Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn

Druk nr 341

Warszawa, 14 lutego 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:



- o zmianie ustawy o podatku od
spadków i darowizn.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Anitę Błochowiak.



(-) Leszek Aleksandrzak; (-) Bartosz Arłukowicz; (-)
Anita Błochowiak;
(-) Tomasz Garbowski; (-) Witold Gintowt-Dziewałtowski; (-) Ryszard
Kalisz; (-) Tomasz Kamiński; (-) Witold Klepacz; (-) Jan Kochanowski;
(-) Bogdan Lis; (-) Krystyna Łybacka; (-) Wacław Martyniuk; (-) Henryk
Milcarz; (-) Tadeusz Motowidło; (-) Artur Ostrowski; (-) Stanisław Stec;
(-) Elżbieta Streker-Dembińska;
(-) Stanisław Wziątek;
(-) Ryszard
Zbrzyzny.

Projekt


Ustawa
z dnia ……………. 2008 r.


o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn


Art.1.

W ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz. U. z 2004 r., Nr
142, poz. 1514 z późn. zm.) w art. 4a wprowadza się następujące zmiany:

a) w ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) zgłoszą nabycie własności rzeczy i praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu
skarbowego w terminie sześciu miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego
powstałego na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 2-8 i ust. 2, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4, oraz”,

b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Jeżeli nabywca dowiedział się o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych po
upływie terminów, o których mowa w ust. 1 pkt 1, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1,
stosuje się, gdy nabywca zgłosi te rzeczy lub prawa majątkowe naczelnikowi urzędu
skarbowego nie później niż w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się
o ich nabyciu, oraz uprawdopodobni fakt późniejszego powzięcia wiadomości o ich
nabyciu.”

c) ust. 4otrzymuje brzmienie:
„4. Obowiązek zgłoszenia nie obejmuje przypadków, gdy:
1) wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby lub po tej samej osobie w
okresie 5 lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do
wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, nie przekracza kwoty
określonej w art. 9 ust. 1 pkt 1 lub
2) nabycie następuje na podstawie:
a) umowy zawartej w formie aktu notarialnego,

1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r., Nr 146, poz. 1546, z 2005 r. Nr 143, poz.1199 i Nr 169, poz. 1418 oraz z 2006 r. Nr
222, poz. 1629.

b) prawomocnego orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku,
c) zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia sporządzonego przez
notariusza.”
Art. 2.

1. Do podatników, którzy w okresie od 1 stycznia 2007 r. do dnia wejścia w życie niniejszej
ustawy:
a) nabyli rzeczy lub prawa majątkowe na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu o
stwierdzeniu nabycia spadku oraz
b) nie złożyli - w terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu
nabycia spadku – zgłoszenia nabycia rzeczy i praw majątkowych naczelnikowi urzędu
skarbowego, zgodnie z zasadami określonymi w art. 4a ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy
zmienianej, o której mowa w art. 1 niniejszej ustawy, w brzmieniu obowiązującym
przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy,
- stosuje się art. 4a w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.

2. W przypadkach, o których mowa w ust. 1 nie wszczyna się postępowania w sprawie
ustalenia zobowiązania podatkowego w podatku od spadku, a wszczęte umarza się.

3. Jeśli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, w przypadkach, o których mowa w
ust. 1, zobowiązanie podatkowe w podatku od spadku zostało ustalone przez organ
podatkowy na podstawie decyzji, organ podatkowy na wniosek podatnika złożony w
terminie jednego roku od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, wznawia postępowanie
oraz uchyla decyzję ustalającą zobowiązanie w podatku od spadku i umarza
postępowanie.
Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie w terminie 14 dni od dnia ogłoszenia


U Z A S A D N I E N I E
Obecny stan prawny
Od 1 stycznia 2007 r. weszły w życie nowe przepisy dotyczące zwolnień podatkowych w
podatku od spadków i darowizn wprowadzone ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie
ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. z 2006 r., Nr 222, poz. 1629).
Zgodnie z wprowadzonym art. 4a ust. 1 pkt 1, osoby, które złożyły oświadczenie o przyjęciu
spadku i właściwy sąd wydał postanowienie o stwierdzeniu przez nich nabycia spadku zostały
zwolnione z podatku od spadków, jeżeli spełniają następujące warunki:
a) są w stosunku do spadkodawcy osobami wymienionymi w art. 4a ust. 1 zdanie
wstępne (tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym,
macocha),
b) w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu
stwierdzającego nabycie spadku zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw
majątkowych, właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego (wypełniając
stosowny formularz zgodnie z rozporządzeniem MF)
Przepis ten oznacza, że nawet osoby należące do kręgu uprawnionych do skorzystania
ze zwolnienia (tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha)
nie będą mogły skorzystać z ulgi (zwolnienia) jeśli:
- w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o stwierdzeniu nabycia
spadku nie zgłoszą nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu
naczelnikowi urzędu skarbowego.
Wielu podatników należących do grupy uprawnionych do zwolnienia z podatku od spadków
(tj. małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha) nie jest w stanie
wypełnić warunku zachowania miesięcznego terminu do złożenia zawiadomienia do urzędu
skarbowego. Wynika to z następujących przyczyn.
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku generalnie określa nabycie udziału w masie
majątkowej spadkodawcy np. w ½, 1/3 itp. Skład masy spadkowej nie jest określany w tym
postanowieniu, ponieważ dopiero to postanowienie (dodajmy) prawomocne, daje możliwość
uprawnionym na jego podstawie spadkobiercom do ustalenia tej masy i jej wartości – czyli
sprawdzenie (ustalenie) do jakich rzeczy i praw majątkowych mają uprawnienia
spadkobiercy np. w ½, 1/3 itp. Dopiero na podstawie tego postanowienia spadkobiercy będą
ustalać masę majątkową spadkodawcy, czyli będą występować do różnych rejestrów np. z
ksiąg wieczystych, ewidencji, banków itp. o informacje i wyciągi. Taka procedura jest
długotrwała i nie przerywa biegu miesięcznego terminu.
Dodajmy, że w zgłoszeniu nabycia rzeczy i praw majątkowych składanym do urzędu
skarbowego, spadkobierca musi podawać szczegółowe dane (np. dotyczące położenia
nieruchomości, powierzchni, wartości itp.). Zatem, żeby rzetelnie wypełnić ten druk musi
podać wszystkie wymagane przez organ podatkowy informacje. Bardzo często podatnik nie
zna wartości nabywanych rzeczy i praw majątkowych, co oznacza, że musi także posiadać
ich wiarygodną wycenę, ażeby urząd skarbowy jej nie zakwestionował – a zatem musi
wystąpić do uprawnionych rzeczoznawców o sporządzenie takiej wyceny. Taka procedura
jest czasochłonna i nie przerywa biegu terminu do złożenia zgłoszenia.
Ponadto powstaje również problem (dla poszczególnych spadkobierców) z ustaleniem
początkowego dnia od którego liczy się miesięczny termin.

