Rządowy projekt ustawy o zmianie ustaw regulujących warunki dostępu do wykonywania niektórych zawodów

wykonywanie przez agenta czynności związanych z zawieraniem umów o świadczenie
usług przez firmę inwestycyjną lub umożliwiających realizację tych umów (art. 79
ust. 2) mogłoby doprowadzić do naruszenia bezpieczeństwa obrotu lub interesów
klientów firmy inwestycyjnej. Następnie, w przypadku zmiany danych objętych
wnioskiem o wpis do rejestru agentów, to na firmie inwestycyjnej będzie spoczywał
obowiązek pisemnego informowania Komisji Nadzoru Finansowego o każdorazowej
zmianie (w tym o rozwiązaniu umowy z agentem), a nie – tak jak jest to obecnie – na
agencie firmy inwestycyjnej.
W art. 79 ust. 9, mając na uwadze, że przepis ten odnosi się do sankcji w postaci
skreślenia agenta firmy inwestycyjnej z rejestru i w związku z tym powinien możliwie
precyzyjnie wskazywać zachowania i okoliczności, których wystąpienie wywołuje
wskazaną sankcję, w pkt 1 wymienionego przepisu projektodawca zrezygnował
z przesłanki niedochowania należytej staranności.
Należy zauważyć, że zmieniany art. 81b ust. 1 pkt 4 odwołuje się do art. 81 ust. 4,
w którym rozszerzony został katalog przestępstw, za winnych których nie mogą być
uznane prawomocnym orzeczeniem osoby, które miałyby wykonywać odpowiednie
czynności określone ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami
finansowymi, w związku z czym zmiana ta będzie skutkować również zmianą zakresu
art. 16 ust. 3 i art. 70 ust. 4, z uwagi na zawarte w tych przepisach odesłania do art. 81b.
W art. 81 ust. 5 zdanie drugie, w odniesieniu do osoby prawnej lub jednostki
organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, których dotyczy wniosek o wpis
do rejestru agentów firm inwestycyjnych, projektodawca uznał za zasadne rozszerzenie
przesłanek odmowy wpisu do rejestru agentów firm inwestycyjnych przez wskazanie,
że Komisja Nadzoru Finansowego odmawia dokonania wpisu do tego rejestru (poza
sytuacją, gdy podmioty te stwarzają zagrożenie naruszenia bezpieczeństwa obrotu lub
interesów klientów firmy inwestycyjnej) także wtedy, gdy doświadczenie w zakresie
obrotu instrumentami finansowymi posiadane przez wymienione podmioty lub przez
osoby kierujące ich działalnością oraz ich struktura organizacyjna nie gwarantują
prawidłowego wykonywania czynności.
Należy wyjaśnić, iż w przypadku osób, które przed dniem wejścia w życie ustawy,
w związku ze zdanym z wynikiem pozytywnym egzaminem na agenta firmy
inwestycyjnej, uzyskały wpis do dotychczasowego rejestru, firma inwestycyjna
107
zawierająca umowę pośrednictwa z taką osobą będzie zwolniona z wymogu
wykazywania jej fachowości i profesjonalizmu. Należy zwrócić uwagę, że:
1) podobne rozwiązanie przyjęto w przypadku maklerów giełd towarowych,
w przypadku których likwidowany jest egzamin i lista licencjonowanych maklerów,
a przyjmuje się, że dotychczasowi maklerzy dają rękojmię należytego wykonywania
obowiązków, w szczególności posiadają odpowiednią wiedzę, kwalifikacje,
umiejętności i doświadczenie;
2) w obecnym stanie prawnym z obowiązku zdawania egzaminu na agenta zwolnione
są osoby, które zdały egzamin na maklera papierów wartościowych lub na doradcę
inwestycyjnego i uzyskały wpis na odpowiednią listę; przepis ten nie był dotychczas
kwestionowany i zostaje utrzymany po nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami
finansowymi; w projektowanej ustawie proponuje się analogiczne podejście do
osób, które zdały egzamin na agenta firmy inwestycyjnej i uzyskały wpis na listę,
jak do osób, które zdały egzamin na maklera papierów wartościowych lub na
doradcę inwestycyjnego i uzyskały wpis na listę.
