Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Art. 423. 1. Pomieszczenia i urządzenia izby wytrzeźwień lub placówki
odpowiadają wymaganiom odpowiednim do wykonywanych
zadań.
2. Pomieszczenia izby wytrzeźwień lub placówki są wyposażone
w urządzenia monitorujące, w tym system telewizji przemysłowej,
umożliwiające stały nadzór nad osobami w nich przebywającymi
oraz kontrolę zastosowania przymusu bezpośredniego, w sposób
zapewniający poszanowanie intymności i godności tych osób.
3. Zapis z monitoringu, o którym mowa w ust. 2, podlega ochronie
określonej w niniejszej ustawie i w przepisach o ochronie danych
osobowych. Dostęp do urządzeń i zapisu z monitoringu jest
kontrolowany, możliwy tylko dla osób uprawnionych.
4. Zapis z monitoringu, o którym mowa w ust. 2, przechowuje się
przez okres 6 miesięcy.
5. Po upływie terminu przechowywania zapis z monitoringu,
o którym mowa w ust. 2, usuwa się w sposób uniemożliwiający
jego odzyskanie. Z tych czynności sporządza się protokół.

Art. 424. 1. W izbie wytrzeźwień oraz w placówce zatrudnia się osoby
posiadające kwalifikacje odpowiednie do zajmowanego stanowiska
oraz posiadające zdolność psychiczną do pracy w izbie lub
placówce, w tym do pracy w warunkach wymagających stosowania
przymusu bezpośredniego, stwierdzoną opinią psychologiczną.
2. W razie uzasadnionego podejrzenia utraty zdolności psychicznej
opinię określoną w ust. 1 wydaje się także na wniosek dyrektora
izby wytrzeźwień lub kierownika placówki.
3. Przepisów ust. 1 i 2 w zakresie dotyczącym oceny zdolności
psychicznej nie stosuje się do lekarzy i felczerów.

Art. 425. Minister właściwy do spraw zdrowia określi, w drodze
rozporządzenia:
1) czynności związane z prowadzeniem depozytu w izbach
wytrzeźwień
lub
placówkach,
w
tym
sposób
ewidencjonowania, przyjmowania, przechowywania

i wydawania deponowanych środków i przedmiotów,
2) organizację izb wytrzeźwień i placówek oraz warunki, jakim
powinny odpowiadać ich pomieszczenia i urządzenia,
3) skład oraz kwalifikacje personelu izb wytrzeźwień
i placówek,
4)
sposób przeprowadzenia kontroli stanu fizycznego

i zachowania, o których mowa w art. 42 ust. 9,
5) sposób przeprowadzenia badania na zawartość alkoholu,
6) rodzaje i zakres prowadzonej ewidencji i dokumentacji,
w tym wzór karty ewidencyjnej, uwzględniając zapewnienie
rzetelnego prowadzenia ewidencji i dokumentacji oraz



ochrony danych i informacji dotyczących osoby
doprowadzonej lub przyjętej do izb wytrzeźwień i placówek,
7) wykaz produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych,
które są stosowane w izbach wytrzeźwień i placówkach
– biorąc pod uwagę konieczność zapewnienia poszanowania praw
osób doprowadzonych do izb wytrzeźwień i placówek oraz do nich
przyjętych, a także zapewnienia im należytej opieki,
z uwzględnieniem specyfiki izb wytrzeźwień i placówek, w tym
izb wytrzeźwień, w których stosuje się detoksykację.”.

Art. 2.
Do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy
stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 3.
Przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 42 ust. 6 ustawy, o której mowa w art. 1,
zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie
art. 425 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, jednak nie
dłużej niż przez okres 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.

Art. 4.
Do czasu określenia wysokości opłaty za pobyt w izbie wytrzeźwień, placówce lub jednostce
Policji w sposób określony w art. 422 ust. 4 i 5 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu
nadanym niniejszą ustawą, jednak nie dłużej niż w okresie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy, opłata ta wynosi 300 zł.

Art. 5.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.























UZASADNIENIE

1. Cel projektowanej ustawy
Celem projektu jest dostosowanie systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 3 kwietnia 2012 r. (sygn. akt K 12/11) dotyczącego ustawy z dnia 26 października
1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, a także uregulowanie
na poziomie ustawowym kwestii dotyczących praw i obowiązków, a zawartych dotychczas
w rozporządzeniu, w szczególności kwestii stosowania przymusu bezpośredniego w izbach
wytrzeźwień na poziomie ustawowym. Uregulowanie tej drugiej kwestii również czyni
zadość standardom konstytucyjnym. Bowiem w uzasadnieniu do wyroku Trybunał
Konstytucyjnego z dnia 17 maja 2012 r. (sygn. akt K 10/11) dotyczącym szeregu ustaw
regulujących stosowanie przymusu przez służby mundurowe (w których kwestie te były
uregulowane w znacznej części w rozporządzeniach), stwierdzono, że zasadniczym zarzutem
wobec kwestionowanych upoważnień ustawowych nie jest jednak naruszenie art. 92 ust. 1
Konstytucji RP ze względu na brak wytycznych co do treści rozporządzenia, ale przekazanie
tymi przepisami materii ustawowej do uregulowania aktami podustawowymi. Należy przy tym
przyjąć, że w przypadku przekazania materii ustawowej do uregulowania w formie
rozporządzenia nawet bardzo szczegółowe wytyczne nie konwalidują wadliwości takiego
upoważnienia.

2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego zawarta w wyroku
z dnia 3 kwietnia 2012 r.
2.1. Trybunał Konstytucyjny (TK) orzekł, że art. 42 ust. 6 ustawy z dnia 26 października 1982
r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, w zakresie, w jakim
upoważnia ministra właściwego do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym
do spraw wewnętrznych do określenia, w drodze rozporządzenia, maksymalnej wysokości
opłat związanych z pobytem w izbie wytrzeźwień, innej placówce utworzonej lub wskazanej
przez jednostkę samorządu terytorialnego lub w jednostce Policji – jest niezgodny z art. 92
ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
2.2. Przepis art. 42 ust. 6 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi (w brzmieniu obowiązującym przed dniem 17 stycznia 2013
r.) przewidywał, że „Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem
właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, tryb doprowadzania
i przyjmowania osób, o których mowa w art. 40, do izb wytrzeźwień, jednostek Policji,
innych placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz
zwalniania z tych izb, jednostek i placówek, a także organizację izb wytrzeźwień oraz innych
placówek, z uwzględnieniem wymagań dotyczących kwalifikacji pracowników i warunków
technicznych pomieszczeń, zakres opieki zdrowotnej nad doprowadzonymi tam osobami oraz
maksymalną wysokość opłat związanych z pobytem w izbie wytrzeźwień, innej placówce
utworzonej lub wskazanej przez jednostkę samorządu terytorialnego lub w jednostce Policji”.
Minister wydał na podstawie tego przepisu rozporządzenie. Powstała jednak uzasadniona
wątpliwość czy istnieją w tym upoważnieniu wytyczne dotyczące wysokości opłaty za pobyt
w izbach. Choć kwestionowane upoważnienie zawiera wytyczne, to odnoszą się one tylko do
pierwszego zakresu spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu. Wytyczne te nie
mogą być zastosowane do określenia wysokości opłaty. Wobec kategorycznego brzmienia art.
92 ust. 1 Konstytucji RP, upoważnienie musi posiadać wytyczne, choć w zależności od
charakteru spraw przekazanych do uregulowania mogą być one mniej lub bardziej
szczegółowe. TK stwierdził, że ponieważ upoważnienie dotyczy określenia wysokości opłaty,
a więc daniny publicznej innej niż podatek, wytyczne mogą polegać na wskazaniu jedynie jej



