Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów wojskowych

U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 7 lipca 2011 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju
sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów
wojskowych.
Jednocześnie upoważnia senatora Piotra Zientarskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz ustawy – Prawo o ustroju sądów wojskowych
Art. 1.
W ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz.
1070, z późn. zm.1)) w art. 80:
1) § 2b otrzymuje brzmienie:
"§ 2b. Jeżeli wniosek o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej
nie odpowiada warunkom formalnym pisma procesowego określonym w Kodeksie
postępowania karnego, prezes sądu dyscyplinarnego odmawia jego przyjęcia. Na
zarządzenie o odmowie przyjęcia wniosku przysługuje zażalenie do sądu
dyscyplinarnego właściwego do rozpoznania wniosku.";
2) § 2d otrzymuje brzmienie:
"§ 2d. Sąd dyscyplinarny rozpoznaje wniosek o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej w terminie czternastu dni od dnia jego wpłynięcia do sądu
dyscyplinarnego.".
Art. 2.
W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. – Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2007 r.
Nr 226, poz. 1676, z późn. zm.2)) w art. 30 § 5 otrzymuje brzmienie:

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 154, poz. 1787, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1271, Nr 213, poz. 1802 i Nr 240, poz. 2052, z 2003 r. Nr 188, poz. 1838 i Nr 228, poz. 2256, z 2004 r.
Nr 34, poz. 304, Nr 130, poz. 1376, Nr 185, poz. 1907 i Nr 273, poz. 2702 i 2703, z 2005 r. Nr 13, poz. 98,
Nr 131, poz. 1102, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1410, 1413 i 1417, Nr 178, poz. 1479 i Nr 249, poz. 2104,
z 2006 r. Nr 144, poz. 1044 i Nr 218, poz. 1592, z 2007 r. Nr 25, poz. 162, Nr 64, poz. 433, Nr 73, poz. 484,
Nr 99, poz. 664, Nr 112, poz. 766, Nr 136, poz. 959, Nr 138, poz. 976, Nr 204, poz. 1482 i Nr 230, poz. 1698,
z 2008 r. Nr 223, poz. 1457, Nr 228, poz. 1507 i Nr 234, poz. 1571, z 2009 r. Nr 1, poz. 4, Nr 9, poz. 57, Nr
26, poz. 156 i 157, Nr 56, poz. 459, Nr 157, poz. 1241, Nr 178, poz. 1375, Nr 219, poz. 1706 i Nr 223, poz.
1777, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 205, poz. 1364 oraz z 2011 r. Nr 109, poz. 627.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 433, z
2008 r. Nr 237, poz. 1651, z 2009 r. Nr 26, poz. 157, Nr 56, poz. 459 i Nr 157, poz. 1241, z 2010 r. Nr 182,
poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 113, poz. 659.
2
"§ 5. Jeżeli wniosek o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej nie
odpowiada warunkom formalnym pisma procesowego określonym w Kodeksie
postępowania karnego, prezes sądu dyscyplinarnego odmawia jego przyjęcia. Na
zarządzenie o odmowie przyjęcia wniosku przysługuje zażalenie do sądu
dyscyplinarnego właściwego do rozpoznania wniosku.".
Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
UZASADNIENIE
1. Ustawa związana z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa związana jest z wypowiedzią Trybunału Konstytucyjnego
w sprawie K 10/08 (wyrok z dnia 27 października 2010 r.), dotyczącą konstytucyjności art. 80
§ 2b zdanie pierwsze ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz. U. Nr 98, poz. 1070, z późn. zm.; dalej jako: u.s.p.).
Sentencja powołanego rozstrzygnięcia została opublikowana w Dz. U. Nr 205, poz.
1364 z dnia 3 listopada 2010 r. Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem zamieszczony
został w OTK Z.U. z 2010 r. Nr 8A, poz. 81.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 80 § 2b zdanie pierwsze u.s.p., rozumiany
w ten sposób, że „oczywista bezzasadność wniosku o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej” obejmuje również zagadnienie wymagające zasadniczej wykładni
ustawy, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2.2. Poddany kontroli sądu konstytucyjnego art. 80 2b u.s.p. przewiduje, że prezes
sądu dyscyplinarnego odmawia przyjęcia wniosku o zezwolenie na pociągnięcie sędziego do
odpowiedzialności karnej, jeżeli nie odpowiada on warunkom formalnym pisma procesowego
określonym w Kodeksie postępowania karnego lub jest oczywiście bezzasadny. Na wydane
w tym przedmiocie zarządzenie przysługuje zażalenie do sądu dyscyplinarnego właściwego
do rozpoznania wniosku.
