Rządowy projekt ustawy o wypowiedzeniu Konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy Nr 45 dotyczącej zatrudniania kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach, przyjętej w Genewie dnia 21 czerwca 1935 r.

4
2. Niniejsza dyrektywa nie narusza prawa Państw Członkowskich do wyłączenia
z zakresu jej stosowania dziedzin działalności zawodowej i, w odpowiednim
przypadku, typu kształcenia prowadzącego do ich wykonywania, jeśli ze
względu na charakter lub warunki ich wykonywania, płeć pracownika stanowi
czynnik rozstrzygający.
3. Niniejsza dyrektywa nie narusza przepisów dotyczących ochrony kobiet,
zwłaszcza jeśli chodzi o ciążę i macierzyństwo.”.

Na mocy art. 3 ust. 1 tej dyrektywy:

„Stosowanie zasady równego traktowania oznacza brak dyskryminacji ze względu
na płeć w zakresie warunków, włączając w to kryteria selekcji, dostępu do
wszystkich prac lub stanowisk, niezależnie od sektora czy gałęzi działalności, i do
wszystkich poziomów hierarchii zawodowej.”.
W opinii Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości powszechny zakaz
zatrudnienia kobiet w przemyśle górniczym pod ziemią, zawarty w art. 2 ust. 1
rozporządzenia federalnego ministra gospodarki i
pracy Austrii z
dnia
4 października 2001 r. w sprawie zakazów i ograniczeń w zatrudnianiu kobiet,
wynikający z wdrożenia postanowień Konwencji Nr 45, nie stanowi dozwolonej
różnicy traktowania na mocy art. 2 ust. 3 dyrektywy Rady 76/207/EWG (paragraf
50 uzasadnienia wyroku w sprawie C-203/03). Przepis art. 2 ust. 1 rozporządzenia
federalnego ministra gospodarki i pracy Austrii jest tożsamy z przepisami ust. 1
działu V załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu prac
szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet.
W
myśl art. 307 akapit 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską państwa
członkowskie są obowiązane zastosować wszelkie właściwe środki w celu
wyeliminowania stwierdzonych niezgodności. Zdaniem ETS do takich środków
zalicza się zwłaszcza wypowiedzenie spornej umowy. Spośród 16 państw UE
związanych obecnie postanowieniami Konwencji Nr
45 osiem już zgłosiło
Międzynarodowemu Biuru Pracy zamiar jej wypowiedzenia (Austria, Czechy,
Estonia, Grecja, Hiszpania, Węgry, Portugalia i Słowacja). Sześć państw
członkowskich UE już wypowiedziało Konwencję Nr 45 (Finlandia, Holandia,
Irlandia, Luksemburg, Szwecja i Wielka Brytania).

5

Dyrektywa 2002/73/WE nie zmieniła w istotny sposób przywołanych powyżej
przepisów dyrektywy 76/207/EWG, można zatem uznać powyższy wyrok ETS za
aktualny i odnoszący się również do zmienionej dyrektywy.

Argumentem na rzecz wypowiedzenia przez Polskę Konwencji Nr 45 jest również
fakt, że Rada Administracyjna Międzynarodowego Biura Pracy podczas 267 sesji
(listopad 1996 r.), na postawie wyników prac Grupy Roboczej ds. polityki w
zakresie rewizji standardów, wezwała państwa członkowskie, które są stronami
Konwencji Nr 45 do rozważenia ratyfikacji Konwencji MOP Nr 176 dotyczącej
bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach z 1995 r. i ewentualnego wypowiedzenia
Konwencji Nr 45, którą Grupa Robocza uznała za normę przestarzałą. Konwencja
Nr 45 została bowiem zaliczona do standardów tzw. „starego podejścia”, opartego
na bezpośrednim zakazie pracy kobiet w kopalniach pod ziemią. Nowoczesne
standardy skupiają się na ocenie ryzyka i zarządzaniu ryzykiem, zapewniając
odpowiednie środki ochrony i prewencji pracownikom kopalń, zatrudnionym
zarówno pod ziemią, jak i na powierzchni, bez względu na ich płeć. Blankietowy
zakaz pracy kobiet, zarówno w kopalniach, w godzinach nocnych, jak i w
warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, jest obecnie uznawany za
sprzeczny z zasadą równouprawnienia kobiet i mężczyzn, ponieważ uniemożliwia
on wykonywanie prawa równego dostępu kobiet i mężczyzn do zatrudnienia.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikował Konwencję Nr 176 w dniu 18
maja 2001 r. Fakt ten notyfikowano w Międzynarodowym Biurze Pracy dnia 26
czerwca 2001 r. Konwencja Nr 176 jest dokumentem nowoczesnym,
zredagowanym w poszanowaniu zasady równouprawnienia płci, ustanawia ona
zasady w
zakresie bezpieczeństwa i

