Komisyjny projekt ustawy o dzierżawie rolniczej

Rozdział 5
Zmiana treści umowy dzierżawy rolniczej
Art. 29.
1. Jeżeli po zawarciu umowy dzierżawy rolniczej wzajemne świadczenia stron przestały
być ekwiwalentne na skutek trwałej zmiany stosunków gospodarczych, każda ze stron
może żądać zmiany postanowień umowy, z wyjątkiem okresu, na który została
zawarta.
2. Zmian umowy dzierżawy rolniczej w okolicznościach, o których mowa w ust. 1
można żądać najwcześniej po upływie 2 lat od zawarcia umowy lub od poprzedniej
zmiany umowy, która nastąpiła z przyczyn, o których mowa w ust. 1.
3. W wypadku nie dojścia do porozumienia, strony mogą żądać rozstrzygnięcia sprawy
przez sąd.
Art. 30.
1. Dzierżawca nie może przenieść swych praw i obowiązków ze stosunku dzierżawy
rolniczej na osobę trzecią bez zgody wydzierżawiającego.
2. Jednakże w przypadku długoterminowej dzierżawy rolniczej dzierżawca może
skutecznie przenieść prawa i obowiązki z umowy dzierżawy, gdy:
1) zawiadomi pisemnie wydzierżawiającego, z miesięcznym wyprzedzeniem, o
zamierzonym przeniesieniu na osobę trzecią praw i obowiązków z umowy
dzierżawy rolniczej, a przy tym, osiągnął wiek emerytalny lub stał się
długotrwale bądź na stałe niezdolny do pracy w rolnictwie, a niezdolność ta
została stwierdzona zgodnie z przepisami o ubezpieczeniu społecznym
rolników i równocześnie,
a) przenosi swoje prawa i obowiązki z dzierżawy rolniczej na małżonka
lub zstępnych, którzy nie przekroczyli wieku 50 lat, nie są niezdolni do
pracy w rolnictwie oraz przedłożą zaświadczenie wójta, że bezpośrednio
przed przeniesieniem pracowali przynajmniej rok w rolnictwie lub,
b) przekazuje następcy, w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu
społecznym rolników bądź innych przepisów szczególnych, własność
gospodarstwa rolnego, z którym przedmiot dzierżawy stanowi
zorganizowaną całość gospodarczą.
3. Dzierżawca oraz osoba wstępująca w jego prawa odpowiadają solidarnie wobec
wydzierżawiającego z tytułu zobowiązań wynikających z umowy dzierżawy za okres
poprzedzający przeniesienie praw.
Art. 31.
Dzierżawca, który zawarł umowę długoterminowej dzierżawy rolniczej ma prawo
poddzierżawić, bez zgody wydzierżawiającego, nie więcej niż 25% przedmiotu dzierżawy
jeżeli do zakończenia dzierżawy rolniczej pozostają przynajmniej 3 lata, a:
10

1) poddzierżawa podyktowana jest względami prawidłowej gospodarki na
dzierżawionym gruncie, na którą to okoliczność dzierżawca przedstawi opinię
Izby Rolniczej lub,
2) dzierżawcy do osiągnięcia wieku emerytalnego brakuje mniej niż 5 lat.
Art. 32.
1. W przypadku, gdy wydzierżawiający w trakcie trwania dzierżawy rolniczej,
ustanowi na przedmiocie dzierżawy ograniczone prawo rzeczowe, którego
wykonanie utrudniałoby bądź ograniczało wykonywanie przez dzierżawcę jego
uprawnień umownych, dzierżawca ma prawo żądać takiego ograniczenia
wykonywania ograniczonego prawa rzeczowego przez uprawnionego, by
dzierżawca mógł w pełni wykonywać swe uprawnienia wynikające z umowy
dzierżawy rolniczej.
2. W przeciwnym razie dzierżawca może domagać się proporcjonalnego obniżenia
czynszu, a gdyby zaistniałe utrudnienia i ograniczenia były istotne, zaś dzierżawa
zawarta na czas określony, dzierżawca może wcześniej wypowiedzieć umowę z
zachowaniem terminów wypowiedzenia.
3. Ochrona praw dzierżawcy zawarta w ust. 1 i 2 uzależniona jest od uprzedniego
ujawnienia dzierżawy w księdze wieczystej .
Art. 33.
1. W przypadku zbycia przez wydzierżawiającego przedmiotu dzierżawy w trakcie
trwania dzierżawy rolniczej, nabywca wstępuje w prawa i obowiązki
wydzierżawiającego bez prawa wcześniejszego wypowiedzenia dzierżawy pod
warunkiem, że przedmiot dzierżawy został wydany dzierżawcy przed jego
zbyciem osobie trzeciej.
2. W przypadku zbycia przez wydzierżawiającego części przedmiotu dzierżawy w
trakcie trwania dzierżawy rolniczej, dzierżawca ma prawo domagać się, by
dotychczasowy wydzierżawiający i nabywca zawarli z nim nowe umowy
dzierżawy na dotychczasowych warunkach jednakże uwzględniające zaistniałe
zmiany w stanie prawnym przedmiotu dzierżawy. Czynsz dzierżawny powinien
być podzielony pomiędzy zbywcę i nabywcę części przedmiotu dzierżawy
proporcjonalnie do wartości części zachowanej przez zbywcę i uzyskanej przez
nabywcę.
Art. 34.
1. Jeżeli dzierżawca zmarł w trakcie trwania dzierżawy rolniczej, spadkobiercy
wstępują w jego prawa i obowiązki z umowy dzierżawy.
2. W przypadku gdy dzierżawca ma kilku spadkobierców wydzierżawiający może
żądać, by spadkobiercy wskazali mu pisemnie, w ciągu 6 miesięcy od otwarcia
spadku, osobę bądź osoby, które w ich imieniu będą wykonywały prawa i
11