Uwzględniając powyżej wskazane podobieństwa do innych zawodów rynku
kapitałowego i towarowego, proponuje się, żeby uprawnienie takie przysługiwało bez
ograniczeń czasowych. Ponadto należy zwrócić uwagę, że firma inwestycyjna ponosi
odpowiedzialność za działalność swojego agenta oraz że firma ta ma możliwość, a nie
obowiązek, zawarcia umowy z osobą, która uzyskała wpis do dotychczasowego rejestru
agentów firmy inwestycyjnej. Poza tym osoby te obowiązuje dodatkowo wymóg
niekaralności, w związku z czym osoba, która uzyskała wpis do dotychczasowego
rejestru, a następnie została uznana prawomocnym orzeczeniem za winnego
przestępstwa określonego w art. 81 ust. 4, nie może zostać wpisana przez KNF do
rejestru agentów, z którymi firma inwestycyjna zawarła umowę pośrednictwa, co
uniemożliwia takiej osobie prowadzenie działalności na rynku.
Proponowane zmiany, zdaniem projektodawcy, przyczynią się do obniżenia kosztów
funkcjonowania podmiotów rynku kapitałowego, zmniejszą obciążenia administracyjne
oraz podniosą poziom bezpieczeństwa obrotu. W odniesieniu do ostatniego
z wymienionych efektów należy zwrócić uwagę, że rozszerzony został katalog
przestępstw, których popełnienie uniemożliwia uzyskanie wpisu do rejestru agentów
oraz na listę maklerów i doradców, o przestępstwa określone w ustawie z dnia 27 maja
108
2004 r. o funduszach inwestycyjnych oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie
publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego
systemu obrotu oraz o spółkach publicznych. Ponadto nowelizacja przepisów
dotyczących agentów firm inwestycyjnych oznacza przejście na bardziej efektywny
model nadzoru nad agentami. Obecny model funkcjonowania agenta firmy
inwestycyjnej obciążony jest ryzykiem systemowym związanym z tym, że firma
inwestycyjna ponosi odpowiedzialność za działalność swojego agenta i za jej
pośrednictwem składany jest wniosek o wpisanie agenta do rejestru (art. 81 ust. 7
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi), natomiast już po uzyskaniu wpisu do
rejestru to agent informuje o zmianie danych (art. 81 ust. 8) – w tym o rozwiązaniu
umowy z firmą inwestycyjną. W związku z tym może wystąpić sytuacja, w której firma
inwestycyjna rozwiązała umowę ze swoim agentem, lecz agent ten nie poinformował
o tym KNF i w związku z tym wciąż figuruje w rejestrze jako przedstawiciel tej firmy.
W przypadku prowadzenia nieuprawnionej działalności przez takiego agenta jego
klienci narażeni są na straty, przed którymi nie zabezpiecza ich nawet sprawdzenie
wpisu dotyczącego agenta w rejestrze. Ze względu na to, że firmy inwestycyjne są
podmiotami znacznie silniejszymi kapitałowo (nałożone są na nie, między innymi,
określone w przepisach prawa wymogi kapitałowe), odpowiadają za działalność swoich
agentów oraz podlegają znacznie bardziej dokładnemu nadzorowi ze strony KNF,
proponowane zmiany, przewidujące przekazywanie przez firmę inwestycyjną
informacji o zmianie danych objętych wnioskiem o wpis do rejestru, rozpoczęciu
wykonywania czynności pośrednictwa przez agenta i rozwiązaniu umowy z agentem,
znacznie podnoszą poziom ochrony interesów klientów.
14. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze
Zawody: kierownicy ruchu i kierownicy działu ruchu oraz osoby wyższego, średniego
i niższego dozoru ruchu (wymienieni w pkt 23–79 listy zawodów zamieszczonej na
str. 4–11), strzałowi, wydawcy środków strzałowych i instruktor strzałowy (wymienieni
w pkt 83–89 listy zawodów), operatorzy maszyn i pojazdów (wymienieni w pkt 90 i 91
listy zawodów), elektromonterzy maszyn i urządzeń elektrycznych (wymienieni
w pkt 92–97 listy zawodów), spawacze (wymienieni w pkt 98–100 listy zawodów),
geolodzy (wymienieni w pkt 19–22 i 81 listy zawodów), mierniczy górniczy, geofizyk
górniczy w podziemnych zakładach górniczych, mechanik wiertni w zakładach
górniczych wydobywających kopaliny otworami wiertniczymi
109
1. Zawody górnicze
Zmiany proponowane w ustawie z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne
i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981, z późn. zm.) rozszerzają zakres deregulacji
wprowadzonej tą ustawą. Zgodnie z przepisami obowiązującymi od dnia 1 stycznia
2012 r., które zastąpiły rozwiązania zamieszczone w ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. –
Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz. 1947, z późn. zm.),
rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 11 czerwca 2002 r. w sprawie kwalifikacji
wymaganych od osób kierownictwa i dozoru ruchu zakładów górniczych, mierniczego
górniczego i geologa górniczego oraz wykazu stanowisk w ruchu zakładu górniczego,
które wymagają szczególnych kwalifikacji (Dz. U. Nr 84, poz. 755, z późn. zm.) oraz
rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie kwalifikacji
wymaganych od osób kierownictwa oraz specjalistów wykonujących czynności w
zakresie ratownictwa górniczego, zatrudnionych w podmiotach zawodowo trudniących
się wykonywaniem czynności w zakresie ratownictwa górniczego (Dz. U. Nr 261,
poz. 2186, z późn. zm.):
1)
osoby wykonujące czynności kierownika oraz zastępcy kierownika ruchu
zakładu górniczego, kierownika oraz zastępcy kierownika działu ruchu zakładu
górniczego, w wyższym, średnim (z wyjątkami) oraz niższym (z wyjątkami)
dozorze ruchu m.in. w zakładach górniczych oraz w zakładach wykonujących
roboty geologiczne, a także mierniczego górniczego i geologa górniczego oraz
geofizyka górniczego w podziemnych zakładach górniczych, jak również osoby
wykonujące czynności kierownictwa oraz specjalistów w podmiotach zawodowo
trudniących się ratownictwem górniczym, są obowiązane posiadać kwalifikacje
określone ustawą; jednakże jedynie część z tych kwalifikacji (a nie, jak do dnia
31 grudnia 2011 r., wszystkie) wymaga stwierdzenia w drodze świadectwa
wydanego przez Prezesa Wyższego Urzędu Górniczego albo dyrektora
okręgowego urzędu górniczego; należą do nich kwalifikacje kierownika ruchu
oraz kierowników niektórych, najistotniejszych z punktu widzenia
bezpieczeństwa, działów ruchu np.: górniczego, energomechanicznego,
mierniczego, geologicznego oraz ochrona środowiska, a także czynności
w dozorze ruchu w specjalności np.: górniczej, mierniczej, geologicznej,
budowlanej oraz ochrona środowiska; odstąpienie od obowiązku uzyskania
świadectwa stwierdzającego kwalifikacje przez znaczną liczbę osób
110
kierownictwa i dozoru ruchu, przy zachowaniu wymagań dotyczących
kwalifikacji, określanych w przepisach prawa, tj. aktualnie w rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji
w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego (Dz. U. Nr 275, poz. 1628),
stanowi istotny element aktualnego stanu prawnego;
2)
od osób niższego i średniego dozoru ruchu w innych niż górnictwo podziemne
obszarach działalności (w szczególności w górnictwie odkrywkowym
i otworowym) wymagana jest znajomość: przepisów prawa geologicznego
i górniczego oraz innych przepisów stosowanych w ruchu zakładu górniczego
oraz zagadnień związanych z prowadzeniem ruchu określonego rodzaju
zakładów górniczych i występujących w nich zagrożeń – w obydwu
przypadkach w stopniu niezbędnym do wykonywania tych czynności; osoby te
są ponadto obowiązane posiadać określane m.in. przez przedsiębiorcę
przygotowanie i doświadczenie zawodowe do wykonywania tych czynności;
dereglamentacja w tym zakresie (na rzecz rozszerzenia obowiązków
przedsiębiorcy jako pracodawcy) to zatem kolejny istotny wyłom
w dotychczasowym stanie prawnym, opierającym się na założeniu, że to nie
prawodawca, a pracodawca podejmuje rozstrzygnięcia dotyczące właściwego
doboru załogi, zapewniającego odpowiedni poziom bezpieczeństwa;
3)
w odniesieniu do osób wykonujących czynności specjalistyczne w ruchu zakładu
górniczego odstąpiono od stwierdzania kwalifikacji przez organy nadzoru
górniczego, przy zachowaniu pozostałych wymagań, dotyczących
np. wykształcenia, szkolenia oraz badań, m.in. psychologicznych; to kolejny
znaczący wyłom w przepisach dotyczących kwalifikacji, jaki nastąpił z dniem
1 stycznia 2012 r.
Proponowane w niniejszym projekcie rozwiązania stanowią kolejny etap procesu
deregulacji zawodów górniczych. Przewidują one:
1)
dereglamentację kolejnych stanowisk w ruchu zakładu górniczego, na których są
wykonywane czynności specjalistyczne; do stanowisk tych należą:
a)
instruktor strzałowy w podziemnych zakładach górniczych,
b)
spawacz w podziemnych zakładach górniczych,
111