Przytoczona wyżej regulacja (a ściślej rzecz ujmując – norma prawna wywodzona ze
zdania pierwszego art. 80 § 2b, stanowiąca podstawę odmowy przyjęcia wniosku oczywiście
bezzasadnego) została zaskarżona w związku z uchwałą podjętą przez Sąd Najwyższy w dniu
20 grudnia 2007 r. (sygn. akt I KZP 37/07, OSNKW z 2007 r. Nr 12, poz. 86), rozstrzygającą,
że ze względu na niezamieszczenie w Konstytucji PRL z 1952 r. zakazu tworzenia przepisów
karnych z mocą wsteczną, czyli zasady lex retro non agit, oraz brak mechanizmu prawnego
2
umożliwiającego uruchamianie kontroli zgodności przepisów rangi ustawowej z Konstytucją
lub z prawem międzynarodowym, a także z uwagi na brak regulacji określającej miejsce umów
międzynarodowych w krajowym porządku prawnym, sądy orzekające w sprawach karnych o
przestępstwa z dekretu Rady Państwa z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (Dz. U. Nr
29, poz. 154) nie były zwolnione z obowiązku stosowania retroaktywnych przepisów karnych
rangi ustawowej. Wskazana uchwała, mająca skądinąd moc zasady prawnej, przesądziła zatem,
że sędziemu, który orzekał w oparciu o dekret o stanie wojennym z naruszeniem zakazu
retroaktywności norm prawa karnego, nie można postawić zarzutu przekroczenia uprawnień
(por. art. 231 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, Dz. U. nr 88, poz. 553,
z późn. zm.), co z kolei skutkuje oczywistą bezzasadnością ewentualnego wniosku o uchylenie
takiemu sędziemu immunitetu i tym samym uzasadnia odmowę jego przyjęcia stosownie do art.
80 § 2b zdanie pierwsze p.u.s.p.
2.3. Postanowienie zawarte w art. 80 § 2b zdanie pierwsze u.s.p. zostało poddane
ocenie między innymi pod kątem zgodności z zasadą określoności przepisów prawa, będącą
uszczegółowieniem zasady poprawnej (przyzwoitej) legislacji (art. 2 Konstytucji).
Punktem wyjścia dla swych rozważań TK uczynił przypomnienie, że konstytucyjna
zasada określoności przepisów prawa determinuje przede wszystkim obowiązek
ustawodawcy zachowania „(…) należytej poprawności, precyzji i jasności przepisów
prawnych. Przepisy powinny być konstruowane poprawnie z punktu widzenia językowego i
logicznego (…). Nakaz określoności przepisów nie wyklucza jednak stosowania w systemie
prawnym klauzul generalnych i pojęć nieostrych, a więc zwrotów niedookreślonych.”
Zdaniem Trybunału „(…) posługiwania się w prawie pojęciami nieostrymi nie można a priori
traktować jako uchybienia legislacyjnego. Często bowiem skonstruowanie określonej normy
prawnej przy ich pomocy stanowi jedyne rozsądne wyjście. Na straży właściwego stosowania
takiej normy stoją przede wszystkim normy procesowe, nakazujące wskazanie przesłanek,
jakie legły u podstaw zastosowania w konkretnej sprawie normy prawnej skonstruowanej przy
użyciu tego rodzaju nieostrego pojęcia.” Zasada określoności prawa nie wyklucza zatem
posługiwania się zwrotami niedookreślonymi, jeśli tylko ich desygnaty da się ustalić.
Według poglądu przyjętego w orzecznictwie TK, desygnaty klauzul generalnych czy
też zwrotów niedookreślonych winny być ustalane in casu w procesie stosowania prawa.
Istotą tych zwrotów jest przecież przesunięcie obowiązku konkretyzacji normy prawnej na
etap podejmowania decyzji, a ich funkcja polega na przyznaniu organom stosującym prawo,
w tym zwłaszcza sądom, większego luzu decyzyjnego.