Ustawa stanowi, że miesięczny termin liczy się od dnia uprawomocnienia się orzeczenia o
stwierdzeniu nabycia spadku. Jeśli jest kilku (a nawet kilkunastu spadkobierców) to każdy z
nich musi pilnować czy postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku nie zostanie
zaskarżone. Oznacza to, że data ogłoszenia postanowienia (uwzględniając prawo do
zaskarżenia) wcale nie jest datą pewną (od której liczy się termin do uprawomocnienia).
W praktyce efekt jest taki, że ok. 90% uprawnionych uchybia miesięcznemu terminowi do
złożenia zgłoszenia o nabyciu rzeczy i praw majątkowych w urzędzie skarbowym.
Okazuje się jednak, że po wejściu w życie przepisów określone przesłanki uniemożliwiają
skorzystanie przez krąg najbliższych spadkobierców, z tego przepisu. Wynika to z tego że -
obiektywnie - termin do zawiadomienia organu podatkowego o nabyciu rzeczy lub prawa jest
niemożliwy do spełnienia, ponieważ spadkobiercy nie są w stanie w ciągu jednego miesiąca
rzetelnie wypełnić informacji wymaganych przez organ podatkowy w zgłoszeniu (np. dlatego,
że trwa ustalanie położenia rzeczy, ich statusu prawnego oraz ustalanie wartości rzeczy - na
co stosowne podmioty wydają spadkobiercy określone opinie lub zaświadczenia).
Skoro termin miesięczny do złożenia zawiadomienia w praktyce okazuje się zbyt krótki, a
intencją ustawodawcy było zwolnienie z opodatkowania od podatku od spadków
(dziedziczenia w najbliższym kręgu rodzinnym), tj. osób najbliższych spadkodawcy
(małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha), to ustawodawca
powinien podjąć stosowne działania legislacyjne.
Dodatkowym argumentem za wprowadzeniem zmian jest także to, że w tej samej ustawie o
podatku od spadków i darowizn jest zapis dotyczący nabycia przez w/w osoby rzeczy i praw
majątkowych na podstawie umowy w formie aktu notarialnego. Zgodnie z art. 4a ust. 4 w
przypadku takiego nabycia nabywca nie musi dokonywać zgłoszenia do urzędu skarbowego.
Tymczasem nabycie na podstawie postanowienia sądu o stwierdzeniu spadku musi być
zgłoszone przez spadkobiercę w terminie miesiąca. Zatem nabywcy na podstawie orzeczenia
sądu są w gorszej sytuacji, niż nabywcy na podstawie umowy w formie aktu notarialnego,
ponieważ muszą spełnić jeszcze dodatkowe przesłanki.
Propozycje zmian
Uwzględniając powyższe problemy proponuje się wprowadzenie następujących zmian w art.
4a ustawy o podatku od spadków i darowizn:
a) nowe brzmienie art. 4a ust. 1 pkt 1 polegające na tym, że:
- zgłoszenie nabycia własności rzeczy i praw na podstawie innych tytułów niż
postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku będzie mogło się odbyć w terminie sześciu
miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego (a nie tak jak jest obecnie w
terminie miesiąca). Wydłużenie terminu do sześciu miesięcy dotyczy także sytuacji, o
której mowa w art. 4a ust. 2, tj kiedy nabywca dowiedział się o nabyciu po upływie
terminów.
- natomiast w przypadku nabycia w drodze dziedziczenia na podstawie postanowienia o
stwierdzeniu nabycia spadku, podatnicy nie będą musieli składać zawiadomień do urzędu
skarbowego, podobnie jak obecnie w przypadku umów w formie aktu notarialnego (zatem
w pkt 1 usunięto zapis dotyczący obowiązkowego zgłoszenia tego nabycia do urzędu
skarbowego w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia).
b) w art. 4a ust. 4 rozszerzono listę form nabycia, których nie obejmuje obowiązek
zgłoszenia do urzędu skarbowego. Rozszerzenie dotyczy: