Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego

Obowiązki kuratora wynikają z przepisów o dozorze, a przepisy te stosuje się
odpowiednio (art. 56 ust. 2).
W pkt 45 uchyla się art. 71 i 72. Przepis art. 71 jest zbędny, bowiem powtarza
uregulowanie z art. 6 K.k.w., a podmiot dozorujący jest też organem
wykonującym orzeczenie (art. 57 ust. 1). Natomiast uchylenie przepisu art. 72
wynika z faktu, iż zgodnie z art. 56 stosuje się odpowiednio przepisy o dozorze
kuratora.
W art. 73 uchylono ust. 1 – zgodnie z art. 56 ust. 2 stosuje się odpowiednio
przepisy o dozorze kuratora. Zmianie uległ ust. 2 w art. 73 – przepis został
zmieniony w wyniku skreślenia ust. 1, ponadto w związku z art. 143 § 2 K.p.k.,
z którego wynika obowiązek sporządzenia zapisku urzędowego z czynności.
W art. 82 nadano nowe brzmienie ust. 3 w wyniku zmiany art. 26 ust. 2.
W pkt 48 uchylono art. 87 z tych samych powodów co art. 6 ust. 3, a ponadto
stosowanie art. 6 ust. 1 byłoby często niemożliwe, gdyż skazany musiałby
najpierw stawić się do zakładu karnego.

Prawo wspólnotowe oraz postanowienia Traktatu Europejskiego nie obejmuje
materii będącej przedmiotem regulacji niniejszego projektu ustawy.

Projekt ustawy nie podlega notyfikacji w trybie przewidzianym w przepisach
dotyczących sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm
i aktów prawnych.

Projekt ustawy nie wymagał uzyskania opinii, dokonania konsultacji czy też
uzgodnienia, o których mowa w § 12a uchwały nr 49 Rady Ministrów z dnia
19 marca 2002 r. – Regulamin pracy Rady Ministrów (M. P. Nr 13, poz. 221,
z późn. zm.).
11
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1.
Cel wprowadzenia ustawy

Projektowana ustawa ma na celu usprawnienie procedur związanych ze
stosowaniem instytucji wykonywania kary pozbawienia wolności w systemie
dozoru elektronicznego w krajowym porządku prawnym. Dlatego też postulowane
zmiany do ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem
karnym w systemie dozoru elektronicznego koncentrują się głównie na:
1)
poszerzeniu katalogu skazanych, mogących odbywać orzeczoną karę
w SDE,
2) racjonalizacji i usprawnieniu systemu udzielania zezwoleń na odbywanie
kary pozbawienia wolności w SDE przez wskazane sądy penitencjarne,
3) uzasadnionym podziale obowiązków podmiotów uczestniczących
w wykonywaniu kary pozbawienia wolności w SDE, w szczególności na
rezygnacji z części niepotrzebnych obowiązków spoczywających, zgodnie
z dotychczasowym brzmieniem ustawy, na sądowych kuratorach
zawodowych i sędziach penitencjarnych.
Od dnia 1 września 2009 r. (zgodnie z harmonogramem) system dozoru
elektronicznego został oddany do użytku i zaczął praktycznie funkcjonować
w pierwszym, właściwym etapie wdrożenia systemu. W etapie tym
przewidywana maksymalna zdolność SDE została zaplanowana na możliwość
wykonania kary w stosunku do 500 skazanych. Wdrożenie tak wielkiego systemu
informatycznego i jednocześnie nowej formy wykonania kary pozbawienia
wolności musi być realizowane sukcesywnie, tak jak pozwala na to dynamika
wdrażania nowych zadań i obowiązków realizowanych w SDE przez wszystkich
wykonawców i użytkowników systemu, tj. sądy, kuratorską służbę sądową,
upoważniony podmiot dozorujący, Ministerstwo Sprawiedliwości i skazanych.
Przy wdrażaniu tego typu systemu na początku realizacji nie jest możliwe
(w I praktycznym etapie) osiągnięcie maksymalnej wielkości zaplanowanych
parametrów, tj. w krótkim czasie uzyskanie rezultatu odbywania kary przez
500 skazanych.
Kolejną istotną okolicznością warunkującą aktualną dynamikę wdrażania SDE
w Polsce jest brak stosownego doświadczenia i wiedzy wśród potencjalnych

12
kandydatów do odbywania kary w SDE, polegający na składaniu wniosków
niezasadnych oraz zawierających wiele błędów i uchybień formalnych.
Do dnia 19 stycznia 2010 r. w systemie funkcjonowało 50 skazanych; aktualnie
karę odbywa 44 skazanych, 5 zakończyło już odbywanie pełnego wymiaru kary
bez żadnych naruszeń warunków ustanowionych w wyroku przez sąd
penitencjarny, a jednemu skazanemu sąd cofnął zgodę na odbywanie kary w SDE.
Liczba skazanych sukcesywnie zwiększa się i istotnie wzrasta – od początkowej
liczby 2 skazanych we wrześniu 2009 r. do 46 skazanych w SDE w styczniu
2010 r.
Sukcesywny rozwój systemu i wzrost liczby skazanych obrazuje również
wzrastająca regularnie (co miesiąc) liczba zapytań i wykonywanych czynności
sprawdzających warunki techniczne w lokalu skazanego. Od września 2009 r. do
12 stycznia 2010 r. sądy penitencjarne skierowały łącznie 127 wniosków –
zapytań o sprawdzenie warunków technicznych w lokalu skazanego do odbywania
kary w SDE (ww. dane statystyczne zostały opracowane przez upoważniony
podmiot dozorujący – konsorcjum Comp Safe Support).
Za sukces polskiego wdrożenia należy uznać fakt, że w 18. dniu od faktycznego
uruchomienia SDE karę zaczął odbywać pierwszy skazany, a od 22 września
2009 r. następny, podczas gdy np. w Anglii pierwszy skazany został umieszczony
w systemie dopiero po 6 tygodniach.
Jednym z najważniejszych założeń niniejszego projektu nowelizacji jest również
racjonalizacja kosztów wykonania kar, a zatem racjonalizacja funkcjonowania
systemu dozoru elektronicznego przez maksymalne, dopuszczalne zwiększenie
populacji skazanych mogących odbywać karę w SDE. Umożliwi to jak najbardziej
efektywne wykorzystanie systemu i realizację możliwie jak największej liczby kar
odbywanych przez skazanych w SDE w stosunku do wykonywania kary
bezwzględnego pozbawienia wolności w warunkach więziennych. Wykonanie
kary w SDE przynosi rozliczne korzyści w wymiarze społecznym, osobistym
i zawodowym dla skazanego, gdyż jej wykonanie (stosując bezwzględną kontrolę
zachowania i obowiązków skazanego wyznaczonych przez sąd penitencjarny) nie
pozbawia go możliwości wykonywania pracy zarobkowej (dzięki której utrzymuje
siebie i swoją rodzinę) oraz wykonywania obowiązków życiowych i rodzinnych,

13
głównie opieki nad osobami zależnymi i funkcjonowania w życiu publicznym na
zasadach określonych przez sąd.
Należy podkreślić, że wykonanie kary pozbawienia wolności w SDE
(w odniesieniu do każdego skazanego) bardzo istotnie ogranicza wydatki budżetu
państwa na pomoc socjalną i przeciwdziałanie bezrobociu – w przypadku
więźniów i ich rodzin są oni w większości wieloletnimi świadczeniobiorcami
wszelkich form pomocy społecznej i korzystają z rożnych form pomocy dla
bezrobotnych.
Szczególnie przy ekonomicznych korzyściach płynących ze stosowania SDE
należy wskazać duże oszczędności dla budżetu państwa wynikające z potencjalnie
niższych kosztów wykonania kary w SDE w stosunku do kosztów wykonywania
kary bezwzględnego pozbawienia wolności w jednostkach penitencjarnych.
Z szacunkowych wyliczeń opłacalności systemu wynika, że jeżeli przez 5 lat
funkcjonowania SDE liczba miejsc dla skazanych w systemie byłaby w 100 %
wykorzystana, to mogłoby przynieść oszczędności dla budżetu państwa
w wysokości 500 mln złotych, co proporcjonalnie do realnej liczby skazanych
w SDE będzie stanowić właściwy na danym etapie poziom tych oszczędności. Na
uwagę w ocenie kosztów funkcjonowania SDE zasługuje również szacunek
minimalnego progu opłacalności systemu, tj. przy wykorzystaniu tylko 16,5 %
wszystkich miejsc dla skazanych w systemie nie przyniesie on strat dla budżetu
państwa.
Szacunkowe oszczędności dla budżetu państwa wynikające ze zmniejszenia
obowiązków kuratorskiej służby sądowej w niniejszym projekcie nowelizacji
wskutek uchylenia przepisów o prowadzeniu pełnego dozoru kuratorskiego
w

stosunku do skazanych w SDE nominalnie nie są zbyt duże. Według
szacunków Ministerstwa Sprawiedliwości z 2007 r. kalkulacyjny koszt
prowadzenia jednej sprawy przez kuratora (w tym np. dozoru) wynosi średnio
0,67 złotego. W 2010 r. liczba skazanych w SDE ma sukcesywnie zwiększyć się
do 2.000, więc szacunkowa oszczędność dla budżetu państwa w tym zakresie
może być zakładana w wysokości ok. 1 350 złotych. Największą oszczędność
w przypadku nowelizacji zakresu obowiązków kuratorów stanowi oszczędność
czasu i eliminowanie zbędnych obowiązków, procedur i nadmiernych obciążeń
kuratorskiej służby sądowej.

14
2.
Konsultacje społeczne
Projekt ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności
poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego został skierowany do
konsultacji społecznych. Adresatami konsultacji byli: Pierwszy Prezes Sądu
Najwyższego, Przewodniczący Krajowej Rady Sądownictwa, Rzecznik Praw
Obywatelskich, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, prezesi sądów
okręgowych i apelacyjnych, a także prokuratorzy okręgowi i apelacyjni. Ponadto,
w tym samym czasie, projekt został skierowany do Prezesa Stowarzyszenia
Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej, Przewodniczącego Związku
Zawodowego Pracowników Prokuratury Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa
Stowarzyszenia Sędziów Polskich „Iustitia”, Prezesa Krajowej Rady Radców
Prawnych, Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowego Stowarzyszenia
Zawodowych Kuratorów Sądowych oraz Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Opinię do projektu ustawy przedstawiła Krajowa Rada Sądownictwa, opiniując go
pozytywnie. Zgłoszone uwagi o charakterze technicznym (wskazujące na
nieścisłości w ustawie po dokonaniu nowelizacji niektórych jej przepisów) były
zbieżne z uwagami zgłoszonymi w trakcie trwania uzgodnień międzyresortowych
i zostały wyeliminowane w przeredagowanej wersji przedkładanego projektu.
Swoją opinię przedstawiła także Helsińska Fundacja Praw Człowieka, która co do
zasady także pozytywnie oceniła proponowane zmiany. Według opinii Fundacji
rozszerzenie zakresu stosowania dozoru elektronicznego powinno przyczynić się
do poprawy procesu resocjalizacji, gdyż wykonywanie kary pozbawienia wolności
w tym systemie nie powoduje zerwania przez skazanego więzi społeczno-
-ekonomicznych.
Podobnie pozytywną opinię o projekcie przedstawiło Stowarzyszenie
Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponadto o projekcie ustawy opinię wyraziły sądy i prokuratury, oceniając
pozytywnie kierunek dokonywanych zmian. Uwagi szczegółowe pokrywały się
w dużej mierze z uwagami zgłoszonymi w trakcie uzgodnień międzyresortowych.
3.
Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Niniejsza regulacja oddziałuje na populację osadzonych w zakładach karnych
i będzie miała wpływ na ich aktywność własną. Umożliwi skazanym

15