Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu
powojennego).
Przedstawiony projekt ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej
szeroko określa krąg podmiotów, które są określone w ustawie o działalności pożytku
publicznego i o wolontariacie organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3
ust. 3. ww ustawy, które będą mogły ubiegać się o udzielenie środków finansowych, w tym
dotacji celowych na realizację zadań określonych w projekcie ustawy. Wykaz podmiotów,
które będą mogły ubiegać się o otrzymanie środków finansowych w ramach konkursów na
finansowanie badań naukowych nad najnowszą historią Polski ma przykładowy i otwarty
charakter.
Podobne rozwiązanie legislacyjne występują w naszym systemie prawnym znacznie
częściej, a w szczególności w:
1. art. 22b ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze (t. j.: Dz. U. 2006 r. Nr 100 poz.
696 z późn. zm.), zgodnie z którym Prezes Urzędu udziela dofinansowania zakupu
sprzętu i urządzeń niezbędnych dla zapewnienia bezpieczeństwa działalności lotniczej
i realizacji nadzoru w tym zakresie na wniosek podmiotu niezaliczanego do sektora
finansów publicznych, w formie dotacji celowej na dofinansowanie kosztów realizacji
inwestycji,
2. art. 60 ust. 1 art. 60 ust. 1 z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do
lat 3 (Dz. U. Nr 45, poz. 235 z późn. zm.), zgodnie z którym podmioty, o których
mowa w art. 8 ust. 1, prowadzące żłobek lub klub dziecięcy (osoby fizyczne, osoby
prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej) mogą otrzymać
na każde dziecko objęte opieką w żłobku lub klubie dziecięcym dotację celową z
budżetu gminy,
3. art. 73 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz. U. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.), zgodnie z którym osoba fizyczna, jednostka
samorządu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna, będąca właścicielem bądź
posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadająca taki zabytek w trwałym
zarządzie, może ubiegać się o udzielenie dotacji celowej z budżetu państwa na
dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy
tym zabytku,
 
5
4. art. 403 ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j.:
Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), zgodnie z którym finansowanie
ochrony środowiska i gospodarki wodnej może polegać na udzielaniu dotacji
celowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach
publicznych z budżetu gminy lub budżetu powiatu na finansowanie lub
dofinansowanie kosztów inwestycji podmiotów niezaliczonych do sektora finansów
publicznych, w szczególności: osób fizycznych, wspólnot mieszkaniowych, osób
prawnych, przedsiębiorców oraz jednostek sektora finansów publicznych będących
gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.
Proponowane rozwiązania legislacyjne w zakresie organizowania przez IPN konkursów
były przedmiotem aprobującej, co do zasady, opinii prawnej z dnia 24 sierpnia 2012 r. dr hab.
Marka Szydło, eksperta do spraw legislacji w Biurze Analiz Sejmowych (BAS-WAL-
2016/12). Jednocześnie wszystkie krytyczne uwagi oraz sugerowane uzupełnienia zawarte w
wyżej wymienionej opinii, co szczegółowych rozwiązań i sformułowań, zostały w
przedstawionym projekcie uwzględnione. Tym samym niniejszą propozycję należy traktować
jako autopoprawkę IPN w stosunku do wcześniejszego projektu stanowiącego załącznik do
pisma Prezesa IPN z dnia 3 lipca 2012 r. (BPR-0720-2(9)/11).

