Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw

rozporządzenia prawo właściwe do oceny formy testamentów ustnych ustalane
będzie w Polsce i w innych państwach członkowskich, które są stroną konwencji
haskiej z 1961 r., na podstawie postanowień tej konwencji.
V. Przepisy intertemporalne
Część przepisów ustaw zmienianych niniejszym projektem, w brzmieniu nadanym tym
projektem, tj. przepisy dotyczące wydawania europejskiego poświadczenia spadkowego
oraz nowych zasad określania prawa właściwego dla spraw spadkowych (art. 9
projektu), będzie stosowana jedynie do dziedziczenia po osobach zmarłych w dniu lub
po dniu 17 sierpnia 2015 r., co odpowiada zakresowi zastosowania ratione temporis
rozporządzenia nr 650/2012 (art. 83 ust. 1 rozporządzenia). Natomiast pozostałe
przepisy będą stosowane od dnia wejścia w życie ustawy niezależnie od daty śmierci
spadkodawcy: pozwoli to na jednolite ukształtowanie regulacji dotyczących
dziedziczenia, co wzmocni przejrzystość i pewność prawa w tym zakresie.
VI. Wejście w życie
Mając na uwadze brzmienie przepisu art. 84 rozporządzenia nr 650/2012
(rozporządzenie, co do zasady, stosuje się od dnia 17 sierpnia 2015 r.), proponuje się,
aby ustawa weszła w życie z dniem 17 sierpnia 2015 r.

15
Data sporządzenia
Nazwa projektu
20.04.2015
Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego,

ustawy – Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw
Źródło
(przygotowywany przez KKPC)
Prawo UE

Ministerstwo wiodące i ministerstwa współpracujące
Ministerstwo Sprawiedliwości
Nr w wykazie prac
Osoba odpowiedzialna za projekt w randze Ministra, Sekretarza Stanu
UC 156
lub Podsekretarza Stanu

