Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz niektórych innych ustaw

– 100 –
Art. 25. Kwoty środków Funduszu Pracy, o których mowa w art. 109 ust. 8 ustawy
zmienianej w art. 1, na finansowanie w 2014 r. programów na rzecz promocji zatrudnienia,
łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej oraz innych fakultatywnych zadań
realizowanych przez powiaty są ustalane przez zarząd województwa, według kryteriów
określonych przez sejmik województwa na podstawie przepisów dotychczasowych.
Art. 26. Do ustalania kwot środków Funduszu Pracy na finansowanie w 2014 r.
programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji
zawodowej oraz innych fakultatywnych zadań w województwie, stosuje się odpowiednio
przepisy dotychczasowe.
Art. 27. 1. Minister właściwy do spraw pracy przeprowadzi monitoring nowych
rozwiązań wprowadzonych niniejszą ustawą, w szczególności rozwiązań, o których mowa
w art. 108 ust. 1f–1h oraz w art. 109 ust. 7h–7m ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu
nadanym niniejszą ustawą, po 2 latach ich obowiązywania, i przedstawi jego wyniki do końca
II kwartału 2016 r. na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do
spraw pracy.
2. Wyniki przeprowadzonego monitoringu nowych rozwiązań, o których mowa
w art. 109 ust. 7j ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, zostaną
przedstawione do końca II kwartału 2017 r.
Art. 28. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem:
1)
art. 1 pkt 56 i 57, art. 2 i art. 4, które wchodzą w życie z dniem 1 marca 2014 r.;
2)
art. 1 pkt 9 lit. b i d oraz pkt 40, 43–45, 47 i 48, które wchodzą w życie z dniem 1 lipca
2014 r.;
3)
art. 1 pkt 9 lit. a tiret pierwsze, pkt 29 w zakresie art. 36a ust. 4 pkt 1 w odniesieniu do
Ochotniczych Hufców Pracy i art. 36d ust. 2 pkt 3 lit. b, pkt 74 w zakresie art. 106a
ust. 5 pkt 1, pkt 77 lit. a w zakresie art. 109 ust. 2c i pkt 77 lit. c oraz art. 7 pkt 2, które
wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2015 r.;
4)
art. 1 pkt 1 lit. a tiret pierwsze, który wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2016 r.







