Uprawnienia kontrolne wspólników spółki z o.o.

Przeczytaj także: Spółki cz.XII - spółka akcyjna

Prawo kontroli nie jest prawem bezwzględnym i nieograniczonym - na podstawie art. 212 § 2 k.s.h. zarząd ma prawo odmówić wspólnikowi wyjaśnień oraz udostępnienia do wglądu ksiąg i dokumentów spółki. Wskazany przepis nie odnosi się wprost do kwestii sporządzania przez wspólnika bilansu dla własnego użytku. Za oczywiste należy jednak uznać, że odmowa udostępnienia ksiąg i dokumentów faktycznie uniemożliwi wspólnikowi sporządzenia bilansu.

Zarząd spółki może odmówić wspólnikowi realizacji uprawnień kontrolnych, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wykorzysta on informację w celach sprzecznych z interesami spółki i przez to wyrządzi jej szkodę. Musi między tymi przyczynami istnieć związek przyczynowy, polegający na tym, że to właśnie ujawnienie informacji o spółce danemu wspólnikowi może spowodować szkodę w jej majątku.

Sformułowanie „uzasadniona obawa” oznacza, że powinna opierać się na informacji o zaistniałych okolicznościach świadczących o nielojalnym zachowaniu wspólnika. W tym zakresie wystarczające jest działanie jednego z członków zarządu świadczące, że wspólnikowi odmówiono wykonywania prawa kontroli.

W przypadku odmowy wglądu do ksiąg i dokumentów lub nie udzielenia wyjaśnień, można żądać rozstrzygnięcia sprawy w drodze uchwały wspólników. Podjąć ją mogą wspólnicy na zgromadzeniu, jak i poza nim w trybie określonym w art. 227 § 2 k.s.h. Stosowna uchwała musi być jednak podjęta w terminie miesiąca od dnia złożenia żądania rozstrzygnięcia sprawy. Uchwała powinna zapaść bezwzględna większością głosów, a w przypadku głosowania pisemnego – jednomyślnie. Głosowanie powinno się odbyć w trybie tajnym.

Wspólnik, któremu odmówiono prawa kontroli może również złożyć wniosek do sądu rejestrowego o zobowiązanie zarządu do udzielenia wyjaśnień lub udostępnienia wglądu ksiąg lub dokumentów. Z uprawnienia tego wspólnik może skorzystać dopiero po wyczerpaniu drogi „wewnątrzspółkowej”. Wynika to z treści art. 212 § 4 zd. 2.

Jeżeli w spółce ustanowiono radę nadzorczą lub komisję rewizyjna możliwe jest wyłączenie albo ograniczenia prawa indywidualnej kontroli. Nie następuje to automatycznie, wraz z powołaniem wskazanych organów spółki. Wyraźny zapis musi znaleźć się w umowie spółki. W przypadku konieczności dokonania tej zmiany odpowiednia uchwała wymagała będzie uzyskania zgody wszystkich wspólników. Nie jest dopuszczalne wyłączenie prawa kontroli tylko w odniesieniu do niektórych wspólników.

Bartosz Maciejewski, aplikant radcowski