Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw

sporządzony tak, aby z niego wynikało, kto, kiedy, gdzie i jakich czynności dokonał,
kto i w jakim charakterze był przy tym obecny, co i w jaki sposób w wyniku tych
czynności ustalono i jakie uwagi zgłosiły obecne osoby. Taki sposób udokumentowania
czynności kontrolnych ma zagwarantować wskazanie w art. 23k ust. 2 elementów
niezbędnych protokołu kontroli. Protokół powinien być podpisany przez
kontrolowanego i kontrolującego. Prezesowi URE przyznano również uprawnienie do
kierowania wobec kontrolowanego zaleceń pokontrolnych w przypadku stwierdzenia
nieprawidłowości oraz obowiązek po stronie kontrolowanego do poinformowania
Prezesa URE o sposobie ich uwzględnienia, wskazując szczegółowy sposób usunięcia
stwierdzonych nieprawidłowości.
Wykonanie obowiązku nałożonego na państwa członkowskie w zakresie podawania do
wiadomości publicznej informacji o sankcjach stanowi m.in. projektowany art. 23n.
Zgodnie z art. 18 akapit trzeci rozporządzenia REMIT, państwa członkowskie
umożliwiają krajowemu organowi regulacyjnemu podanie do publicznej wiadomości
środków lub sankcji nakładanych za naruszenie niniejszego rozporządzenia, chyba że
takie ujawnienie wyrządziłoby nieproporcjonalną szkodę zaangażowanym stronom.
Państwo członkowskie jest zatem zobligowane do stworzenia podstawy prawnej dla
organu regulacyjnego do skorzystania z takiego uprawnienia. Stąd zaprojektowano, że
Prezes URE może przekazać do publicznej wiadomości informację o środkach lub
sankcjach zastosowanych za naruszenie obowiązków określonych w rozporządzeniu
REMIT, z zachowaniem ochrony danych osobowych. Informacja ta podawana będzie
na stronie internetowej Prezesa URE. Informacja taka powinna zawierać dane nt.
rodzaju naruszenia oraz rodzaju wymierzonej sankcji, a także nazwy podmiotu, w
sytuacji zaistnienia przypadków naruszenia prawa na hurtowym rynku energii przez ten
podmiot, co w założeniu ma stanowić środek ochrony uczestników rynku jako
ewentualnych „ofiar” tych naruszeń, mogący skutecznie niweczyć cele, dla których
dokonano danego naruszenia. Należy zwrócić uwagę, że jest to uprawnienie Prezesa
URE, a nie obowiązek, stąd wydaje się celowe, aby przed skorzystaniem z tego
uprawnienia organ badał, czy ujawnienie takich informacji mogłoby narazić rynek na
poważne niebezpieczeństwo lub spowodowałoby poniesienie przez osoby, których
dotyczą przekazane informacje, niewspółmiernej szkody.
Z uwagi na konieczność wyposażenia Prezesa URE w instrumenty prawne do
przeprowadzania również postępowań wyjaśniających, o których mowa w art. 13
15

rozporządzenia REMIT, zaproponowano przepisy dotyczące takiego postępowania.
Zgodnie z projektem, Prezes URE przed wszczęciem postępowania kontrolnego będzie
mógł zarządzić przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego. Celem tego
postępowania będzie ustalenie, czy istnieją podstawy do złożenia zawiadomienia o
podejrzeniu popełnienia przestępstwa w zakresie manipulacji lub prób manipulacji na
hurtowym rynku energii oraz w sprawie niezgodnego z prawem wykorzystywania
informacji wewnętrznej w zakresie produktów energetycznych sprzedawanych w
obrocie hurtowym, które nie są instrumentami finansowymi. Zasadne jest, aby
ewentualna kontrola ww. obszaru poprzedzana była postępowaniem wyjaśniającym.
Postępowanie takie będzie toczyć się w sprawie, a nie przeciwko określonym
podmiotom. Wyniki przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego stanowić będą
podstawę ustalenia, czy występują przesłanki uzasadniające wszczęcie kontroli lub
podjęcia innych czynności w sprawie. Z uwagi więc na to, iż proponowane
postępowanie wyjaśniające ma charakter analityczny, powinno poprzedzać wszczęcie
kontroli. Usprawnieniem postępowania wyjaśniającego jest możliwość wezwania
każdego, kto dysponuje określoną wiedzą, dokumentem lub nośnikiem do złożenia
pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz do wydania dokumentu lub innego nośnika
informacji.
Projektowany przepis stanowi zapewnienie możliwości wykonania uprawnień organu
regulacyjnego, o których mowa w art. 16 ust. 4 i 5 rozporządzenia REMIT. Zgodnie z
tymi przepisami krajowy organ regulacyjny, który otrzymuje żądanie przekazania
informacji na rzecz Agencji ACER lub otrzymuje żądanie wszczęcia dochodzenia w
sprawie podejrzenia naruszenia przepisów, niezwłocznie podejmuje konieczne działania
w celu zastosowania się do takiego żądania. Jeżeli krajowy organ regulacyjny nie jest w
stanie natychmiast przekazać wymaganych informacji, powiadamia niezwłocznie
Agencję o powodach nieprzekazania informacji. Z przepisem tym jest związane
uprawnienie Agencji ACER zawarte w art. 16 ust. 4 lit. a do żądania od krajowego
organu regulacyjnego przekazania informacji dotyczących podejrzewanego naruszenia
przepisów. Obowiązkiem państwa członkowskiego jest zatem stworzenie podstaw
prawnych do umożliwienia wykonania przez organ regulacyjny tego obowiązku,
wynikającego wprost z rozporządzenia REMIT.
W granicach koniecznych do sprawdzenia, czy zachodzi uzasadnione podejrzenie
popełnienia przestępstwa, Prezesowi URE przyznano uprawnienie zażądać (a) od
16

Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej udostępnienia określonych informacji
stanowiących tajemnicę skarbową. Przekazanie takich informacji nie będzie stanowiło
naruszenia obowiązku zachowania tajemnicy skarbowej w rozumieniu art. 293 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r. poz. 613 i 699) oraz
(b) od podmiotów lub instytucji, o których mowa w art. 8 ust. 4 lit. b–f rozporządzenia
1227/2011, udostępniania informacji, o których mowa w art. 8 ust. 1 tego
rozporządzenia, stanowiących tajemnicę zawodową. Celem tego uprawnienia jest
umożliwienie organowi nadzoru możliwości żądania przekazania informacji mogących
stanowić podstawę do ewentualnego wszczęcia postępowania kontrolnego.
Projektowany art. 23p ustawy – Prawo energetyczne uprawnia Prezesa URE do
prowadzenia postępowania wyjaśniającego. Ustalenie w toku tego postępowania, czy
istnieją podstawy uzasadniające podejrzenie popełnienia określonego przestępstwa,
wymaga zgromadzenia wszechstronnego materiału dowodowego. Dowodem w sprawie
manipulacji, próby manipulacji czy wykorzystania informacji wewnętrznej mogą być
również informacje dotyczące kontraktów zawieranych na giełdzie towarowej w danym
okresie, nie tylko przez uczestnika podejrzanego o dokonanie naruszenia, ale także
przez innych uczestników rynku. Dane takie umożliwią ocenę konkretnego przypadku
w porównaniu z zachowaniami innych uczestników rynku. Ustalenie, czy zawarcie
danego kontraktu lub złożenie zlecenia wyczerpuje znamiona manipulacji lub próby
manipulacji, o których mowa w przepisach rozporządzenia REMIT, możliwe jest
jedynie poprzez dokonanie analizy tego przypadku na tle zachowania całego rynku, a
nie jedynie danego uczestnika tego rynku. Z tego względu uprawnienie Prezesa URE do
żądania tego rodzaju informacji od podmiotu zawodowo organizującego transakcję
(m.in. giełdy), których przedmiotem są produkty energetyczne sprzedawane w obrocie
hurtowym, przy równoczesnym zabezpieczeniu tego podmiotu przed naruszeniem
obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej. Proponowane przepisy korespondują z
projektowanym art. 12a ust. 4 ustawy o giełdach towarowych, w myśl którego spółka
prowadząca giełdę ma obowiązek informowania Prezesa URE o każdym przypadku
uzasadnionego podejrzenia naruszenia zakazu manipulacji, próby manipulacji czy
wykorzystania informacji wewnętrznej niezgodnego z rozporządzeniem REMIT.
Zgodnie z art. 293 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa tajemnicą
skarbową objęte są indywidualne dane zawarte w deklaracji oraz innych dokumentach
składanych przez podatników, płatników lub inkasentów, jak również dane zawarte
17