maksymalnej i minimalnej stawki, pozostawiając wyznaczenie konkretnych stawek innym
organom. „Ustawodawca powinien jednak ponadto wyczerpująco unormować zasady
kalkulacji tych należności, aby wyeliminować dowolność podczas określania ich ostatecznej
wysokości”.
2.3. TK odroczył utratę mocy obowiązującej przepisu o 9 miesięcy licząc od dnia ogłoszenia
wyroku w Dzienniku Ustaw RP (16 stycznia 2013 r.).
2.4. Ponadto TK wskazał w uzasadnieniu wyroku na inne mankamenty regulacji. Choć
przepis art. 42 ust. 5 ustawy przewiduje, że „Za doprowadzenie i pobyt w izbie wytrzeźwień
lub jednostce Policji pobierane są opłaty”, to upoważnienie z ust. 6, a w ślad za tym
rozporządzenie nie reguluje wysokości opłaty za doprowadzenie do izby. Poza tym, choć ust.
5 przewiduje tylko regulowanie wskazanych zagadnień związanych z pobytem w izbach
wytrzeźwień i jednostkach Policji, to ust. 6 reguluje też kwestię pobytu w innych placówkach
utworzonych lub wskazanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

3. Różnice między dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym
W odniesieniu do opłaty projekt ustala maksymalną wysokość opłaty za pobyt w izbie
wytrzeźwień na poziomie 300 zł. Dotychczas obowiązujące rozporządzenie określa
maksymalną wysokość opłaty na poziomie 250 zł. Zwiększenie wysokości kwoty
maksymalnej w stosunku do obecnie obowiązującej (250 zł) wynika z analizy kosztów
funkcjonowania izb wytrzeźwień. Koszty te w 27 miastach wyniosły średnio 263,24 zł w
przeliczeniu na jedną osobę. Należy jednak zaznaczyć, że w przypadku aż 6 miast średni
koszt funkcjonowania izb wytrzeźwień był wyższy niż 350 zł (363,20 zł – 490,26 zł) na
osobę. Dodatkowo projekt zawiera zawierają propozycję waloryzacji kwoty maksymalnej
wysokości opłaty, określonej w sposób kwotowy w ustawie. Skoro bowiem przy ustalaniu
wysokości opłaty uwzględnia się koszt pobytu zasadnym jest, aby maksymalna wysokość tej
kwoty nie była oderwana od cen towarów i usług konsumpcyjnych. Stąd zaproponowany w
poprawce mechanizm waloryzacji.

Zaproponowano również, aby wysokość opłat (nie wyższa jednak niż wskazana powyżej
kwota maksymalna) była ustalana w drodze uchwały przez organy stanowiące jednostek
samorządu terytorialnego, a w przypadku jednostek Policji w drodze zarządzenia wojewody.
Przy ustanawianiu tejże opłaty ww. organy miałaby kierować się całkowitym kosztem pobytu
osób zatrzymanych w tych podmiotach. Zapewni to adekwatność obciążenia finansowego
osób przyjętych do izb wytrzeźwień lub placówek oraz zatrzymanych w jednostkach Policji
do faktycznie ponoszonych kosztów ich pobytu w nich.
Zaproponowano także zmianę zmierzającą do umożliwienia pobierania opłat za pobyt
w placówkach utworzonych przez jednostkę samorządu terytorialnego lub którym jednostki
samorządu terytorialnego zleciły wykonywanie zadań izb wytrzeźwień. Dotychczas art. 42
ust. 5 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi uprawniał do pobierania takich opłat jedynie w związku z pobytem w izbie
wytrzeźwień lub jednostce Policji.

Pozostałe zmiany wynikają z konieczności zapewnienia możliwości wykonania wyroku TK
w drodze stosownego aktu wykonawczego poprzez podniesienie do rangi ustawowej
dotychczas obowiązujących przepisów rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004
r. w sprawie trybu doprowadzania, przyjmowania i zwalniania osób w stanie nietrzeźwości
oraz organizacji izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostkę
samorządu terytorialnego, które w istocie konstytuują normy niezbędne do określenia
w drodze ustawy.
W związku z powyższym w projekcie znalazły się regulacje dotyczące:



