Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo farmaceutyczne oraz ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii

dokumentację i procedury zwalniania zapewniające, że wszystkie niezbędne i odpowiednie
badania są przeprowadzane oraz że materiały nie są zwalniane do użycia ani produkty do obrotu
i sprzedaży, zanim ich jakość nie zostanie oceniona jako zadowalająca. Kontrola Jakości nie
ogranicza się wyłącznie do prac laboratoryjnych, lecz obejmuje również wszystkie decyzje
dotyczące jakości produktu.
Niezależność Kontroli Jakości od Produkcji jest warunkiem niezbędnym do prawidłowego
wykonywania zadań Kontroli Jakości (patrz też Rozdział 1).
WYMAGANIA OGÓLNE
6.1
Każdy Wytwórca powinien posiadać Dział Kontroli Jakości, który musi być niezależny od innych
działów i zarządzany przez osobę o odpowiednich kwalifikacjach i doświadczeniu dysponującą
jednym lub kilkoma laboratoriami kontrolnymi. Dział Kontroli Jakości musi dysponować
odpowiednimi środkami umożliwiającymi efektywne i rzetelne przeprowadzanie działań.
6.2
Zasadnicze obowiązki Kierownika Kontroli Jakości są scharakteryzowane w Rozdziale 2. Do
zadań Działu Kontroli Jakości należy także opracowywanie, walidacja i wdrażanie wszystkich
procedur kontroli jakości, przechowywanie prób archiwalnych materiałów i produktów,
zapewnianie prawidłowego oznakowania pojemników z próbami zawierających materiały
i produkty,
monitorowanie stabilności produktów, uczestniczenie w postępowaniach
wyjaśniających dotyczących reklamacji związanych z jakością produktów.
Wszystkie czynności powinny być prowadzone zgodnie z pisemnymi procedurami i jeśli to
konieczne udokumentowane.
6.3
Ocena produktu końcowego powinna obejmować wszystkie istotne czynniki takie jak: warunki
produkcji, wyniki kontroli procesu, przegląd dokumentacji wytwarzania (w tym pakowania),
sprawdzenie zgodności ze specyfikacją produktu końcowego i badanie opakowania końcowego.
6.4
Pracownicy Kontroli Jakości powinni mieć wstęp do pomieszczeń produkcyjnych w celu
pobierania prób i prowadzenia działań wyjaśniających.
DOBRA PRAKTYKA LABORATORYJNA KONTROLI JAKOŚCI
6.5
Pomieszczenia i urządzenia laboratoriów kontrolnych powinny spełniać ogólne i specjalne
wymagania dotyczące obszarów Kontroli Jakości opisane w Rozdziale 3.
6.6
Pracownicy, pomieszczenia i wyposażenie laboratoriów kontrolnych powinny być odpowiednie do
zadań wynikających z rodzaju i zakresu operacji wytwarzania. Korzystanie z laboratoriów
kontrolnych zewnętrznych spoza wytwórni, z uwzględnieniem zasad podanych w rozdziale 7
– „Wytwarzanie i analizy na zlecenie”, jest dopuszczalne w szczególnych przypadkach, ale należy
to zapisać w dokumentacji Kontroli Jakości.
Dokumentacja
6.7
Dokumentacja laboratoryjna musi być zgodna z zasadami podanymi w Rozdziale 4. Znaczna
część tej dokumentacji dotyczy Kontroli Jakości i następujące jej elementy powinny być łatwo
dostępne dla Działu Kontroli Jakości:
– specyfikacje;
55

– procedury pobierania prób;
– procedury i zapisy badań (łącznie z analitycznymi kartami pracy lub dziennikami
laboratoryjnymi);
– raporty lub świadectwa analityczne
– dane dotyczące monitorowania środowiska, o ile są wymagane;
– raporty walidacji metod badania, o ile są wymagane;
– procedury i protokoły kalibracji urządzeń pomiarowych i konserwacji sprzętu.
