Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz niektórych innych ustaw

przychodów nieujawnionych i nieznajdujących pokrycia w ujawnionych źródłach, kontroli
pochodzenia majątku oraz w zakresie kontroli i ujawniania niezgłoszonej do opodatkowania
działalności gospodarczej.
W związku z nowelizacją art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 odpowiedniej zmianie uległ art. 2 ust. 2.

Zmiana brzmienia art. 2 ust. 1 pkt 4 związana jest z pojawiającymi się wątpliwościami
w
zakresie interpretacji co do zakresu kontroli skarbowej w przedmiocie środków
publicznych. Na podstawie obecnego brzmienia nowelizowanych przepisów pojawiają się
interpretacje ograniczające uprawnienia organów kontroli skarbowej wyłącznie do kontroli
środków publicznych podlegających zwrotowi. Taka interpretacja przepisów jest niezgodna
z
ich celem i pozostawia poza zakresem kontroli zdecydowaną większość środków
publicznych, w tym np. dotacje udzielane z budżetu państwa. Proponowana nowelizacja art. 2
ust. 1 pkt 4 ma na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych i doprecyzowanie, iż do
zakresu kontroli skarbowej należy kontrola celowości i zgodności z prawem gospodarowania
wszystkich środków publicznych, niezależnie od tego, czy podlegają one zwrotowi lub mają
charakter bezzwrotny. Jednocześnie nowelizacja dostosowuje brzmienie przepisu do definicji
środków publicznych, określonej w ustawie z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach
publicznych. W związku z tym, iż ustawa o finansach publicznych do środków publicznych
zalicza również środki pochodzące z budżetu Unii Europejskiej, nowelizacja przepisu nie
spowoduje zmian w zakresie kontroli skarbowej w odniesieniu do środków pochodzących
z Unii Europejskiej.

Zmiana art. 2 ust. 1 pkt 7 jest związana ze zmianą art. 3a i ma charakter dostosowawczy.

Rezygnacja z dotychczasowego zadania określonego w art. 2 ust. 1 pkt 13 podyktowana jest
faktem, iż inne organy państwowe, właściwe z uwagi na zakres swoich kompetencji, nie
składały wniosków o realizację kontroli skarbowej w przedmiotowym zakresie. W związku
z tym istnienie takiego uprawnienia kontroli skarbowej jest nieuzasadnione. Ponadto nowe
brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 13 związane jest z uchyleniem art. 3 (art. 2 ust. 1 pkt 13 stanowi
odpowiednik dotychczasowego art. 3 pkt 5).

Uchylenie w art. 2 ust. 1 pkt 15 oraz ust. 3 związane jest z projektowaną reformą kontroli
jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów
publicznych i likwidacją kontroli resortowej w obecnym kształcie. Założeniem nowelizacji

3
jest odejście od sprawowania stałej i opartej na planowaniu kontroli określonych zagadnień
związanych z pracą jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw
finansów publicznych. Taki rodzaj kontroli działalności organów administracji skarbowej
i celnej powinien być realizowany w ramach nadzoru sprawowanego przez organy wyższego
stopnia. Nowe brzmienie pkt 15 związane jest z uchyleniem art. 3 (art. 2 ust. 1 pkt 15
odpowiada dotychczasowemu brzmieniu art. 3 pkt 1).

Uchylenie art. 2a związane jest z przypisaniem działalności analitycznej i prognostycznej oraz
ochrony fizycznej i technicznej inspektorów i pracowników jednostek organizacyjnych
kontroli skarbowej do zadań organów kontroli skarbowej, a nie jak obecnie do zakresu
kontroli skarbowej.

