Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych

UZASADNIENIE
Ogólnoświatowy kryzys gospodarczy i zła kondycja polskich finansów unaoczniają
potrzebę wprowadzenia korekt do systemu ubezpieczeń społecznych, w szczególności w
zakresie funkcjonowania tzw. II filara systemu emerytalnego, czyli otwartych funduszy
emerytalnych.
Należy podkreślić, że konieczność dokonywania korekt w systemie emerytalnym
wynika min. z zaniedbań rządu w zakresie reformy finansów publicznych, których
konsekwencją jest narastający dług publiczny i najwyższy od 1991r. deficyt budżetowy.
KP Prawa i Sprawiedliwości z dużą uwagą obserwuje toczącą się w tym zakresie
debatę i działania rządzących, mając na względzie interes obecnych i przyszłych emerytów,
uznaje za zasadne odegranie w tym zakresie aktywnej roli. KP Prawa i Sprawiedliwości stoi
na stanowisku, że słusznym rozwiązaniem dla ubezpieczonych i budżetu państwa byłoby
umożliwienie dobrowolnego uczestnictwa w II filarze przez stworzenie możliwości:
- stworzenie możliwości określenia przez ubezpieczonych wielkości bieżącej składki
podlegającej odprowadzeniu do OFE na poziomie 1,5%, 2,5%, albo 3,5%.
- rezygnacji osób które zawarły umowy członkowskie z otwartymi funduszami
emerytalnymi z odprowadzania bieżącej składki emerytalnej do OFE przy pozostawieniu
w OFE dotychczas zgromadzonych tam środków,
- zlikwidowanie instytucji losowania członków do OFE.
Zgodnie z niniejszą propozycją każdy wchodzący na rynek pracy będzie mógł
zadecydować czy powierzyć część pieniędzy OFE (co będzie się wiązało min. z ich
dziedzicznością) czy przekazać pieniądze do ZUS i liczyć na wyższą emeryturę z I filaru.
Dodatkowo ubezpieczony będzie mógł określić jaką część składki ZUS odprowadzi do OFE.
Podobną decyzję będą mogli podjąć wszyscy ubezpieczeni, którzy zawarli umowy z OFE,
a więc wszyscy ubezpieczeni urodzeni po 1968r., oraz ubezpieczeni urodzeni w latach 1949-
1968, którzy w 1999r. wybrali OFE. Powyższą decyzję będzie można nie częściej niż co
2 lata zmieniać. W konsekwencji składki, które dotychczas były odprowadzane do OFE,
w wysokości określonej przez ubezpieczonego, będą mogły zasilić konta ubezpieczonych
w FUS. Takie rozwiązanie stworzy warunki, w których OFE wynikami inwestycyjnymi będą
zmuszone przekonywać przyszłych emerytów, że warto w nie inwestować w miejsce
odprowadzania składki do ZUS.
Mając powyższe na względzie KP Prawa i Sprawiedliwości przedkłada niniejszy
projekt ustawy, który ma na celu:
1) likwidację przymusowego odprowadzania składek do II filaru (w drodze zmiany art. 22
ust. 3 i art. 111 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych),
2) wprowadzenie możliwości zmiany wysokości składki odprowadzanej do OFE,
rezygnacji przez ubezpieczonego z odprowadzania składki do OFE oraz
ewentualnego powrotu do OFE (w drodze zmiany art. 22 i art. 39 ustawy o systemie
ubezpieczeń społecznych),
3) likwidację instytucji przymusowego członkostwa w OFE w drodze losowania
przeprowadzanego przez ZUS (przez zmianę art. 39 ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych i w konsekwencji zmiany w art. 64 ust. 1, art. 69 ust. 6 i art. 81 ustawy o
organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych).
4


Warszawa, 5 kwietnia 2012 r.