6.8
Wszystkie dokumenty Kontroli Jakości, związane z raportem seri powinny być przechowywane
przez rok po upływie terminu ważności danej seri i co najmniej przez pięć lat po zwolnieniu seri
przez Osobę Wykwalifikowaną zgodnie z wymaganiami art. 48 ustawy z dnia 6 września 2001 r.
– Prawo farmaceutyczne i art.51 dyrektywy 2001/83/WE (Dz. Urz. UE L 311 z 28.11.2001,
s. 67–128).
6.9
Dla niektórych rodzajów danych (wyników badań analitycznych, wydajności, kontroli środowiska,
i tym podobne) zaleca się przechowywanie dokumentów w sposób pozwalający na analizę
i ocenę trendów.
6.10
Inne oryginalne dokumenty, takie jak dzienniki lub sprawozdania laboratoryjne powinny być
przechowywane i łatwo dostępne jako informacje uzupełniające raport seri .
Pobieranie prób
6.11
Pobieranie prób powinno odbywać się według zatwierdzonych pisemnych procedur, które opisują:
– metodę pobierania prób;
– rodzaj stosowanego sprzętu;
– wielkość próby, która ma być pobrana;
– instrukcje dotyczące sposobu podziału pobranej próby;
– rodzaj i wymagania dla pojemnika, do którego pobiera się próby;
– sposób oznakowania pojemników, z których pobrano próby;
– specjalne środki ostrożności, związane z pobieraniem prób materiałów sterylnych lub
szkodliwych dla zdrowia:
– warunki przechowywania;
– instrukcje mycia i przechowywania urządzeń do pobierania prób.
6.12
Próby archiwalne powinny być reprezentatywne dla seri materiałów lub produktów, z której
zostały pobrane. Mogą być też pobierane próby w celu kontroli przebiegu ważnych etapów
procesu (np. na początku lub końcu procesu).
6.13
Pojemniki z próbami powinny być oznaczone etykietami zawierającymi informacje dotyczące
zawartości, numeru seri , daty pobrania próby oraz informacje dotyczące pojemników, z których
pobrano próby.
6.14
Dalsze wskazówki dotyczące prób referencyjnych i archiwalnych zostały zawarte w Aneksie 19.
Badania
6.15
Metody analityczne powinny być zwalidowane. Wszystkie wykonywane badania opisane
56

w dokumentacji będącej podstawą wydania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu powinny być
wykonywane zgodnie z zatwierdzonymi metodami.
6.16
Uzyskiwane wyniki powinny być zapisywane i sprawdzane w celu upewnienia się co do ich
zgodności między sobą. Wszystkie obliczenia powinny być krytycznie oceniane.
6.17
Przeprowadzane badania powinny być zapisane, a zapis powinien zawierać co najmniej
następujące dane:
a)
nazwę materiału lub produktu oraz, o ile ma to zastosowanie, postać farmaceutyczną;
b)
numer seri , nazwę wytwórcy lub dostawcy;
c)
odsyłacze do odpowiednich specyfikacji i procedur wykonywania badań;
d)
wyniki badań, łącznie z obserwacjami i obliczeniami oraz odsyłacze do świadectw
analitycznych;
e)
daty przeprowadzanych badań;
f)
inicjały osób, które wykonywały badania;
g)
inicjały osób, które sprawdzały badania i obliczenia;
h)
jednoznaczne oświadczenie o zwolnieniu lub odrzuceniu (bądź innej decyzji) potwierdzone
datą i podpisem wyznaczonej osoby odpowiedzialnej.
6.18
Wszystkie kontrole procesu, także wykonywane w pomieszczeniach produkcyjnych i przez
pracowników zatrudnionych przy produkcji muszą być wykonywane zgodnie z metodami
zatwierdzonymi przez Dział Kontroli Jakości. Wyniki wszystkich badań należy zapisywać.
6.19
Należy zwrócić szczególną uwagę na jakość odczynników laboratoryjnych, szkła miarowego,
roztworów, wzorców i pożywek hodowlanych. Powinny one być przygotowywane zgodnie
z pisemnymi procedurami.