11/29rch
UZASADNIENIE

Po korzystnych zmianach na rynku pracy obserwowanych do końca 2008 r., w 2009 r.
nastąpiło załamanie pozytywnych trendów przejawiających się w dynamicznym
wzroście zatrudnienia i spadku bezrobocia, choć skutki globalnego kryzysu okazały się
umiarkowane dla rynku pracy w Polsce. W końcu 2009 r. po raz pierwszy od kilku lat
bezrobocie zwiększyło się i to aż o 28,4%. W kolejnych dwóch latach sytuacja zaczęła
się stabilizować, tj. nastąpiło wyhamowanie tempa wzrostu bezrobocia, choć nadal
z roku na rok jego poziom zwiększa się. Wpływ na zahamowanie dynamiki wzrostu
bezrobocia w 2010 r. miało przeznaczenie wyższych środków na aktywizację, dzięki
czemu w całym 2010 r. aktywnymi programami rynku pracy objęto ponad 804 tys. osób
bezrobotnych. W efekcie tego zahamowano dalszy wzrost liczby bezrobotnych, którego
dynamika ostatecznie wyniosła 3,3%, a w 2011 r., w którym nastąpiła poprawa sytuacji
gospodarczej, 1,4%. Wyhamowało również tempo wzrostu wskaźnika bezrobocia.
Jeszcze w 2009 r. stopa bezrobocia wzrosła o 2,6 p.p., ale już w 2010 r. wzrost wyniósł
0,3 p.p., a w 2011 r. 0,1 p.p., osiągając ostatecznie poziom 12,5%.
Utrzymujące się długotrwale spowolnienie gospodarek europejskich, opóźnia
rozpoczęcie wyjścia z fazy kryzysu. Ma to swoje konsekwencje również dla poziomu
bezrobocia w Polsce. W całym 2012 r. napływ do bezrobocia był o 2,5% wyższy niż
w 2011 r., odpływ z bezrobocia spadł o 2,4%, a podjęcia pracy zmniejszyły się o 3,0%.
Jednocześnie zaobserwowano tendencję spadku podjęć pracy niesubsydiowanej
(o 6,2%), czego nie był w stanie zniwelować wzrost subsydiowanych podjęć pracy
(o 25,6%).
Sytuacja w Polsce nie różni się zasadniczo od tego, co aktualnie dzieje się w innych
krajach europejskich, choć kryzys gospodarczy z 2008 r. w Polsce ujawnił się
w mniejszej skali niż w części innych krajów Europy, to jednak sytuacja gospodarcza,
a tym samym sytuacja na rynku pracy wyraźnie pogorszyła się. Na koniec 2012 r.
w urzędach pracy zarejestrowanych było 2 136,8 tys. osób, tj. o 154,1 tys. bezrobotnych
więcej niż przed rokiem, co oznacza, że dynamika wzrostu w skali roku wyniosła 7,8%,
stopa bezrobocia ukształtowała się na poziomie 13,4% i była o 0,9 p.p. wyższa niż
w końcu 2011 r. Powodem wzrostu bezrobocia poza pogorszeniem koniunktury
gospodarczej i niepewnością co do przyszłej sytuacji może być również zakończenie
wielu inwestycji związanych z organizacją mistrzostw EURO 2012, czego nie
zniwelowało sezonowe zatrudnienie w budownictwie, rolnictwie czy turystyce. Wpływ
na pogorszenie sytuacji mógł mieć również fakt, że z powodu kryzysu spadła liczba
udzielanych kredytów, gdyż banki zastosowały obostrzenia w ich udzielaniu poprzez
znaczne podniesienie zdolności kredytowej dla potencjalnych klientów oraz
zwiększenie zabezpieczeń. Ponadto większość banków zrezygnowała z kredytów
w obcej walucie (euro, franki), które były najbardziej popularne wśród kredytobiorców.
Spowodowało to trudności na rynku mieszkaniowym, deweloperzy nie mogli sprzedać
mieszkań i domów, które już wybudowali, często korzystając z kredytu. Powyższa
sytuacja pociąga za sobą niestety liczne bankructwa firm budowlanych oraz coraz
częstsze zwolnienia grupowe w budownictwie. Na rynku pracy widoczne są także
niekorzystne skutki zmian demograficznych – z roku na rok ubywa uczniów, pojawiają
się trudności finansowe związane z utrzymaniem placówek, coraz częściej ma miejsce
likwidacja szkół bądź ograniczanie zatrudnienia w postaci zwolnień nauczycieli.
Prowadzony przez Ministra Pracy i Polityki Społecznej monitoring potwierdza, że
w I półroczu 2013 r. wyższa była skala zwolnień grupowych. W okresie tym
pracodawcy dokonali zwolnień 19,5 tys. osób, wobec 14,5 tys. osób w I półroczu
2012 r., co oznacza wzrost o 34,5%. Bezrobocie w końcu I półrocza 2013 r.
ukształtowało się na poziomie 2 109,1 tys. osób, a stopa bezrobocia 13,2%, co
w odniesieniu do analogicznego okresu z 2012 r. oznacza wzrost liczby bezrobotnych
o 144,7 tys. osób (o 7,4%), a stopy o 0,9 p.p.
Równocześnie nadal na rynku pracy w Polsce utrzymują się problemy o charakterze
strukturalnym, jak niska aktywność zawodowa, niskie przepływy z bierności do
aktywności zawodowej, wysokie ryzyko opuszczenia rynku pracy na dłuższy okres
przez kobiety, które decydują się na założenie rodziny, bezrobocie długotrwałe oraz
niska mobilność zawodowa i przestrzenna Polaków. Dodatkowo nakładają się na to
problemy związane z postępującym procesem starzenia się ludności, co z kolei stwarza
ryzyko pojawienia się w przyszłości deficytów siły roboczej. Ponadto utrzymują się
również stałe cechy polskiego rynku pracy, jak sezonowość i terytorialne zróżnicowanie
będące wynikiem zarówno nierównomiernego rozwoju społeczno-gospodarczego
regionów, jak i ich położenia geograficznego oraz niekorzystna struktura
zarejestrowanych w urzędach pracy bezrobotnych – ok. 55% bezrobotnych nie posiada