m.in. w informacjach podatkowych przekazywanych organom podatkowym przez inne
podmioty, w aktach dokumentujących czynności sprawdzające, w aktach postępowania
podatkowego, kontroli podatkowej oraz aktach postępowania w sprawach o
przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe czy dokumentacji rachunkowej
organu podatkowego.
Uprawnienie takie znacznie przyspieszy i usprawni przeprowadzanie kontroli oraz
postępowań wyjaśniających, a tym samym przyczyni się do bardziej efektywnego
wykrywania ewentualnych nadużyć i manipulacji na rynku energii.
Na potrzeby monitorowania obrotu na hurtowym rynku energii każdy uczestnik rynku
jest zobowiązany do przekazywania Prezesowi URE określonych danych oraz
informacji na temat zdolności i wykorzystania instalacji służących do wytwarzania,
magazynowania, przesyłu energii elektrycznej lub gazu ziemnego lub zużywających
energię elektryczną lub gaz ziemny bądź informacje dotyczące zdolności i
wykorzystania instalacji skroplonego gazu ziemnego (LNG), w tym dotyczące
planowanej i nieplanowanej niedostępności tych instalacji, a także wszelkie inne istotne
informacje. W związku z tym, że rozporządzenie REMIT przewiduje uprawnienie dla
Komisji Europejskiej do określenia w drodze aktów wykonawczych jednolitych zasad
dotyczących zgłaszania tych informacji, w tym odpowiednich progów stosowanych
przy zgłaszaniu informacji oraz termin i formę przekazywania takich informacji, w
projekcie zawarto odesłanie do tego aktu.
Krajowe organy regulacyjne, właściwe organy finansowe państw członkowskich oraz
krajowe organy ds. konkurencji powinny ze sobą współpracować w celu zapewnienia
skoordynowanego podejścia do zwalczania nadużyć na hurtowych rynkach energii
obejmujących zarówno rynki towarowe, jak i rynki instrumentów pochodnych.
Współpraca ta powinna obejmować wymianę informacji dotyczących podejrzeń, że na
hurtowych rynkach energii dochodzi lub doszło do popełnienia czynów, które mogą
stanowić naruszenie rozporządzenia REMIT, regulacji dot. rynków finansowych lub
prawa konkurencji. W związku z tym w projekcie określono, że w celu skutecznego
wykonywania uprawnień Prezes Urzędu Regulacji Energetyki i Przewodniczący
Komisji Nadzoru Finansowego oraz Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i
Konsumentów mogą przekazywać sobie informacje, w tym informacje chronione, w
zakresie niezbędnym do wykonywania ich ustawowo określonych zadań, w tym na
potrzeby prowadzonej kontroli oraz postępowania wyjaśniającego, oraz mogą zawierać
18

w tym celu porozumienia o współpracy i wymianie informacji. Podmioty te są również
zobligowane do zapewnienia ochrony przekazanych przez uczestników rynku w wyniku
wykonywania obowiązków wynikających z rozporządzenia REMIT informacji oraz
zapobiegać ich niewłaściwemu wykorzystaniu.
Z uwagi na konieczność szczególnej ochrony przez Prezesa UOKiK informacji, co do
których obowiązek zachowania poufności wynika ze zobowiązań międzynarodowych,
w szczególności informacji uzyskanych w toku postępowań wszczętych na podstawie
art. 101 lub art. 102 TFUE oraz informacji uzyskanych w ramach procedury
dobrowolnego poddania się karze (ang. settlements) lub w ramach programu łagodzenia
kar (ang. leniency), art. 23m ust. 2 przewiduje odpowiednie stosowanie art. 73 ust. 3 i 4
ustawy dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów do przekazywania
przez Prezesa UOKiK informacji Prezesowi URE i Przewodniczącemu KNF w zakresie
niezbędnym do wykonywania zadań wynikających z rozporządzenia 1227/2011.
Odpowiednie stosowanie art. 73 ust. 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
umożliwi Prezesowi UOKiK przekazywanie zarówno Prezesowi URE, jak i
Przewodniczącemu KNF informacji niezbędnych do realizacji zadań wynikających z
rozporządzenia 1227/2011, przy jednoczesnym wypełnieniu zobowiązań
międzynarodowych i zapewnieniu efektywności procedur dobrowolnego poddania się
karze i programu leniency. Z uwagi na fakt, że art. 73 ustawy o ochronie konkurencji i
konsumentów ustanawia ogólne ramy w zakresie przekazywania przez Prezesa UOKiK
informacji innym organom, nie jest zasadne rozbudowywanie przedmiotowego przepisu
o szczególne unormowanie zakresu wymiany informacji pomiędzy Prezesem UOKiK,
Prezesem URE i Przewodniczącym KNF w celu realizacji zadań przewidzianych w
rozporządzeniu 1227/2011.
Za słuszne należy zatem uznać uregulowanie tej kwestii w ustawie – Prawo
energetyczne poprzez wprowadzenie obowiązku odpowiedniego stosowania art. 73
ust. 3 i 4 do przekazywanych przez Prezesa UOKiK informacji.
Art. 1 pkt 6
W art. 1 pkt 6 określono podmioty i sytuacje, w których nie jest konieczne zapewnienie
rygoru zachowania tajemnicy służbowej. Zgodnie z art. 17 rozporządzenia REMIT,
zasadą jest, że osoby otrzymujące informacje poufne na mocy rozporządzenia REMIT
podlegają obowiązkowi zachowania tajemnicy służbowej. ACER, krajowe organy
regulacyjne oraz właściwe organy finansowe państw członkowskich powinny
19