6.20
Odczynniki laboratoryjne przeznaczone do długoterminowego stosowania powinny być oznaczone
datą przygotowania i podpisem osoby, która je przygotowała. Data ważności i specjalne warunki
przechowywania odczynników nietrwałych i pożywek hodowlanych powinny być wyszczególnione
na etykiecie.
Dla roztworów mianowanych, powinna być dodatkowo podana ostatnia data wzorcowania
i określone miano.
6.21
Jeśli to niezbędne, na pojemnikach zawierających substancje używane do badań kontrolnych
(odczynniki lub wzorce) powinna znajdować się data ich przyjęcia (dostawy) oraz wskazówki
dotyczące stosowania i przechowywania. W pewnych przypadkach może być konieczne
przeprowadzenie badań identyfikacyjnych lub innych badań odczynników po ich otrzymaniu lub
przed użyciem.
6.22
Zwierzęta używane do badań materiałów lub produktów powinny być, jeśli ma to zastosowanie,
poddane kwarantannie przed badaniem. Powinny być utrzymywane i kontrolowane w sposób
zapewniający przydatność do przeznaczonego stosowania. Zwierzęta powinny być
identyfikowane i należy prowadzić odpowiednie rejestry dokumentujące historię prowadzonych na
nich badań.
57

Program ciągłego badania stabilności
6.23
Po ukazaniu się produktu na rynku, stabilność produktu leczniczego powinna być monitorowana
zgodnie z ciągłym, odpowiednim programem, który pozwoli na wykrycie każdego problemu
dotyczącego stabilności (zmiana poziomu zanieczyszczeń lub profilu uwalniania) związanego
z postacią leku w opakowaniu handlowym.
6.24
Celem programu ciągłego monitorowania stabilności jest monitorowanie produktu w ciągu jego
okresu ważności oraz określenie, że produkt pozostaje i można oczekiwać, że będzie pozostawał
w zgodzie ze specyfikacją, jeżeli jest przechowywany w warunkach określonych na etykiecie.
6.25
Powyższe odnosi się głównie do produktu leczniczego w opakowaniu, w którym jest sprzedawany,
ale należy wziąć pod uwagę włączenie do programu także produkt luzem. Na przykład, kiedy
produkt luzem jest magazynowany przez długi czas przed zapakowaniem lub przed wysyłką
z miejsca wytwarzania do miejsca pakowania, należy ocenić i przebadać wpływ na stabilność
zapakowanego produktu leczniczego w warunkach otoczenia. Ponadto należy zwrócić uwagę na
produkty pośrednie, które są magazynowane i używane w dłuższym okresie. Badania stabilności
produktu po rekonstytucji są przeprowadzane podczas rozwoju produktu i nie wymagają ciągłego
monitorowania, aczkolwiek, tam, gdzie jest to istotne, należy monitorować stabilność produktu po
rekonstytucji.
6.26
Program ciągłego monitorowania stabilności powinien być opisany w pisemnych protokołach,
zgodnie z zasadami ogólnymi zawartymi w Rozdziale 4, a wyniki należy zapisywać w formie
raportu. Sprzęt używany do programu ciągłego monitorowania stabilności (między innymi komory
stabilności), powinien być kwalifikowany i utrzymywany zgodnie z zasadami ogólnymi opisanymi
w Rozdziale 3 i Aneksem 15.
6.27
Protokół programu ciągłego badania stabilności powinien wykraczać poza okres ważności
produktu i powinien zawierać, co najmniej następujące parametry:
* liczbę seri dla każdej mocy i różnych wielkości seri , jeżeli ma to zastosowanie,
* odpowiednie fizyczne, chemiczne, mikrobiologiczne i biologiczne metody badań,
* kryteria akceptacji,
* odsyłacze do metod badań,
* opis systemu zamykania pojemników,
* okresy pomiędzy badaniami (punkty czasowe),
* opis warunków przechowywania (powinny zostać zastosowane standaryzowane warunki ICH
dla badań długookresowych, zgodne z opisanymi na etykiecie),
* mające zastosowanie inne parametry, specyficzne dla produktu.