obowiązki dzierżawcy. W przeciwnym przypadku wydzierżawiający może
wypowiedzieć umowę dzierżawy rolniczej z zachowaniem terminów
wypowiedzenia.
3. W postępowaniu działowym spadkobierca, który:
1) nie ukończył 50 lat,
2) ma kwalifikacje rolnicze w rozumieniu art. 6 ust. 2. pkt 2 ustawy z 11 kwietnia
2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Tekst jedn. Dz. U. 2012 r. poz. 803 z
późn. zm.),
3) pracował za życia dzierżawcy w gospodarstwie obejmującym bądź
stanowiącym przedmiot dzierżawy rolniczej,
ma pierwszeństwo do przyznania mu, w wyniku działu spadku, prawa do używania
i pobierania pożytków z przedmiotu dzierżawy.
4. Jeżeli kilku spadkobierców spełnia warunki określone w ust. 3, sąd przyzna prawo
do używania i pobierania pożytków z przedmiotu dzierżawy temu lub tym z nich,
którzy dają najlepszą gwarancję należytego prowadzenia działalności rolniczej na
przedmiocie dzierżawy.
5. Wydzierżawiający może żądać, by spadkobiercy dzierżawcy, w ciągu 2 lat od
otwarcia spadku, przedłożyli mu umowę o dział spadku bądź prawomocne
postanowienie sądu o dziale spadku, określające komu z nich przypadło prawo
używania i pobierania pożytków z przedmiotu dzierżawy rolniczej. W przeciwnym
przypadku wydzierżawiający może wypowiedzieć umowę dzierżawy rolniczej z
zachowaniem terminów wypowiedzenia.
6. Z momentem działu spadku, tylko osoba bądź osoby określone w umowie o dział
spadku, bądź postanowieniu o dziale spadku stają się stronami umowy dzierżawy
rolniczej.

Art. 35.

1. W przypadku sprzedaży przez osobę fizyczną lub osobę prawną nieruchomości
rolnej nie wchodzącej w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, prawo
pierwokupu przysługuje z mocy ustawy jej dzierżawcy, jeżeli łącznie spełnione są
następujące warunki:
1) umowa dzierżawy rolniczej została zawarta w formie pisemnej z podpisem
notarialnie poświadczonym oraz była wykonywana co najmniej przez 3 lata
licząc od tej daty,
2) nabywana nieruchomość wchodzi w skład gospodarstwa rodzinnego
dzierżawcy lub jest dzierżawiona przez spółdzielnię produkcji rolnej, bądź
osobę prawną prowadzącą działalność rolniczą.
2. O treści umowy sprzedaży nieruchomości rolnej zawiadamia się dzierżawcę, jeśli
umowa dzierżawy trwała co najmniej 3 lata od dnia jej zawarcia.
3. Jeżeli dzierżawcy przysługuje prawo pierwokupu, o którym mowa w ust. 1,
zawiadomienie, o którym mowa w ust. 2, wywołuje skutki określone w przepisach
Kodeksu cywilnego dotyczących prawa pierwokupu.
12