1) zadań realizowanych przez izby wytrzeźwień lub placówki utworzone lub przez jednostki
samorządu terytorialnego lub którym jednostki samorządu terytorialnego zleciły
wykonywanie zadań izb wytrzeźwień,
2) udzielania świadczeń zdrowotnych oraz podawania produktów leczniczych,
3) trybu doprowadzenia do ww. izb, placówek lub jednostek Policji (oraz sposobu
dokumentowania tego faktu),
4) sposobu i trybu przyjmowania do ww. izb, placówek lub jednostek Policji,
5) ewidencji i dokumentacji osób doprowadzonych, w tym dokumentacji stanowiącej
dotyczącej stanu zdrowia, do której należy stosować przepisy dotyczące dokumentacji
medycznej
6) depozytu prowadzonego w izbie, placówce,
7) stosowania wobec osób przyjętych do izby, placówki lub jednostki Policji środków
przymusu bezpośredniego,
8) sposobu i trybu zwalniania z izb, placówek lub jednostek Policji.

W projekcie przewidziane zostały również przepisy materialne dotyczące spełniania
określonych wymagań przez pomieszczenia i urządzenia izb wytrzeźwień i placówek oraz
kwalifikacji zatrudnionych w nich osób, pozostawiając szczegółowe regulacje w tym zakresie
do sprecyzowania w drodze rozporządzenia. Do uregulowania w drodze przedmiotowego
rozporządzenia przewidziano również czynności związane z prowadzeniem depozytu
w izbach wytrzeźwień oraz placówkach utworzonych przez jednostki samorządu
terytorialnego lub którym jednostki samorządu terytorialnego zleciły wykonywanie zadań izb
wytrzeźwień, sposobu przeprowadzania kontroli stanu zdrowia, sposobu przeprowadzania
badań na zawartość alkoholu w organizmie, szczegółowego zakresu danych zawartych
w dokumentacji oraz wykazu produktów leczniczych oraz wyrobów medycznych, które są
stosowane w izbie oraz placówce.
Projektowane przepisy nie konstytuują nowych obowiązków, stanowiąc w przeważającej
mierze odzwierciedlenie przepisów dotychczas obowiązującego rozporządzenia Ministra
Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie trybu doprowadzania, przyjmowania i zwalniania
osób w stanie nietrzeźwości oraz organizacji izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub
wskazanych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Należy jednakże zwrócić uwagę na
kwestie dotyczące propozycji unormowania stosowanych środków przymusu. W stosunku do
treści art. 42 ust. 1 – 3 rozszerzono formy stosowania przymusu bezpośredniego
o przymusowe podanie produktu leczniczego oraz izolację. Podanie określonego leku jest
niezbędne dla ratowania zdrowia, a niejednokrotnie i życia osoby znajdującej się w izbie
wytrzeźwień. Jednakże ze względu na stan nietrzeźwości osoby te nie są w stanie w pełni
świadomie podjąć decyzji i wyrazić zgody na udzielenie świadczenia zdrowotnego, jakim jest
podanie leku. Wymaga również wskazania, że wykaz produktów leczniczych, które można
stosować w izbie wytrzeźwień lub placówce jest ograniczony do tych produktów leczniczych,
które zostaną określone w rozporządzeniu. W obecnym stanie prawnym również taki wykaz
określa ww. rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. Brak jest jednak
przepisu upoważniającego do przymusowego podania leku. Jednocześnie jako wyłączną
przesłankę zastosowania tej formy przymusu bezpośredniego wskazano zagrożenie dla
zdrowia lub życia osoby, wobec której ta forma ma być zastosowana. Wymaga podkreślenia,
że w jednostkach Policji nie przewiduje się możliwości zastosowania tej formy przymusu
bezpośredniego ze względu na brak lekarza w tych jednostkach. W odniesieniu natomiast do
izolacji, choć przepis ustawowy nie przewidywał takiej formy stosowania przymusu
bezpośredniego, rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie trybu
doprowadzania, przyjmowania i zwalniania osób w stanie nietrzeźwości oraz organizacji izb
wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostkę samorządu