Przekształcenie jednoosobowej działalności w spółkę - czy warto?

Przeczytaj także: Wpływ światowej pandemii na dywersyfikację ryzyka w biznesie. Czy koronawirus zmienił strukturę polskich firm?

Czy są plusy takiej zmiany ?
Tak, niewątpliwie kilka.

Po pierwsze, w związku z przekształceniem dochodzi do ograniczenia odpowiedzialności przedsiębiorcy jego majątkiem osobistym za zobowiązania. Od momentu przekształcenia za nowe zobowiązania odpowiada samodzielnie już wyłącznie sama spółka, za stare (te sprzed przekształcenia) odpowiada przedsiębiorca (osoba fizyczna) wraz ze spółką, solidarnie. Przy czym ta solidarna odpowiedzialność podmiotów trwa dość długo, bo trzy lata od momentu przekształcenia. Z tych względów przekształcenie opłaca się szczególnie tym przedsiębiorcom, którzy swoje firmy zakładali w przeszłości, a firmy te przez lata znacznie się rozwinęły.

Drugim plusem, jest tożsamość obu podmiotów, to znaczy nowa spółka co do zasady jest kontynuatorem jednoosobowej działalności gospodarczej. Ten plus jest jednak minusem dla wielu podmiotów, głównie banków i firm leasingowych. Nie mogą one zrozumieć w jaki sposób można tutaj mówić o sukcesji praw i obowiązków skoro nie dochodzi do unicestwienia starego bytu, tj. np. wykreślenia z właściwego rejestru tak jak ma to miejsce w przypadku przekształcenia spółek. Wtedy np. z KRS wykreślona zostaje spółka z o.o. a w jej miejsce sąd wpisuje np. spółkę akcyjną. W przypadku przedsiębiorcy zostaje on wprawdzie wykreślony z Centralnej Ewidencji, a spółka kapitałowa z przekształcenia wpisana do KRS, ale dalej jednocześnie istnieje osoba fizyczna. Tym samym niektóre podmioty tracą orientację i dochodzą do wniosku że to nie przekształcenie podmiotu ale cesja praw i obowiązków z określonego rodzaju umów. Idąc tym tropem domagają się podpisania dziwnych aneksów do umów czy dopełnienia innych warunków negując tym samym automatyzm przekształcenia w zakresie stosunków cywilnych. Oczywista z tym trzeba bezwzględnie walczyć, bo skoro ustawodawca przewidział sukcesję w zakresie prawa cywilnego i o dziwo także administracyjnego, to dlaczego by akceptować odmienne zapatrywania instytucji wynikające chyba z niewiedzy i chyba niewielkiej ilości tego typu przekształceń z którymi miały dotychczas do czynienia.

Sukcesję prawną należy wywodzić w szczególności z regulacji art. 584² § 1 i 2 Kodeksu spółek handlowych. Zgodnie z powołanymi przepisami „(§1) Spółce przekształconej przysługują wszystkie prawa i obowiązki przedsiębiorcy przekształconego. (§2) Spółka przekształcona pozostaje podmiotem w szczególności zezwoleń, koncesji oraz ulg, które zostały przyznane przedsiębiorcy przed jego przekształceniem, chyba że ustawa lub decyzja o udzieleniu zezwolenia, koncesji albo ulgi stanowi inaczej. Ten właśnie ostatni rodzaj sukcesji tj. sukcesja w zakresie decyzji, koncesji administracyjnych jest tym co niewątpliwie ułatwi zmianę formy prawnej przedsiębiorcom działającym w oparciu o tego typu akty administracyjne. Do tej pory podmioty korzystające np. z koncesji miały raczej niewielkie możliwości jakiegokolwiek przekształcenia.

Aport przedsiębiorstwa, który dotychczas mógł stanowić alternatywę w stosunku do obecnej formuły przekształcenia, sprawy nie załatwiał. Decyzje administracyjne ze względu na swój szczególny charakter nie mogły być przenoszone w ramach całej firmy, pozostawało zatem uzyskanie takiego zezwolenia, koncesji praktycznie od początku przez podmiot, do którego de facto miała zostać wniesiona całość przedsiębiorstwa. Z praktyki wiadomo natomiast, że wypełnienie szeregu wymogów prawnych i organizacyjnych do uzyskania takiego zezwolenia czy koncesji wymagało niezłej ekwilibrystyki prawnej. Teraz ma być lepiej, zobaczymy jak będzie. Na razie z doświadczeń wynika, że po szczegółowym opisie procesu przekształcenia z powołaniem się na konkretne regulacje prawne, nie tylko kodeks spółek handlowych, ale i przede wszystkim ustawy tematyczne można liczyć na zrozumienie organów administracyjnych w tej trudnej i istotnej materii.

Problemem do tej pory był - błędnie skądinąd przyjęty - brak wyraźnego zapisu o sukcesji podatkowej w ordynacji podatkowej. Wydawane interpretacje podatkowe pomimo tego braku, potwierdzały w zasadzie fakt, że nowy podmiot jest kontynuatorem starej działalności, a głównie to, ze spółce z przekształcenia przysługują uprawnienia podatkowe przedsiębiorcy.

Od dnia 1 stycznia 2013 roku brak ten legislacyjny naprawiono – od tego momentu obowiązuje wprowadzony do ordynacji podatkowej art. 93a § 4, który przewiduje sukcesję praw podatkowych, związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą w przypadku przekształcania przedsiębiorcy prowadzącego działalność gospodarczą w jednoosobową spółkę kapitałową.

W istocie więc w pełni potwierdzono, że nie mamy tutaj do czynienia z likwidacją przekształcanej jednoosobowej działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną, ale z procesem polegającym na zmianie formy prawnej prowadzonej działalności. W wyniku powyższego spółce przekształconej przysługiwać będą wszelkie prawa przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną (przedsiębiorcy przekształcanego). Nie powinno być zatem negatywnych skutków w zakresie rozliczania kosztów uzyskania przychodów czy co do obniżenia kwoty podatku należnego o podatek naliczony z faktur otrzymanych jeszcze przez przedsiębiorcę jednoosobowego.

Oczywiście są także konsekwencje związane z przekształceniem w spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością polegające chociażby na tym, że taka spółka staje się podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Jest to jednak całkiem dobry początek dla dalszych działań zmierzających do zoptymalizowania sposobu prowadzenia działalności gospodarczej.