Ponadto projekt ustawy obejmuje nowelizację art. 69 ustawy o IPN. Zmiana ta ma
zarówno charakter stricte techniczny, jak i merytoryczny. W związku z uchyleniem przepisów
ustawy z dnia 25 lipca 1985 r. o jednostkach badawczo – rozwojowych koniecznym jest
odesłanie do stosowania wobec zatrudnionych w Instytucie Pamięci pracowników naukowych
przepisów ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz.
618 z późn. zm.), tym bardziej, iż instytuty badawcze są wymienione w katalogu
proponowanych podmiotów, które mogłyby otrzymywać środki finansowe oraz dotacje
celowe na realizację zadań, o których mowa w art. 53 pkt. 5 i 7 ustawy o IPN (znowelizowana
ustawa o IPN musi we wszystkich artykułach zawierać odesłanie do obowiązującego aktu
prawnego).
W tym miejscu należy podnieść, iż jedynie redakcyjna i porządkowa nowelizacja
artykułu 69 ustawy o IPN nie wydaje się być wystarczająca z punktu widzenia praktycznego
stosowania ustawy o instytutach badawczych wobec pracowników naukowych zatrudnionych
w IPN. W szczególności dotyczy to powołania i funkcjonowania niektórych organów, o
których mowa w ustawie o instytutach badawczych – to jest rady naukowej, rzecznika
 
6
dyscyplinarnego oraz komisji dyscyplinarnej. Brak jakiegokolwiek uregulowania w tym
zakresie stwarza poważny problem co do sposobu powołania w IPN takich organów
(delegacja ustawowa zawarta w art. 8 ust. 3 ustawy o IPN stanowiąca, że organizację
Instytutu - w zakresie nieuregulowanym ustawą - określa statut IPN, wydaje się
niewystarczająca). Dlatego z jednej strony celowe jest jednoznaczne przesądzenie, iż Rada
Instytutu Pamięci pełni funkcję rady naukowej wobec zatrudnionych w IPN pracowników
naukowych, a z drugiej określenie jej szczegółowych kompetencji poprzez odesłanie do
następujących artykułów ustawy o instytutach badawczych:
- art. 29 ust. 2 pkt 12 w zw. z art. 44 ust. 4 dotyczący opiniowania kwalifikacji osób na
stanowiska pracowników naukowych oraz dokonywania okresowych ocen ich dorobku
naukowego;
- art. 29 ust. 2 pkt 13 dotyczący opiniowania wniosków o stypendia naukowe.
Zasadne jest także wskazanie konkretnych przepisów ustawy o instytutach badawczych,
które będą miały bezpośrednie zastosowanie wobec zatrudnionych w IPN pracowników
naukowych. Taka potrzeba wynika z gwarancyjnej funkcji prawa, w szczególności w
przypadku regulowania tak istotnej i wrażliwej materii, jak uprawnienia pracownicze.
Podobne rozwiązanie legislacyjne znalazło się w rządowym projekcie ustawy o zmianie
ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (projekt z 16.10.2012 r.).
Proponowana nowelizacja art. 40 ustawy narodowym zasobie archiwalnym i archiwach jest
bowiem następująca: Art. 40 ust. 2: „W Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych i
archiwach państwowych można zatrudniać pracowników naukowych. Do pracowników
naukowych stosuje się przepisy art. 39 ust. 2, art. 41, art. 42, art. 43 ust. 1 pkt 1, 2, 4 i 5 oraz
ust. 2, 3, 5 i 6, art. 44 ust. 1 i ust. 5 pkt 1-4 i 6, art. 47 ust. 5, art. 59 i art. 60 ustawy z dnia 30
kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz. 618 oraz 2011 r. Nr 112, poz.
654 i Nr 185, poz. 1092), a w zakresie zasad wynagradzania – przepisy o pracownikach
urzędów państwowych”.
Mając powyższe na uwadze za celowy należy uznać nie tylko deklaratoryjny zapis art.
69 ustawy o IPN, iż w sprawach nieuregulowanych w ustawie, a dotyczących zatrudnionych
w IPN pracowników naukowych stosuje się przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o
instytutach badawczych, ale także enumeratywne wskazanie – mających zastosowanie -
konkretnych przepisów ustawy o instytutach badawczych. Dotyczy to następujących kwestii:
 