2

wykształcenia średniego, co czwarty bezrobotny nie ma doświadczenia zawodowego,
a 3 na 10 bezrobotnych nie posiada kwalifikacji zawodowych. Są to czynniki
utrudniające znalezienie zatrudnienia, szczególnie że większość bezrobotnych to osoby
pozostające w ewidencji bezrobotnych ponad 12 miesięcy od momentu zarejestrowania
się (ok. 37%).
W art. 49 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą”,
wyszczególnione zostały grupy osób uznanych za będące w szczególnej sytuacji na
rynku pracy. W końcu I półrocza 2013 r. status osoby w szczególnej sytuacji posiadało
1 912,3 tys. osób, co oznacza, że 9 na 10 bezrobotnych spełniało kryteria, aby być
zaliczonym do tej kategorii. Podkreślenia wymaga, że osoba może spełniać kryteria,
aby jednocześnie być zakwalifikowaną do kilku grup w szczególnej sytuacji. Stosowany
w Polsce model aktywnej polityki rynku pracy opierający się na wskazaniu pewnych
grup priorytetowych powoduje, że osoby niemieszczące się w żadnej z grup, choć
stanowią ok. 10% bezrobotnych, napotykają trudności w uzyskaniu adekwatnego
wsparcia w poszukiwaniu pracy, a zatem wydłuża się ich okres bezrobocia.
Dodatkowo nakładają się na to problemy związane z funkcjonowaniem publicznych
służb zatrudnienia, w tym niewystarczająca liczba pracowników zajmujących się
bezpośrednio klientami, czyli bezrobotnymi, poszukującymi pracy i pracodawcami.
Minister właściwy do spraw pracy pełni funkcję koordynatora publicznych służb
zatrudnienia, które po reformie administracyjnej kraju mają charakter rządowo-
-samorządowy, a jego istotną cechą jest niezależność każdej jednostki organizacyjnej.
Formalna i organizacyjna odrębność między organami samorządowymi, a organami
rządowymi powoduje, że mamy do czynienia z modelem zdecentralizowanym. Ogólna
polityka rynku pracy ustalana jest na szczeblu krajowym (rządowym) – minister
właściwy do spraw pracy przygotowuje i koordynuje politykę państwa w dziedzinie
rynku pracy, ale samorządy terytorialne zarówno powiatowe, jak i wojewódzkie,
określają i koordynują politykę lokalnego i regionalnego rynku pracy zgodnie
z potrzebami danego rynku.

3

Poziom zatrudnienia w urzędach pracy, jakkolwiek systematycznie wzrasta, to nadal
niewystarczająca pozostaje liczba tzw. pracowników kluczowych). Od początku tego
stulecia liczba pracowników wojewódzkich urzędów pracy zwiększyła się ponad
3-krotnie (z 1101 osób w końcu 2000 r. do 3726 osób w końcu 2012 r.). W tym samym
czasie liczba pracowników powiatowych urzędów pracy wzrosła z 16 061 osób do
19 331 osób, tj. o 20,4%. Wzrost zatrudnienia w wojewódzkich urzędach pracy
związany był z realizacją przez te urzędy zadań w zakresie wdrażania PO KL oraz
przejęciem zadań związanych z realizacją świadczeń z Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych. Natomiast wzrost zatrudnienia w powiatowych urzędach
pracy związany był m.in. ze wsparciem zatrudnienia w ramach Poddziałania 6.1.2. Przy
korzystnych zmianach w zakresie poziomu bezrobocia w latach 2003–2008
i zatrudnienia w powiatowych urzędach pracy systematycznie zmniejszała się liczba
bezrobotnych przypadających na 1 pracownika tychże urzędów – z 218 osób w końcu
2002 r. do 76 osób w końcu 2008 r. W kolejnych latach notowano wzrost, do 111 osób
w końcu 2012 r. Łącznie w powiatowych i wojewódzkich urzędach pracy w końcu
2012 r. zatrudnionych było 23 057 pracowników, z czego 8363 osoby zajmowały
stanowiska kluczowe (36,3% ogółu zatrudnionych w urzędach pracy). Poziom ten, choć
począwszy od 2005 r. sukcesywnie zwiększa się, nadal pozostaje niewystarczający –
w końcu 2012 r. na 1 pośrednika pracy w powiatowych urzędach pracy przypadało 595
bezrobotnych (w latach najwyższego bezrobocia ponad 2300 bezrobotnych),

a na 1 doradcę zawodowego 1288 bezrobotnych (najwięcej bezrobotnych przypadało na
1 doradcę w końcu 2001 r., aż 6877 osób).
Do większego oddziaływania polityk rynku pracy na sytuację na rynku pracy,
konieczne jest prowadzenie efektywnych działań aktywizujących, które obejmować
powinny m.in. właściwe adresowanie pomocy dla bezrobotnych poprzez profilowanie,
monitorowanie procesu poszukiwania pracy i sankcje za niespełnianie wymagań
określonych w indywidualnych planach działań oraz aktywny udział w programach
rynku pracy. Ponadto konieczne jest położenie nacisku na prowadzenie ewaluacji
prowadzonych działań oraz badania efektywności realizowanych przez urzędy pracy

1) Pracownicy kluczowi, to pracownicy, o których mowa w art. 91 pkt 1–6 ustawy, tj. pośrednicy pracy,
doradcy zawodowi, specjaliści do spraw rozwoju zawodowego, specjaliści do spraw programów, liderzy
klubów pracy, doradcy EURES i asystenci EURES.

4