BAS-WAPEiM-775/12

Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Paweł Szałamacha)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2012 r. poz. 32) sporządza się
następującą opinię:


I.
Przedmiot projektu ustawy

Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) przewiduje
wyłączenie stosowania przepisów określających obniżoną podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe ubezpieczonych prowadzących
pozarolniczą działalność gospodarczą, w stosunku do osób, które w okresie
ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania
działalności gospodarczej były zatrudnione na podstawie umowy o pracę lub
umowy o pracę nakładczą i w tym okresie korzystały z obniżenia podstawy
wymiaru składek, które przewiduje projekt.

Projekt przewiduje również, że podstawą wymiaru składek na
ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób pozostających w stosunku pracy oraz
zatrudnionych na podstawie umowy o pracę nakładczą w okresie pierwszych 24
miesięcy kalendarzowych od dnia pierwszego nawiązania stosunku pracy lub
zawarcia umowy o pracę nakładczą przez te osoby stanowi kwota równa 50%
przychodu (zasadą jest, zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy, że podstawą wymiaru
składek jest cały przychód).
Ustawa ma wejść w życie w pierwszym dniu miesiąca następującego po
upływie jednego miesiąca od dnia ogłoszenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Ze
względu na przedmiot projektu ustawy należy przywołać przepis art.
107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE). Stanowi on, że
wszelka pomoc przyznawana przez państwo członkowskie lub przy użyciu
zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi
zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub
produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w
zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między państwami
członkowskimi. Wszelka pomoc państwa – co do zasady – musi uzyskać
akceptację Komisji (art. 108 TfUE). Zgodnie z art. 108 ust. 3 TfUE Komisja jest
informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych uwag o
wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy. Państwo członkowskie nie
może wprowadzić w życie projektowanych środków dopóki Komisja nie
zakończy ich oceny co do zgodności z rynkiem wewnętrznym.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
III.1. Pojęcie pomocy jest zdefiniowane w Traktacie w sposób ogólny.
Doprecyzowanie definicji znajduje się w licznych wyrokach trybunału
Sprawiedliwości unii Europejskiej. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału
Sprawiedliwości, pomoc publiczna to jakakolwiek korzyść nieodpłatna lub
częściowo odpłatna przyznana przedsiębiorcy przez władze publiczne. Tak
definiowana pomoc obejmuje zarówno przysporzenie majątkowe, jak też
przyznanie ulg czy zwolnień w zobowiązaniach, które przedsiębiorca powinien
spełnić, co powoduje określone oszczędności po jego stronie. Jedną z form
pomocy jest obniżenie płatności z tytułu należności na ubezpieczenie
społeczne.
Zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń
społecznych, składki na ubezpieczenie emerytalne pracowników i osób
wykonujących pracę nakładczą finansują z własnych środków, w równych
częściach, ubezpieczeni i płatnicy składek (m.in. pracodawcy – art. 16 ust. 1 pkt
1 i 2 w zw. z art. pkt 2 lit. a ustawy). Przedstawiona w projekcie propozycja
obniżenia wymiaru składek oznaczać będzie m.in. obniżenie płatności
pracodawców (przedsiębiorców) na ubezpieczenia społeczne, co może stanowić
pomoc państwa w rozumieniu art. 107 TfUE, jeżeli spełni pozostałe kryteria, o
których mowa w tym przepisie.


III.2.
Zgodnie z art. 107 ust. 1 TfUE zakazana jest taka pomoc
państwa, która ma charakter selektywny, tzn. sprzyja niektórym
przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów. Za pomoc o charakterze
selektywnym została uznana np. redukcja obciążań z tytułu składek na
ubezpieczenia społeczne mająca zastosowanie do poszczególnych gałęzi

1 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z 27 marca 1980 r. w sprawie 61/79 Amministrazione delle finanze dello
Stato przeciwko Denkavit italiana Srl.
2 Wyrok Sądu Pierwszej Instancji z 28 września 1995 r. w sprawie T-95/94 Chambre Syndicale Nationale des
Entreprises de Transport de Fonds et Valeurs and Brink's France SARL przeciwko Komisji Wspólnot
Europejskich.

2