higieny pracy bez względu na płeć
pracownika.
Biorąc powyższe pod uwagę, należy stwierdzić, że w związku z wyrokiem ETS,
Polska powinna uchylić przepisy krajowe dotyczące zakazu pracy kobiet w
kopalniach pod ziemią. Aby móc to uczynić Polska musi najpierw wypowiedzieć
Konwencję MOP Nr 45. W innym przypadku Rzeczpospolita Polska narazi się na
zarzut naruszania zobowiązań międzynarodowych ze strony organów kontrolnych
MOP.


6
V. Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
Uprawomocnienie
się wypowiedzenia Konwencji Nr 45 spowoduje, że Polska
przestanie być związana postanowieniami umowy międzynarodowej, które ETS
uznał za niezgodne z prawem UE. Po uprawomocnieniu się wypowiedzenia, Polska
będzie mogła uchylić przepisy krajowe zawierające blankietowy zakaz pracy kobiet
pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach. Wypowiedzenie Konwencji Nr 45
zapewni spójność zobowiązań prawnych Polski w ramach Unii Europejskiej i
Międzynarodowej Organizacji Pracy.

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

Skutki polityczne
Wypowiedzenie Konwencji Nr 45 i zmiana ustawodawstwa krajowego dotyczącego
zakazu pracy kobiet pod ziemią zamknie Komisji Europejskiej możliwość wniesienia
skargi na rząd polski na podstawie art. 226 TWE z powodu niezgodności tych
przepisów z przepisami wspólnotowymi. Ponieważ uchylenie przepisów krajowych
dotyczących pracy kobiet w

kopalniach pod ziemią jest koniecznością, dzięki
wypowiedzeniu Polska uniknie również ewentualnych zarzutów naruszenia
postanowień Konwencji Nr 45 ze strony organów kontrolnych MOP.

Skutki prawne
Po uprawomocnieniu się wypowiedzenia Konwencji Nr 45, wymagane będzie usunięcie
niezgodności ustawodawstwa krajowego z postanowieniami dyrektywy 76/207/EWG
zmienionej dyrektywą 2002/73/WE. W sytuacji, gdy Polska jest stroną Konwencji MOP
Nr 176 dotyczącej bezpieczeństwa i zdrowia w kopalniach z 1996 r., wypowiedzenie
Konwencji Nr 45 otworzy drogę do unowocześnienia polskich przepisów odnoszących
się do szczególnej ochrony kobiet w zatrudnieniu i będzie stanowiło potwierdzenie
konstytucyjnej zasady równouprawnienia kobiet i mężczyzn. Jeżeli Polska nie wypowie
Konwencji Nr 45 do dnia 30 maja 2008 r., to następna możliwość uczynienia tego
pojawi się dopiero w dniu 30 maja 2017 r. Wypowiedzenie Konwencji Nr 45 nie będzie
oznaczało powstania luki w polskim prawie, ponieważ Polska związała się

