Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wykroczeń

w eliminacji procederu nielegalnego handlu ulicznego. Jest to ewidentny dowód na to, iż
prawo należy dostosować do potrzeb praktyki.

Ad. 2. Projektowany art. 603 § 2. Ustanawiając zakaz z art. 603 § 1 proponuje się
równocześnie dopuszczenie prawa prowadzenia sprzedaży niektórych towarów, a mianowicie
grzybów, owoców leśnych i płodów rolnych, jeśli dotyczyć to będzie działalności
prowadzonej poza administracyjnymi granicami miast. Propozycję tę uzasadnia się dwoma
istotnymi argumentami. Po pierwsze, dopuszczenie sprzedaży poza miejscami do tego
przeznaczonym na innych terenach niż w granicach miast powinno być inaczej traktowane.
Decyduje o tym specyfika funkcjonowania aglomeracji miejskiej, bowiem uprawianie tu
procederu nielegalnego handlu ulicznego wywołuje dużo większe problemy, niż poza
miastem. Ponadto, poza granicami miast zdecydowanie rzadziej a niekiedy i wcale nie
występują miejsca, które wskazuje się, jako wyznaczone do handlu. Te natomiast prawnie
wskazywane w zasadzie nie funkcjonują na stałe, lecz tylko w niektóre dni i godziny (np.
targowiska w małych miejscowościach i na wsiach). Handlowanie w tych miejscach poza
tradycyjnymi dniami i godzinami w zasadzie nie spełnia ekonomicznego sensu prowadzenia
jakiejkolwiek działalności handlowej. Po drugie, bardzo często sprzedaż grzybów, owoców
leśnych i płodów rolnych jest jedynym źródłem dochodu i utrzymania osób bezrobotnych,
bezdomnych, czy też tych, które w ten sposób dorabiają do świadczeń pomocy społecznej,
rent i emerytur. Prowadzenie sprzedaży wymienionymi towarami ma w zasadzie charakter
sezonowy, pozwala także upłynniać produkty szybko psujące się, które w przeciwnym razie
uległyby zepsuciu. Działalność taka więc nie ma charakteru stałego, nie jest dokuczliwa
a zarazem często jest wręcz społecznie pożyteczna.