Zmiana art. 3a wynika z potrzeby dostosowania zakresu kontroli skarbowej do obowiązków
wynikających z przepisów prawa wspólnotowego dotyczących kontroli gospodarowania
środkami pochodzącymi z budżetu Unii Europejskiej. Państwa członkowskie Unii
Europejskiej zobowiązane są do zapewnienia prowadzenia audytów, które mają na celu
weryfikację skuteczności funkcjonowania systemów zarządzania i kontroli, prawidłowości
rachunków oraz prawidłowości i zgodności z prawem wydatków programów operacyjnych
współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej. Państwa członkowskie zobowiązane są
do wyznaczenia, niezależnych od instytucji zaangażowanych we wdrażanie
programów/funduszy, instytucji odpowiedzialnych za realizację audytów, wydawanie
deklaracji zamknięcia i certyfikację. W szczególności państwa członkowskie zobowiązane są
do ustanowienia instytucji audytowej i jednostki certyfikującej. Powyższe obowiązki,
dotyczące zarówno perspektywy finansowej 2004 – 2006, jak i 2007 – 2013, wynikają z:
– rozporządzenia Komisji (WE) nr 438/2001 z dnia 2 marca 2001 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1260/1999 dotyczącego
zarządzania i systemów kontroli pomocy udzielanej w ramach funduszy strukturalnych,
– rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiającego przepisy
ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylającego rozporządzenie (WE)
nr 1260/1999,

4
– rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca
2006
r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego uchylającego
rozporządzenie (WE) nr 1783/1999,
– rozporządzenia Komisji (WE) nr 1828/2006 z dnia 8 grudnia 2006 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady nr 1083/2006 ustanawiającego
przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności oraz rozporządzenia
(WE) 1080/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego,
– rozporządzenia Rady (WE) nr 1198/2006 z dnia 27 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego
Funduszu Rybackiego,
– rozporządzenia Komisji (WE) nr 498/2007 z dnia 26 marca 2007 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady wykonania rozporządzenia Rady (WE) nr 1198/2006 w sprawie
Europejskiego Funduszu Rybackiego,
– rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005 z dnia 21 czerwca 2005 r. w sprawie
finansowania wspólnej polityki rolnej,
– rozporządzenia Komisji (WE) nr 885/2006 z dnia 21 czerwca 2006 r. ustanawiającego
szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1290/2005 w zakresie
akredytacji agencji płatniczych i innych jednostek, jak również rozliczenia rachunków
EFGR i EFRROW,
– rozporządzenia Komisji (WE) nr 465/2005 z dnia 22 marca 2005 r. zmieniającego
rozporządzenie Komisji (WE) nr 1663/95 ustanawiające szczegółowe zasady stosowania
rozporządzenia Rady (EWG) nr 729/70 w odniesieniu do procedury rozliczania
rachunków Sekcji Gwarancji EFOGR.

Na podstawie art. 3a prowadzone będą audyty systemów zarządzania i kontroli związane
z zamknięciem pomocy w perspektywie 2000 – 2006 oraz audyty systemów i audyty operacji
wynikające z przepisów wspólnotowych dotyczących perspektywy finansowej 2007 – 2013.
Audyt przeprowadzany będzie w instytucjach zarządzających, certyfikujących, pośre-
dniczących, wdrażających, instytucji płatniczej, podmiotach zaangażowanych w realizację
wspólnych programów finansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej
oraz agencjach płatniczych, o których mowa w ww. przepisach prawa wspólnotowego oraz:

5
– ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116,
poz. 1206, z późn. zm.),
– ustawie z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227,
poz. 1658, z późn. zm.),
– ustawie z dnia 22 września 2006 r. o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii
Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej (Dz. U. Nr 187,
poz. 1381),
– ustawie z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem
środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich
(Dz. U. Nr 64, poz. 427).
Audyt przeprowadzany będzie również w podmiotach i jednostkach organizacyjnych
wydatkujących, przekazujących i otrzymujących środki z budżetu Unii Europejskiej oraz
podmiotach i jednostkach zobowiązanych do wywiązywania się z warunków finansowania
pomocy z tych środków.