7
- art. 39 ust. 2 zabraniający istnienia stosunku podległości służbowej między
małżonkami oraz osobami pozostającymi ze sobą w stosunku pokrewieństwa do drugiego
stopnia włącznie lub powinowadztwa pierwszego stopnia oraz w stosunku przysposobienia,
opieki lub kurateli;
- art. 41 ustalający urlopu wypoczynkowy w wymiarze 36 dni w ciągu roku;
- art. 42 określający, że pracownikiem naukowym może być osoba posiadająca
wymagane kwalifikacje naukowe określone w art. 43, a podstawowym obowiązkiem jest
prowadzenie działalności naukowej i rozwojowej;
- art. 43 ust. 1 pkt. 1,2,4 i 5 stanowiący, że pracownikiem naukowym może być osoba
zatrudniona na stanowisku profesora zwyczajnego, profesora nadzwyczajnego, adiunkta i
asystenta.
- art. 43 ust. 2, 3, 5 i 6 określające zasady, że: na stanowisku profesora zwyczajnego
może być zatrudniona osoba posiadająca tytuł naukowy profesora; na stanowisku profesora
nadzwyczajnego osoba posiadająca tytuł naukowy profesora, stopień naukowy doktora
habilitowanego lub stopień naukowy doktora; na stanowisku adiunkta osoba posiadająca
stopień naukowy doktora; na stanowisku asystenta osoba posiadająca stopień naukowy
doktora;
- art. 44 ust. 1 wprowadzający zasadę, że nawiązanie stosunku pracy z pracownikami
naukowymi następuje na podstawie umowy o pracę;
- art. 44 ust. 5 pkt 1-4 i 6 stanowiący, że do pracownika naukowego należy realizacja
zadań statutowych zatrudniającej ich jednostki w szczególności poprzez twórczą działalność
naukową, wprowadzanie do praktyki wyników badań naukowych, podnoszenie kwalifikacji,
upowszechniania osiągnięć nauki poprzez publikacje oraz aktywny udział w życiu
naukowym, udział w pracach organizacyjnych zatrudniających ich podmiotów związanych z
prowadzonymi badaniami naukowymi oraz działalnością dydaktyczną lub artystyczną;
- art. 59 i art. 60 określające instytucję zawieszenia pracownika naukowego i skutki
takiego zawieszenia.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej i nie
spowoduje dodatkowych obciążeń dla budżetu państwa.

 
8


Warszawa, 14 marca 2013 r.
BAS-WAPEiM-547/13


Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodno ci z prawem Unii Europejskiej komisyjnego projektu
ustawy o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji
Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (przedstawiciel
wnioskodawcy: poseł Jerzy Kozdroń)



Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. –
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
W przedłożonym projekcie zaproponowano dokonanie zmian w ustawie
z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji cigania
Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (Dz. U. z 2007 r. Nr 63, poz. 424, ze
zm.), zwanej dalej „ustawą”.
W proponowanym art. 23 ust. 2 pkt 6 ustawy doprecyzowano zadania
Rady Instytutu Pamięci Narodowej (IPN) w zakresie ustalania programów
badawczych, natomiast w art. 53 pkt 5 i 7 ustawy – zadania IPN w obszarze
badawczym i edukacyjnym. W dodawanym art. 53a ustawy określono katalog
podmiotów, które będą mogły otrzymać środki finansowe, w tym dotacje
celowe, na realizację zadań, o których mowa w art. 53 pkt 5 i 7 ustawy, na
podstawie umów zawartych z Prezesem IPN. Z kolei nowy art. 53b ustawy ma
dotyczyć zatrudniania przez IPN pracowników naukowych w celu prowadzenia
badań nad najnowszą historią Polski. W nowelizowanym art. 69 ustawy
projektodawcy proponują, aby w sprawach nieuregulowanych w ustawie,
a dotyczących zatrudnionych w IPN pracowników naukowych, stosować
odpowiednio przepisy ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach
badawczych.
W myśl art. 2 projektu ustawa ma wejść w życie po upływie 14 dni od
dnia ogłoszenia.