6.28
Protokół programu ciągłego badania stabilności może się różnić od protokołu dla wstępnych,
długookresowych badań stabilności, jakie zostały dostarczone z dokumentacją stanowiącą
podstawę uzyskania pozwolenia na dopuszczenie do obrotu, pod warunkiem, że zostało to
uzasadnione i udokumentowane w protokole (na przykład częstość badań, lub w przypadku
aktualizacji do zaleceń ICH).
58

6.29
Liczba seri i częstotliwość badań powinna dostarczać wystarczających danych do
przeprowadzenia analizy trendów. Przynajmniej jedna seria, każdej mocy i każdego rodzaju
opakowania bezpośredniego wytwarzanego produktu, powinna zostać włączona do programu raz
do roku, chyba, że istnieje inne uzasadnienie (chyba, że nie wyprodukowano w danym roku
żadnej seri ). Dla produktów, dla których ciągłe monitorowanie stabilności wymaga badań
z użyciem zwierząt i nie są dostępne odpowiednie, alternatywne, zwalidowane techniki, należy,
przy określaniu częstotliwości badań brać pod uwagę podejście ryzyko-korzyść. Można stosować
zasady określania grup i macierzy (bracketing and matrixing), jeżeli są one naukowo uzasadnione
w protokole.
6.30
W szczególnych sytuacjach, dodatkowe serie powinny zostać włączone do programu ciągłego
monitorowania stabilności. Na przykład, ciągłe badanie stabilności powinno być prowadzone po
każdej znaczącej zmianie lub znaczącym odchyleniu od procesu czy opakowania. Powinna zostać
wzięta pod uwagę możliwość włączenia do programu seri które podlegały operacji przerobu,
przetworzenia lub odzysku.
6.31
Należy udostępniać wyniki ciągłego badania stabilności personelowi kluczowemu,
a w szczególności Osobie Wykwalifikowanej. W przypadku prowadzenia ciągłego badania
stabilności w innym miejscu wytwarzania niż w tym, gdzie się wytwarza produkt luzem lub produkt
końcowy, należy zawrzeć pisemną umowę pomiędzy stronami. Wyniki ciągłego badania
stabilności powinny być dostępne w miejscu wytwarzania w celu weryfikacji przez organy
kompetentne.
6.32
Powinny być oceniane wyniki poza specyfikacją lub znaczące, nietypowe trendy. Każdy
potwierdzony wynik poza specyfikacją lub znaczący, negatywny trend powinien zostać zgłoszony
do odpowiednich, kompetentnych organów. Powinien zostać rozważony możliwy wpływ na serie
znajdujące się w obrocie, zgodnie z zapisami w Rozdziale 8 części I niniejszego Załącznika oraz
zgodnie z konsultacjami z organem kompetentnym.
6.33
Należy zapisywać i przechowywać podsumowanie zebranych danych, łącznie z wnioskami
wewnętrznymi dotyczącymi programu. Takie podsumowanie powinno być przedmiotem
okresowych przeglądów.
ROZDZIAŁ 7 WYTWARZANIE I ANALIZY NA ZLECENIE
Reguła
Wytwarzanie i analizy na zlecenie muszą być prawidłowo zdefiniowane, uzgodnione
i kontrolowane w celu uniknięcia nieporozumień, w wyniku których mógłby powstać produkt lub
usługa o nieodpowiedniej jakości. Musi istnieć pisemna umowa pomiędzy Zleceniodawcą
i Zleceniobiorcą, jednoznacznie określająca obowiązki każdej ze stron oraz sposób, w jaki Osoba
Wykwalifikowana, odpowiedzialna za zwolnienie każdej seri produktu do obrotu wykonuje
zadania związane z jej odpowiedzialnością.
Uwaga:
Rozdział niniejszy dotyczy odpowiedzialności wytwórców wobec uprawnionych władz państw
59