Celem zaproponowanych zmian w art. 3a jest uproszczenie i uelastycznienie procesu audytu
środków pochodzących z UE.
Projektowana zmiana ma na celu rozszerzenie kręgu osób uprawnionych do przeprowadzania
czynności audytu. Zgodnie z projektowanym ust. 5 katalog osób wykonujących czynności
audytu zostanie poszerzony o inspektorów i pracowników urzędów kontroli skarbowej, którzy
będą je wykonywać na podstawie upoważnienia, które wydawane będzie przez Generalnego
Inspektora Kontroli Skarbowej lub przez upoważnionego do tego dyrektora urzędu kontroli
skarbowej. W wyniku zmiany art. 3a uprawnionym do wydania sprawozdania lub opinii,
w tym między innymi certyfikatu i deklaracji zamknięcia, będzie również dyrektor urzędu
kontroli skarbowej. Powyższe zmiany są istotne dla wdrażania w perspektywie finansowej
2007 – 2013 regionalnych programów operacyjnych. Wdrażanie tych programów spowoduje
znaczny wzrost zadań dla służb kontrolnych w powyższym zakresie. W konsekwencji
konieczne będzie lepsze wykorzystanie zasobów i zaangażowanie większej ilości
pracowników urzędów kontroli skarbowej do wykonywania zadań związanych z audytem
środków pochodzących z UE. Audyty systemów zarządzania i kontroli oraz wydatków w tych
programach koordynowane i przeprowadzane będą przez właściwy miejscowo urząd kontroli
skarbowej, co pozwoli na sprawne i terminowe realizowanie tych zadań.

6
Z doświadczeń służb krajowych nabytych w wyniku przeprowadzania kontroli środków
pomocowych wynika, iż nadmierna złożoność proceduralna ustawy o kontroli skarbowej
implikuje konieczność wykonywania przez służby kontrolne szeregu zbędnych czynności
proceduralnych i jest powodem znacznego wydłużenia postępowań. Wprowadzenie
uproszczeń proceduralnych jest możliwe, gdyż przedmiotem badań i ewentualnych ustaleń nie
są prawa i obowiązki jednostek; badane są przede wszystkim systemy zarządzania i kontroli
oraz ich funkcjonowanie. W związku z tym do audytu nie będą miały zastosowania przepisy
rozdziału 3 ustawy, z wyjątkiem przepisów art. 13 ust. 6 i 8, 13c oraz art. 32, które będą
stosowane odpowiednio. Jednocześnie do audytu będą miały zastosowanie – odpowiednio
– przepisy rozdziału 1, 2, 3, 5, 6, 9, 10, 11, 14, 16, 22 i 23 działu IV oraz przepisy art. 143,
art. 285a – 287 i art. 289 ustawy – Ordynacja podatkowa.
Wymóg wykonywania audytów z uwzględnieniem uznanych w skali międzynarodowej
standardów audytu wynika z ww. przepisów prawa wspólnotowego.

Zgodnie z proponowanym brzmieniem art. 3a ust. 7 sprawozdanie, opinię, certyfikat lub
deklarację zamknięcia doręcza się audytowanemu. W odniesieniu do programów/projektów
współfinansowanych w perspektywie finansowej 2007
–
2013 ze środków funduszy
strukturalnych i Funduszu Spójności sprawozdania, opinie i deklaracje zamknięcia doręczane
będą do instytucji certyfikującej w celu zapewnienia realizacji przez instytucję certyfikującą
przepisu art. 61 lit. d rozporządzenia 1083/2006.

Kontrole wynikające z przepisów wspólnotowych dotyczących perspektywy 2000 – 2006
prowadzone będą na podstawie art. 2 ust. 1 pkt 4 i 5, z zachowaniem procedury określonej
w rozdziale 3 ustawy o kontroli skarbowej.

Nowelizacja art. 4 ust. 1 pkt 5 ma na celu usunięcie istniejących wątpliwości
interpretacyjnych w zakresie możliwości przeprowadzania postępowań kontrolnych w pod-
miotach o kapitale mieszanym, tj. podmiotach z uczestnictwem kapitałowym mienia
państwowego i prywatnego, bez względu na wielkość udziału mienia państwowego (m. in.
w przedsiębiorstwach państwowych, spółkach akcyjnych i z o. o., w których jedynym
akcjonariuszem lub wspólnikiem jest Skarb Państwa, w których Skarb Państwa posiada
większościowy albo mniejszościowy udział w kapitale zakładowym, w tym tworzone na
podstawie umów o partnerstwie publiczno-prywatnym, bankach państwowych). Brak
projektowanej nowelizacji może doprowadzić do sytuacji, w której podmioty przestają

7