Monika Zbrojewska, Podsekretarz Stanu w MS
Kontakt do opiekuna merytorycznego projektu
Agata Srokowska, sędzia del. do MS, tel.: 22 5212617
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Jaki problem jest rozwiązywany?
Dla zapewnienia efektywnego stosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012
w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania
dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia
spadkowego (Dz. Urz. UE L 201 z 27.07.2012, str. 107), konieczne jest dodatkowo uzupełnienie unormowań nowej
instytucji prawnej, jaką będzie europejskie poświadczenie spadkowe, poprzez określenie właściwych organów,
organizacji i przebiegu postępowań dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego w zakresie, w jakim nie
zostało to unormowane w samym rozporządzeniu.
2. Rekomendowane rozwiązanie, w tym planowane narzędzia interwencji, i oczekiwany efekt
Z uwagi na regulację omawianej materii w aktach prawnych rangi ustawowej konieczna jest ich nowelizacja,
wprowadzająca następujące zmiany:
1) Określenie organów, które uzyskają kompetencję do wydawania europejskich poświadczeń spadkowych (sądy
– z wyłączeniem możliwości wydawania orzeczeń w tym przedmiocie przez referendarzy sądowych – oraz
notariusze, których działania będą podlegały instancyjnej kontroli ze strony sądu. Wybór trybu będzie należał
do zainteresowanych podmiotów);
2) Reżim postępowań dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego powinien nawiązywać do modelu już
istniejących w prawie polskim procedur, w których załatwiane są sprawy podobnego rodzaju. W przypadku
postępowania toczącego się przed sądem jako punkt odniesienia zostało przyjęte postępowanie o stwierdzenie
nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego, a w odniesieniu do postępowania prowadzonego przed
notariuszem – postępowanie mające na celu wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia.
Ponadto przewiduje się:
1) Określenie wysokości opłat sądowych w sprawach dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego
(300 zł);
2) Wskazanie reguł, według których określa się prawo właściwe w sprawach spadkowych (odesłanie do
rozporządzenia nr 650/2012 przyjmującego w tym zakresie jako podstawowy łącznik ostatnie miejsce zwykłego
pobytu spadkodawcy);
3) Wyraźne wyłączenie z kompetencji konsulów spraw dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego.
Oczekiwanym efektem będzie ułatwienie obywatelom wykazywania praw do spadku w całej Unii Europejskiej.
Proponowane rozwiązania nie będą wykraczały poza to, co jest niezbędne do prawidłowego wykonywania rozporządzenia
650/2012.
3. Jak problem został rozwiązany w innych krajach, w szczególności krajach członkowskich OECD/UE?
Projektowana regulacja ze względu na stopień jej szczegółowości nie była poddawana analizie prawnoporównawczej.
4. Podmioty, na które oddziałuje projekt
Grupa
Wielkość
Źródło danych
Oddziaływanie
Wydziały cywilne sądów
W 2013 r. do
Sprawozdania sądowe MS
Prowadzenie postępowań
powszechnych
wydziałów cywilnych
dotyczących europejskiego
SR wpłynęło ok.
poświadczenia spadkowego
167 tys. spraw o
(w trybie wzorowanym na
stwierdzenie nabycia
postępowaniu o stwierdzenie
spadku. Do wydziałów
nabycia spadku i przedmiotu
cywilnych
zapisu windykacyjnego).
16
odwoławczych SO
Należy spodziewać się, że w
wpłynęło ok. 1,2 tys.
sądach pojawią się „nowe”
takich spraw.
sprawy na podstawie
projektowanych przepisów
(przeważnie zamiast, rzadziej
obok, tradycyjnych
postępowań o stwierdzenie
nabycia spadku), jednak sądy
polskie zostaną odciążone od
spraw spadkowych
dotyczących obywateli
polskich czy nieruchomości
położonych w Polsce, w
sytuacji gdy spadkodawca
przed śmiercią osiedlił się
poza terytorium RP.
Notariusze
W 2013 r. notariusze w
Sprawozdanie MS-Not 24
Prowadzenie postępowań
Polsce wydali 69 932
dotyczących europejskiego
akty poświadczenia
poświadczenia spadkowego
dziedziczenia.
(w trybie wzorowanym na
postępowaniu mającym na
celu wydanie aktu
poświadczenia dziedziczenia).
Należy spodziewać się, że u
notariuszy pojawią się
„nowe” sprawy na podstawie
projektowanych przepisów
(przeważnie zamiast, rzadziej
obok, tradycyjnych
postępowań o wydanie aktu
poświadczenia dziedziczenia),
jednak notariusze zostaną
odciążeni od spraw
spadkowych dotyczących
obywateli polskich czy
nieruchomości położonych w
Polsce w sytuacji gdy
spadkodawca przed śmiercią
osiedlił się poza terytorium
RP.
Uczestnicy postępowań
Autorzy Impact Asessment do rozporządzenia Ułatwienie obywatelom
dotyczących europejskiego nr 650/2012
podkreślają niedostępność danych wykazywania praw do
poświadczenia spadkowego statystycznych umożliwiających należytą ocenę skutków spadku, wybór trybu
proponowanej regulacji.
uzyskania europejskiego
Dane takie są także niedostępne w przypadku Polski – nie poświadczenia spadkowego –
jest zatem możliwe dokonanie wiarygodnej prognozy liczby przed sądem lub przed
postępowań dotyczących europejskiego poświadczenia notariuszem.
spadkowego.
5. Informacje na temat zakresu, czasu trwania i podsumowanie wyników konsultacji
W dniu 4 lutego 2015 r. projekt ustawy, w ramach konsultacji społecznych i opiniowania, został skierowany do Sądu
Najwyższego, sądów powszechnych, Krajowej Rady Sądownictwa, Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, organizacji
zawodowych sędziów i referendarzy sądowych, Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowej Rady Radców Prawnych i
Krajowej Rady Notarialnej.
Opinie przedstawili: Sąd Najwyższy, Sąd Apelacyjny w Warszawie, Sąd Apelacyjny w Szczecinie, Sąd Apelacyjny w
Gdańsku, Sąd Apelacyjny w Katowicach (Sąd Rejonowy w Jastrzębiu Zdroju), Sąd Apelacyjny w Białymstoku, Krajowa
Rada Sądownictwa, Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, Krajowa Rada Radców Prawnych i Krajowa Rada
Notarialna.
Proces konsultacji społecznych i opiniowania został zakończony w dniu 14 kwietnia 2015 r.
17
Szczegółowe omówienie zgłoszonych uwag i przedstawionych opinii wraz ze stanowiskiem projektodawcy zawarte jest w
Raporcie z konsultacji społecznych i opiniowania.
6. Wpływ na sektor finansów publicznych
(ceny bieżące)
Skutki w okresie 10 lat od wejścia w życie zmian [mln. zł]
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Łącznie (0–10)
Dochody ogółem
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
budżet państwa












JST












pozostałe jednostki (oddzielnie)












Wydatki ogółem
0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005
0,05
budżet państwa
0 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005 0,005
0,05
JST











pozostałe jednostki (oddzielnie)












Saldo ogółem
0 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005 -0,005
-0,05
budżet państwa












JST












pozostałe jednostki (oddzielnie)












Wprowadzenie proponowanych regulacji będzie finansowane w ramach zabezpieczonych środków
Źródła finansowania
przewidzianych w części 15 Sądy powszechne w ustawie budżetowej na rok wejścia w życie
projektowanej ustawy, bez konieczności występowania o dodatkowe środki w latach następnych.
Dodatkowe informacje,
Oszacowany wzrost wydatków rzędu 5000 zł rocznie dotyczy sytuacji, w których budżet
w tym wskazanie
państwa będzie musiał pokryć koszty wynagrodzenia notariusza za czynności dotyczące
źródeł danych i
europejskiego poświadczenia spadkowego w przypadku zwolnienia osób zainteresowanych z
przyjętych do obliczeń uiszczenia wynagrodzenia notariusza.
założeń