Ad. 3. Projektowany art. 603 § 3. Proponuje się klauzulę dotyczącą fakultatywnego
prawa dokonywania przepadku towarów, jeśli sprzedający nie będą chcieli zastosować się do
obowiązujących (projektowanych) przepisów z uwzględnieniem przepisów art. 30 § 5 k.w.,
ale wyłącznie w przypadku wielokrotnego popełniania wprowadzanego wykroczenia.
W ocenie projektodawców proponowany art. 603 § 3 k.w. mieści się w kryteriach
wyznaczonych przez ustawodawcę w art. 30 k.w. w zakresie zasad stosowania środka
karnego w postaci przepadku przedmiotów oraz art. 33 § 4 k.w. w zakresie, w jakim Kodeks
wykroczeń określa okoliczności obciążające. Należy jednocześnie podkreślić, że omawiana
norma wydaje się najważniejszą w proponowanej nowelizacji. Jak bowiem dowodzi praktyka,
a przede wszystkim relacje organów porządkowych i ścigania, kara grzywny nie wobec
wszystkich naruszających prawo jest wystarczająco skuteczną sankcją przymuszenia do
przestrzegania prawa, a zarazem prewencji ogólnej. W przypadku bowiem prowadzenia
procederu nielegalnego handlu ulicznego na większą skalę, czy też z większą determinacją
jego uprawiana bez względu na kary, a szczególnie w przypadku uprawiania tego procederu
przez zorganizowane grupy przestępcze, kara grzywny nie odnosi żadnego skutku
porządkowego ani prewencyjnego. Dopiero zagrożenie utratą towarów przeznaczonych do
nielegalnego handlu ulicznego może odnieść oczekiwany i pożądany efekt. Z tych też
powodów uznaje się zaproponowane rozwiązanie za zgodne z wymaganiami stawianymi
przez art. 31 ust. 3 Konstytucji, bowiem projektodawcom niewątpliwie udało się zachować
odpowiednią proporcję pomiędzy celami regulacji prawnej, a zaproponowanymi środkami,
jakie mają służyć do urzeczywistnienia pożądanego zachowania. W pierwszej bowiem
kolejności wobec nie przestrzegających norm prawa stosowana byłaby sankcja o mniejszej
dolegliwości w postaci grzywny. Dopiero brak osiągnięcia pożądanego zachowania przy
zastosowaniu sankcji podstawowej i to po więcej niż jednokrotnym dokonaniu omawianego
wykroczenia dodatkowo skutkować mogłoby fakultatywną możliwością orzekania przepadku
towarów. Tym sposobem proponowane rozwiązanie niewątpliwie daje zadość wymogom art.
31 ust. 3 Konstytucji RP. Sam fakt fakultatywności orzekania przepadku przez sąd powinien
rozwiewać także wątpliwości związane z ewentualną rażącą dysproporcją pomiędzy ciężarem
czynu a dolegliwością wymierzaną sprawcy. Należy bowiem oprócz rozważań prawnych
wziąć przede wszystkim pod uwagę praktyczną rzeczywistość. Nielegalny handel uliczny
dotyczy najczęściej towarów o niewielkiej wartości. Są to na przykład wyroby tekstylne,
obuwie (najczęściej z produkcji ulokowanej w szarej strefie albo pochodzące z nielegalnego
importu), rzadziej rękodzieło, pamiątki, płyty CD, czy DVD. Z artykułów spożywczych
natomiast najczęściej są to owoce i warzywa. W procederze uprawiania nielegalnego handlu
ulicznego w Polsce w zasadzie nie spotyka się więc sprzedaży na przykład metali i kamieni
szlachetnych, czy oryginalnych towarów markowych. Wystąpienie więc sytuacji braku
adekwatności sankcji do popełnionego czynu wydaje się być możliwością tylko do
teoretycznego rozważania. W praktyce w zasadzie nie będzie miała miejsca. Projektodawcy
nie mają też wątpliwości, iż proponowane rozwiązanie stoi w zgodzie z zapisami art. 64
Konstytucji RP dotyczącymi ochrony prawa własności. Wykonujący bowiem sprzedaż
w zakresie nielegalnego handlu ulicznego z reguły albo jest właścicielem sprzedawanych
towarów, co wyklucza wszelkie wątpliwości w tym zakresie, albo w zasadzie działa
w imieniu i na rzecz właściciela sprzedawanych towarów prowadząc nielegalny handel
uliczny. W takim natomiast razie trudno byłoby zgodzić się z tezą, iż przepadek towarów nie
będących własnością sprawcy może godzić w prawo właściciela tego towaru. Właściciel
bowiem jest podobnie zaangażowany w proceder nielegalnego handlu jak i bezpośredni
sprawca, będąc najczęściej organizatorem wspomnianego nielegalnego procederu. Nie mamy
tu więc do czynienia z sytuacją, iż towar może być własnością osoby trzeciej, która nie
przyczynia się, ani nie może zapobiec popełnieniu przestępstwa. Wszelkie natomiast inne
sytuacje i okoliczności wątpliwe powinien rozstrzygać niezawisły sąd. Dlatego też z tych
i wcześniej omówionych powodów zaproponowano rozwiązanie fakultatywne, a nie
obligatoryjne dające szansę na ocenę postawy osoby uprawnionej.

Zaproponowane zmiany nie pociągają za sobą skutków budżetowych, a w dłuższej
perspektywie powinny przynieść wręcz zwiększenie dochodów gmin i budżetu państwa
poprzez zmniejszenie skali szarej strefy. Bardziej dotkliwe sankcje za nielegalny handel mogą
bowiem w pewnym stopniu „zachęcać” do podejmowania legalnej działalności gospodarczej.

