Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Druk nr 2267

Warszawa, 2 lipca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Szanowny Panie Marszałku

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 36.
posiedzeniu w dniu 2 lipca 2009 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu
projektu ustawy

- o zmianie ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Zbigniewa Cichonia do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.
W załączeniu przesyłam opinię Komitetu Integracji Europejskiej

o pozostawaniu projektu ustawy poza obszarem prawa Unii Europejskiej.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 2 lipca 2009 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.
Jednocześnie upoważnia senatora Zbigniewa Cichonia do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych
Art. 1.
W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167,
poz. 1398, z późn. zm.1)) art. 28 otrzymuje brzmienie:
"Art. 28. W sprawie podlegającej rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym pobiera się
opłatę stałą od pozwu, przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu
umowy, a od apelacji, przy wartości przedmiotu zaskarżenia:
1) do 2.000 złotych - 30 złotych;
2) ponad 2.000 złotych do 5.000 złotych - 100 złotych;
3) ponad 5.000 złotych do 7.500 złotych - 250 złotych;
4) ponad 7.500 złotych - 300 złotych.".
Art. 2.
Do apelacji wniesionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy
ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu dotychczasowym.
Art. 3.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 126, poz. 876, z 2007 r. Nr 21, poz. 123,
Nr 82, poz. 560, Nr 123, poz. 849, Nr 125, poz. 873 i Nr 191, poz. 1371, z 2008 r. Nr 228, poz. 1524 i Nr 234,
poz. 1571 i 1572 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 156 i Nr 76, poz. 641.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt P 17/07),
stwierdzającego niezgodność przepisu art. 18 ust. 2 w związku z art. 28 ustawy z dnia 28 lipca
2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz 1398, z 2006 r. Nr
126, poz. 876, z 2007 r. Nr 21, poz. 123, Nr 82, poz. 560, Nr 123, poz. 849, Nr 125, poz. 873 i
Nr 191, poz. 1371 oraz z 2008 r. Nr 228, poz. 1524 i Nr 234, poz. 1571 i 1572) z art. 45 ust. 1 i
art. 78, w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają
moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja orzeczenia opublikowana została w Dz. U. z 2008 r., Nr 228, poz. 1524
(dzień publikacji wyroku: 24 grudnia 2008 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem
zamieszczony został w OTK Z.U. z 2008 r., Nr 10A, poz. 179.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności z Konstytucją art. 18 ust. 2 w
związku z art. 28 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (dalej także jako: ustawa
o kosztach) w zakresie, w jakim stanowi, że w postępowaniu uproszczonym pobiera się od
apelacji opłatę stałą, liczoną jak od pozwu od wartości przedmiotu sporu lub wartości
przedmiotu umowy, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji.
2.2. Artykuł 45 ust. 1 Konstytucji przewiduje, że każdy ma prawo do sprawiedliwego i
jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny,
bezstronny i niezawisły sąd. Według ugruntowanego poglądu wyrażanego w orzecznictwie
konstytucyjnym, prawo do sądu ma nie tylko aspekt pozytywny (obejmujący dyrektywy
konstruowania wymiaru sprawiedliwości w taki sposób, by zapewnione było jego efektywne
funkcjonowanie i by przy tym spełnione były wymogi instytucjonalne i proceduralne płynące z
art. 45 ust. 1), lecz również negatywny wymiar, objęty treścią art. 77 ust. 2 Konstucji, a
2
wyrażający się w zakazie zamykania lub nadmiernego ograniczania drogi sądowej. Niemniej
postanowienia ustawy zasadniczej nie wykluczają całkowicie ustanawiania w aktach niższego
rzędu pewnych ograniczeń w zakresie prawa do sądu, pod warunkiem jednak, że ograniczenia
te nie będą skutkować zamknięcie dostępu do sądu w sprawach naruszeń konstytucyjnych
wolności i praw oraz że będą się mieścić w granicach wyznaczonych postanowieniem art. 31
ust. 3 Konstytucji.
Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu swego rozstrzygnięcia, norma
prawna, wywodzona z art. 18 ust. 2 w związku z art. 28 ustawy o kosztach, statuuje w istocie
ograniczenie prawa do sądu, którego waga i doniosłość mogą być różne w zależności od
okoliczności konkretnej sprawy. Wymienione przepisy przesądzają bowiem o tym, że
w postępowaniu uproszczonym opłata od apelacji będzie równa opłacie stałej uiszczanej od
pozwu (czyli ustalonej przez odniesienie do wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu
umowy) i to bez względu na to, jak wysoka jest w danym wypadku wartość przedmiotu
zaskarżenia. W konsekwencji, przy stosunkowo niewielkiej wartości przedmiotu zaskarżenia,
może się zatem zdarzyć, iż opłata od apelacji będzie nadmiernym obciążeniem finansowym
(zwłaszcza w przypadku spraw zaliczonych do kategorii z art. 28 pkt 4, a mianowicie tych,
w których wartość przedmiotu sporu albo też wartość przedmiotu umowy przekracza próg
7.500 złotych). Opisywana bariera ekonomiczna może – zdaniem Trybunału – ujemnie
rzutować na dostęp do sądu w fazie odwoławczej, a tym samym także ograniczać prawo do
ostatecznego wyroku sądowego.
Rozwiązanie to wypada niekorzystnie również w zestawieniu z konstrukcją przyjętą w
zwykłym trybie postępowania, gdzie o wysokości opłaty od apelacji decyduje już wartość
przedmiotu zaskarżenia (art. 13 ustawy o kosztach) i gdzie de facto opłata ta limitowana jest
interesem faktycznym skarżącego. Ponadto Trybunał Konstytucyjny przypomniał, że wedle
intencji projektodawcy przedstawionych w uzasadnieniu projektu ustawy o kosztach, nowe
uregulowania w dziedzinie kosztów sądowych miały w praktyce doprowadzić nade wszystko do
zmniejszenia się ciężarów finansowych związanych z dochodzeniem roszczeń na drodze
sądowej (wyraz przekonania, że zbytni fiskalizm nie służy dobru wymiaru sprawiedliwości i do
tego oczywiście ogranicza dostęp do sądu), zaś efekt taki chciano uzyskać m.in. dzięki:
obniżeniu opłat stosunkowych, wprowadzeniu w znacznie szerszym zakresie opłat stałych,
które to per saldo miałyby być niższe niż wspomniane opłaty stosunkowe, jak również
ustaleniu możliwie niskich opłat stałych w postępowaniu uproszczonym. Tymczasem sposób
obliczania opłaty na gruncie art. 28 ustawy o kosztach sprawia, że „[…] realizacja celu
założonego przez projektodawcę możliwa jest tylko w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.
Stawki opłaty od pozwu w tym postępowaniu są stosunkowo niskie i łatwe do określenia.
Przyjęcie jednak za podstawę obliczania opłaty od apelacji «wartości przedmiotu sporu» lub