4. W przypadku braku uprawnionego, o którym mowa w ust. 1, albo niewykonania
przez niego tego prawa, prawo pierwokupu przysługuje z mocy ustawy Agencji
Nieruchomości Rolnych działającej na rzecz Skarbu Państwa, gdy przedmiotem
sprzedaży jest nieruchomość rolna o powierzchni nie mniejszej niż 5 ha.
5. Przepisów ust. 1 – 4 nie stosuje się, jeżeli:
1) nabywcą nieruchomości rolnej jest osoba bliska zbywcy w rozumieniu
przepisów o gospodarce nieruchomościami,
2) sprzedaż dotyczy nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy członka
spółdzielni produkcji rolnej na rzecz innego członka tej spółdzielni,
3) nabywcą nieruchomości rolnej jest spółdzielnia produkcji rolnej – w przypadku
sprzedaży nieruchomości rolnej stanowiącej wkład gruntowy w tej spółdzielni,
4) nabywcą nieruchomości rolnej jest jednostka samorządu terytorialnego.
6. Prawo pierwokupu, o którym mowa w ust. 4, nie przysługuje, jeżeli w wyniku
nabycia nieruchomości rolnej następuje powiększenie gospodarstwa rodzinnego,
jednak do powierzchni nie większej niż 300 ha łącznej powierzchni użytków
rolnych, a nabywana nieruchomość jest położona w gminie, w której ma miejsce
zamieszkania nabywca, lub w gminie graniczącej z tą gminą.
7. Art. 5 ust. 2 i ust. 3 ustawy z 11 kwietnia 2003r o kształtowaniu ustroju rolnego
(Tekst jedn. Dz. U. 2012 r. poz. 803 z późn. zm.) stosuje się odpowiednio.
8. Jeżeli cena sprzedawanej nieruchomości rażąco odbiega od jej wartości rynkowej,
wykonujący prawo pierwokupu może, w terminie 14 dni od dnia złożenia
oświadczenia o wykonaniu prawa pierwokupu, wystąpić do sądu o ustalenie ceny
tej nieruchomości.
9. Sąd ustala cenę nieruchomości, o której mowa w ust. 8, przy zastosowaniu
sposobów jej ustalania przewidzianego
w przepisach o gospodarce
nieruchomościami.
Art. 36.

Zasady korzystania z prawa pierwszeństwa nabycia przysługującego dzierżawcom
nieruchomości rolnych, gospodarstw rolnych i przedsiębiorstw, o których mowa w art. 3.
ust. 1, pkt 1 – 5 na wypadek ich sprzedaży przez Agencję Nieruchomości Rolnych regulują
przepisy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Rozdział 6
Zakończenie stosunku dzierżawy
Art. 37.
W momencie zakończenia dzierżawy rolniczej wydzierżawiający winien zwrócić
dzierżawcy nierozliczone jeszcze należności, z tytułu napraw i ulepszeń przedmiotu
dzierżawy dokonanych przez dzierżawcę w toku dzierżawy, a które zgodnie z umową
bądź przepisami prawa obciążały wydzierżawiającego o ile nie zachodzi sytuacja
określona w art. 22 ust. 1.
13

Art. 38.
1. W przypadku dokonania przez dzierżawcę, bez zgody wydzierżawiającego,
nakładów i ulepszeń przedmiotu dzierżawy w zakresie przekraczającym jego
obowiązki z art. 20, po zakończeniu dzierżawy wydzierżawiający może, według
swego wyboru, albo zatrzymać te nakłady i ulepszenia za zapłatą sumy
odpowiadającej niezamortyzowanej części ich wartości z momentu zakończenia
dzierżawy, albo żądać przywrócenia przez dzierżawcę stanu poprzedniego.
2. W przypadku, gdy dzierżawca dokonał nakładów i ulepszeń, o których mowa w ust.
1, za zgodą wydzierżawiającego, wydzierżawiający nie może żądać przywrócenia
stanu poprzedniego lecz winien zapłacić dzierżawcy sumę odpowiadającą
niezamortyzowanej części ich wartości z momentu zakończenia dzierżawy.
3. Zwrot przez wydzierżawiającego wartości nakładów, o których mowa w ust. 1 i 2
może polegać również na przedłużeniu dzierżawy rolniczej, na dotychczasowych
warunkach, na okres umożliwiający pełną amortyzację poczynionych ulepszeń i
nakładów.
Art. 39.
1. Jeżeli po ustaniu dzierżawy rolniczej dzierżawca pozostawia na przedmiocie
dzierżawy zasiewy o wartości przekraczającej wartość zasiewów jakie przejął od
wydzierżawiającego przy rozpoczęciu dzierżawy, może on żądać od
wydzierżawiającego zwrotu różnicy wartości zasiewów przejętych i
pozostawionych.
2. W sytuacji odwrotnej roszczenie o zwrot różnicy wartości zasiewów przysługuje
wydzierżawiającemu.

3. W przypadku ustania dzierżawy rolniczej przed upływem cyklu produkcyjnego na
przedmiocie dzierżawy i wynikającej stąd niemożności dokonania przez
dzierżawcę zbiorów, może on doliczyć do nakładów z tytułu poczynionych
zasiewów ekwiwalent pieniężny nakładu pracy związanego z uzyskaniem plonów,
których nie zebrał.
Art. 40.
Wypowiedzenie umowy dzierżawy rolniczej winno być dokonane na piśmie, pod
rygorem nieważności .
Art. 41.
W braku odmiennej umowy stron umowę dzierżawy rolniczej można wypowiedzieć
na jeden rok naprzód z tym, że termin zakończenia dzierżawy powinien przypadać na
dzień 1 kwietnia bądź 1 października danego roku.

14