7
postanowieniami Konwencji Nr 176. Wypowiedzenie Konwencji Nr 45 nie rozszerzy
ani nie ograniczy praw i wolności zawartych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skutki społeczne, gospodarcze i finansowe
Wypowiedzenie Konwencji Nr 45 nie spowoduje skutków gospodarczych i skutków dla
rynku pracy. Wypowiedzenie nie spowoduje zwiększenia wydatków lub zmniejszenia
dochodów podmiotów sektora finansów publicznych, w stosunku do wielkości
wynikających z obowiązujących przepisów. Pozytywnym skutkiem społecznym będzie
zniesienie przepisów, które przewidują odmienne traktowanie kobiet i mężczyzn
w zakresie zatrudnienia.
Zgodnie z opinią UKIE, projektowana regulacja jest zgodna z prawem Unii
Europejskiej.
Wniosek o wypowiedzenie Konwencji MOP Nr 45, został skonsultowany
z właściwymi ministrami.
Zgodnie z ratyfikowaną przez Polskę Konwencją MOP Nr 144 dotyczącą trójstronnych
konsultacji w zakresie wprowadzania w życie międzynarodowych norm w sprawie
pracy z 1976 r., wniosek o wypowiedzenie Konwencji Nr 45 został skonsultowany z
następującymi organizacjami: Niezależny Samorządny Związek Zawodowy
„Solidarność”, Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, Forum
Związków Zawodowych, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”,
Konfederacja Pracodawców Polskich, Związek Rzemiosła Polskiego i Business Centre
Club – Związek Pracodawców.
W oparciu o powyższe, wnioskuje się o wypowiedzenie przez Polskę Konwencji Nr 45
dotyczącej zatrudniania kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju
kopalniach z 1935 r. w terminie sprecyzowanym w art. 7 Konwencji, czyli w okresie od
dnia 30 maja 2007 r. do dnia 30 maja 2008 r.
W myśl art. 241 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej umowy międzynarodowe
ratyfikowane przez Rzeczpospolitą Polską na podstawie obowiązujących w czasie ich
ratyfikacji przepisów, ogłoszone w Dzienniku Ustaw, i z których treści wynika, że
dotyczą kategorii spraw wymienionych w art. 89 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej, uznaje się za umowy ratyfikowane za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.

8
Konwencja Nr 45, jak wszystkie konwencje przyjęte przez Międzynarodową
Organizację Pracy, dotyczy wolności i praw obywatelskich określonych w Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej oraz odnosi się do spraw uregulowanych w ustawach. W
związku z powyższym właściwym trybem wypowiedzenia Konwencji Nr 45 jest tryb
wynikający z art. 22 ust. 2 ustawy o umowach międzynarodowych, czyli przedłożenie
Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej do wypowiedzenia umowy międzynarodowej,
po uzyskaniu zgody wyrażonej w ustawie.
W świetle powyższego należy uznać wypowiedzenie Konwencji Nr 45 za uzasadnione i
w związku z tym wnioskuje się – na podstawie art. 22 ust. 1 w związku z art. 14 ustawy
z dnia 14 kwietnia 2000 r. o umowach międzynarodowych (Dz. U. Nr 39, poz. 443 oraz
z 2002 r. Nr 216, poz. 1824) oraz zgodnie z art. 89 ust. 1 pkt 2 i 5 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn.
zm.) – o podjęcie stosownych kroków w tej sprawie.

Informacja o zakresie i wynikach konsultacji społecznych
Projekt wniosku o wypowiedzenie Konwencji MOP Nr 45 dotyczącej zatrudniania
kobiet przy pracach pod ziemią we wszelkiego rodzaju kopalniach z 1935 r. został
skonsultowany z następującymi organizacjami pracodawców i pracowników:
1) Konfederacją Pracodawców Polskich,
2) Polską Konfederacją Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”,
3) Związkiem Rzemiosła Polskiego,
4) Business Centre Club – Związkiem Pracodawców,
5) NSZZ „Solidarność”,
6) Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych,
7) Forum Związków Zawodowych.
Wniosek poparły bez zastrzeżeń FZZ, Związek Rzemiosła Polskiego i KPP, uwag nie
zgłosili PKPP, BCC i NSZZ „Solidarność”. Natomiast OPZZ pozytywnie zaopiniował
wniosek o wypowiedzenie, zastrzegł jednak, że do polskiego ustawodawstwa powinno
zostać wprowadzone ograniczenie wykonywania przez kobiety najcięższych prac pod
ziemią oraz powinny im zostać zagwarantowane odpowiednie warunki bezpieczeństwa i
higieny pracy zgodnie z postanowieniami Konwencji Nr 176 dotyczącej bhp w
kopalniach.