Proponowane przepisy przyczynią się do zwiększenia czystości, porządku i spokoju
publicznego na ulicach polskich miast, bezpieczeństwa zdrowia i życia ludzi, ochrony
środowiska naturalnego, ale też do ograniczenia procederu łamania przepisów związanych
z prowadzeniem legalnej działalności gospodarczej, w tym prawa pracy, prawa podatkowego
oraz ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych. Wzmocnią też wizerunek demokratycznego
państwa prawnego skutecznego w egzekwowaniu powszechnie obowiązującego prawa. Nie
bez znaczenia jest bowiem w tym zakresie także wizerunek państwa. W obecnym stanie
prawnym i faktycznym mamy do czynienia z dewaluacją zaufania obywateli do państwa
i jego prawa oraz skuteczności organów. Jeśli bowiem określone osoby i grupy osób
(najczęściej zorganizowane grupy przestępcze) „ w biały dzień” prowadzą nielegalną
działalność, a służby porządkowe oraz organa ścigania, wykorzystując dostępny wachlarz
przepisów, nie mogą zlikwidować procederu nielegalnego handlu, zaśmiecania ulic polskich
miast, narażanie zdrowia obywateli ze względu na handel towarem niewiadomego
pochodzenia, łamaniem przepisów sanitarnych i ochrony środowiska oraz innych przepisów,
to szacunek do prawa i państwa musi ulec obniżeniu. Wprowadzenie i egzekwowanie
proponowanych przepisów powinno zmienić tę sytuację i wzmocnić zaufanie obywateli do
państwa oraz wiarygodność organów władzy państwowej i samorządowej.

Ocena skutków finansowych dla budżetu państwa oraz budżetów jednostek samorządu
terytorialnego

Wprowadzenie zakazu handlu poza miejscami do tego przeznaczonymi może
przyczynić się do częściowej likwidacji tzw. szarej strefy i tym samym może spowodować
zwiększenie dochodów jednostek samorządu terytorialnego i budżetu państwa, przy
założeniu, iż podmioty prowadzące działalność tego rodzaju będą ją kontynuować, jako
legalną działalność gospodarczą. Konsekwencją będzie również obowiązek uiszczenia opłaty
z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i prawnych czy odprowadzanie składek na
ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, a także opłaty targowej. Zwiększenie wspomnianych
wpływów automatycznie przełoży się na zwiększenie dochodów budżetu państwa oraz
budżetów samorządowych. Proponowane przepisy wprowadzające odpowiednie sankcje,
m.in. kary grzywny czy prawo do dokonania przepadku mienia, mogą bowiem spowodować
zarejestrowanie prowadzonej działalności i jednocześnie wpłynąć pozytywnie na budżet
państwa oraz budżety samorządów terytorialnych.

Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej

Projekt ustawy nie jest objęty regulacją prawa Unii Europejskiej.
Warszawa, 11 sierpnia 2010 r.

BAS-WAPEiM-1479/10

Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej komisyjnego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Adam Szejnfeld)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zm.) sporządza się następującą opinię:


I.
Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń zakłada
ustanowienie nowego wykroczenia polegającego na sprzedaży poza miejscem
do tego przeznaczonym. Zakaz nie dotyczyłby sprzedaży grzybów, owoców
leśnych i płodów rolnych wykonywanej poza administracyjną granicą miasta.
Czyn zabroniony zagrożony byłby karą grzywny. Ponadto, możliwe
byłoby orzeczenie przepadku towarów przeznaczonych do sprzedaży, choćby
nie stanowiły własności sprawcy.
Ustawa ma wejść w życie w terminie po upływie 30 dni od dnia
ogłoszenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
Kwestie objęte projektem ustawy nie są regulowane prawem Unii
Europejskiej.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty zakresem regulacji prawa Unii
Europejskiej.