnych wobec komorników sądowych,
asesorów i aplikantów komorniczych. Konieczne staje się wprowadzenie stosownych
mechanizmów prawnych zapewniających należyty przebieg postępowania
dyscyplinarnego.
W zakresie proponowanych rozwiązań projekt utrzymuje dotychczasowy model,
w ramach którego sądownictwo dyscyplinarne w sprawach odpowiedzialności
dyscyplinarnej komorników powierzone jest organom samorządu komorniczego i
sądownictwu powszechnemu. Postępowanie dyscyplinarne przed organami samorządu
komorniczego jest jednoinstancyjne, zaś organem właściwym do orzekania o
odpowiedzialności dyscyplinarnej komorników jest komisja dyscyplinarna. Od orzeczeń
komisji dyscyplinarnej przysługuje odwołanie do sądu powszechnego - do sądu
okręgowego właściwego według siedziby kancelari obwinionego komornika.
Zapewnienie sądowej kontroli orzeczeń komisji dyscyplinarnej pozostaje w związku z
przepisami Konstytucji RP gwarantującymi każdemu prawo do sprawiedliwego i jawnego
rozpatrzenia jego sprawy przez niezależny, bezstronny i niezawisły sąd oraz
zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji. Postępowaniem
pierwszoinstancyjnym w tym przypadku jest postępowanie przed komisją dyscyplinarną,
natomiast drugoinstancyjnym – postępowanie przed właściwym sądem okręgowym.
Przewiduje się powołanie nowego organu postępowania dyscyplinarnego,
a mianowicie rzecznika dyscyplinarnego – instytucji znanej wszystkim innym
samorządom zawodowym zawodów prawniczych, pełniącej funkcję oskarżycielską.
Obecny model, w którym to wnioskodawcy, tj. uprawnione podmioty które złożyły
wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego/ wniosek wszczynający
postępowanie pełnią funkcję oskarżycielską, sprawia, że postępowania dyscyplinarna w
ok. 95% spraw prowadzone są pod nieobecność strony oskarżycielskiej, co znacząco
wpływa na sprawność i efektywność prowadzonych postępowań.
Założeniem leżącym u podstaw wyodrębnienia w ramach postępowania
dyscyplinarnego dochodzenia oraz powołania rzecznika dyscyplinarnego jest wyraźne
oddzielenie funkcji orzekania w sprawach dyscyplinarnych od oskarżycielskiej i
gromadzenia materiału dowodowego w sprawie. Do zadań rzecznika dyscyplinarnego
będącego nowym organem postępowania dyscyplinarnego należy przede wszystkim
prowadzenie dochodzenia mającego na celu zebrania dowodów dla wyjaśnienia
okoliczności sprawy, podjęcie decyzji co do dalszego biegu postępowania
dyscyplinarnego, a w razie złożenia wniosku o ukaranie pełnienie funkcji oskarżyciela w
postępowaniu przed komisją dyscyplinarną oraz sądem okręgowym.
Organami samorządu komorniczego właściwymi w sprawach dyscyplinarnych są:
rzecznik dyscyplinarny, Prezes Krajowej Rady Komorniczej i komisja dyscyplinarna.
Ponadto projekt reguluje kwestię wysokości kosztów postępowania
dyscyplinarnego oraz instytucję przerwania biegu przedawnienia dyscyplinarnego przez
każdą czynność rzecznika dyscyplinarnego. Projekt przewiduje także, że prawomocne
orzeczenie Komisji Dyscyplinarnej co do kary pieniężnej oraz zasądzonych kosztów
postępowania dyscyplinarnego stanowi podstawę do prowadzenia egzekucji według
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego przeciwko ukaranemu komornikowi albo
asesorowi komorniczemu lub aplikantowi po nadaniu mu klauzuli wykonalności przez
sąd rejonowy właściwy ze względu na siedzibę kancelari ukaranego komornika lub
siedzibę kancelari , w której ukarany aplikant lub asesor komorniczy był lub jest
zatrudniony. Dotychczasowa procedura uniemożliwiała skuteczne dochodzenia
zasądzanych kosztów postępowania. Wpływy z kar pieniężnych Krajowa Rada
Komornicza przeznacza na działalność komisji dyscyplinarnej oraz potrzeby samorządu
komorniczego.
Proponowana nowelizacja ma na celu usprawnienie procedury w tym zakresie i
tym samym podniesienie skuteczności karania i kontroli nad niepożądanymi
zachowaniami członków samorządu komorniczego. Szybkie i rzetelne prowadzenie
postępowań dyscyplinarnych wpłynie motywująco zarówno na członków samorządu, jak
również będzie miało pozytywny odbiór społeczny.
Szczególną pozycję w postępowaniu dyscyplinarnym obie ustawy gwarantują
Ministrowi Sprawiedliwości, który z racji sprawowanego nadzoru nad samorządami
zawodowymi, może m.in. wnosić odwołania od rozstrzygnięć organów prowadzących
postępowanie dyscyplinarne. Ministrowi przysługuje także prawo wglądu w akta
postępowania dyscyplinarnego.
Skutkiem planowanej nowelizacji będzie usprawnienie i przyspieszenie
postępowań dyscyplinarnych, co może przyczynić się do polepszenia efektywności w
zakresie realizacji przez samorząd zawodowy komorników sądowych powierzonego im
zadania w postaci pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu (art. 17 ust. 1
Konstytucji RP). To zaś może przełożyć się na poprawęizerunku samorządu i wzrost
zaufania społecznego do ich przedstawicieli.
Projekt nie powoduje skutków finansowych dla budżetu państwa i budżetów
jednostek samorządu terytorialnego.
Przedmiot projektowanej regulacji jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.