Szacunek przedstawiła Krajowa Rada Notarialna, opierając się na wynikach ankiety z marca
2015 r., w której zapytano notariuszy o liczbę przypadków zwolnień i ich łączną kwotę w latach
2013–2014.
Odpowiedzi udzieliło 1039 notariuszy (ok. 1/3 ogółu), wskazując na ok. 110 przypadków
zwolnień na łączną kwotę 120 000 zł. Pozwala to szacować łączną liczbę zwolnień w latach
2013–2014 w kraju na ok. 165 rocznie (liczba ta dotyczy wszystkich przypadków zwolnień w
tych latach – a więc także czynności notarialnych innych niż potwierdzenia dziedziczenia –
dowodzi zatem, jak incydentalne są to sytuacje). Co za tym idzie, należy oczekiwać, że liczba
zwolnień dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego będzie incydentalna (KE
szacuje, że ok. 10% wszystkich spraw spadkowych zawiera komponent ‘międzynarodowy’,
można jednak oczekiwać, że w przypadku Polski wartość ta jest niższa).
Należy wskazać, że wyniki badania przeprowadzonego w apelacji katowickiej za lata
2010–2014 nie podważają wiarygodności szacunków KRN (wyniki ankiet implikowały, że w
badanym okresie w apelacji katowickiej miało miejsce ok. 13 zwolnień na łączną kwotę ok.
12,7 tys. zł; tymczasem w rzeczywistości miało miejsce 18 przypadków zwolnienia stron z
wynagrodzenia notariusza, z czego tylko w 12 przypadkach notariusz zwrócił się do Skarbu
Państwa o wypłatę wynagrodzenia, a łączna kwota wypłaconej z tego tytułu na rzecz notariuszy
taksy notarialnej wyniosła 9429 zł).
KRN zastrzega, że przedstawiony szacunek może okazać się zawyżony.
7. Wpływ na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym funkcjonowanie przedsiębiorców oraz na
rodzinę, obywateli i gospodarstwa domowe
Skutki
Czas w latach od wejścia w życie zmian
0
1
2
3
5
10
Łącznie (0–10)
W ujęciu
duże przedsiębiorstwa







pieniężnym
sektor mikro-, małych i







(w mln zł,
średnich
przedsiębiorstw
18
ceny stałe
rodzina, obywatele oraz







z … r.)
gospodarstwa domowe
(dodaj/usuń)







W ujęciu
duże przedsiębiorstwa
Projektowane zmiany ułatwią obywatelom polskim wykazywanie i
niepieniężnym
sektor mikro-, małych i
realizowanie w innych państwach członkowskich UE ich praw do spadku
średnich
stwierdzonych orzeczeniem, aktem poświadczenia dziedziczenia lub
przedsiębiorstw
europejskim poświadczeniem spadkowym wydanym przez polskie sądy lub
rodzina, obywatele oraz
notariuszy.
gospodarstwa domowe
(dodaj/usuń)

Niemierzalne
(dodaj/usuń)

(dodaj/usuń)

Dodatkowe informacje,
w tym wskazanie
źródeł danych i
Projektowane zmiany nie będą miały wpływu na konkurencyjność gospodarki i funkcjonowanie
przyjętych do obliczeń przedsiębiorstw.
założeń
8. Zmiana obciążeń regulacyjnych (w tym obowiązków informacyjnych) wynikających z projektu
nie dotyczy
Wprowadzane są obciążenia poza bezwzględnie
tak
wymaganymi przez UE (szczegóły w odwróconej tabeli
nie
zgodności).
nie dotyczy
zmniejszenie liczby dokumentów
zwiększenie liczby dokumentów
zmniejszenie liczby procedur
zwiększenie liczby procedur
skrócenie czasu na załatwienie sprawy
wydłużenie czasu na załatwienie sprawy
inne:
inne:
Wprowadzane obciążenia są przystosowane do ich
tak
elektronizacji.
nie
nie dotyczy
Komentarz:
9. Wpływ na rynek pracy
Projektowane zmiany nie będą miały wpływu na rynek pracy.
10. Wpływ na pozostałe obszary
środowisko naturalne
demografia
informatyzacja
sytuacja i rozwój regionalny
mienie państwowe
zdrowie
inne:
Omówienie wpływu

11. Planowane wykonanie przepisów aktu prawnego
W dniu wejścia w życie projektowanych przepisów.
12. W jaki sposób i kiedy nastąpi ewaluacja efektów projektu oraz jakie mierniki zostaną zastosowane?
Nie jest planowana ewaluacja projektu wykraczająca poza rutynowe analizy obciążenia sadów powszechnych,
przeprowadzane przez Departament Sądów, Organizacji i Analiz Wymiaru Sprawiedliwości MS.
13. Załączniki (istotne dokumenty źródłowe, badania, analizy itp.)
Summary Of The Impact Assessment Rozporządzenia –
http://www.eumonitor.eu/9353000/1/j9vvik7m1c3gyxp/vj6ipir72t67#p2

Działalność lobbingowa w procesie stanowienia prawa
W trybie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z
2005 r. Nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) projekt został udostępniony w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach
19