Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym oraz ustawy o zmianie ustawy o transporcie kolejowym

rozwiązań stymulujących wzrost zainteresowania kierunkami kształcenia w zawodach
związanych z transportem kolejowym, w ocenie projektodawcy, w przypadku osób, które
legitymują się odpowiednim wykształceniem kierunkowym, zasadne jest, aby mogły one
przystępować do egzaminu w celu uzyskania licencji maszynisty bez konieczności
uprzedniego przechodzenia szkolenia. rednia cena szkolenia kandydatów na maszynistów
ubiegających się o licencję maszynisty wynosi obecnie około 5 tys. zł. Zwolnienie
z obowiązku przechodzenia szkolenia osób, które zrealizowały w toku kształcenia program
odpowiadający co najmniej zagadnieniom zawartym w ramowym programie szkolenia, może
w konsekwencji przyczynić się do wzrostu zainteresowania kształceniem w zawodach
związanych z kolejnictwem i zdecydowanie obniżyć koszty uzyskania dokumentów
uprawniających do prowadzenia pojazdów kolejowych, bez wpływu na poziom wyszkolenia
określonej grupy kandydatów na maszynistów. Zaproponowane zwolnienie jest zgodne
z postanowieniami dyrektywy 2007/59/WE. Art. 11 dyrektywy 2007/59/WE stanowi, iż
kandydaci na maszynistów ubiegający się o licencję maszynisty muszą posiadać
wykształcenie obejmujące co najmniej dziewięcioletnią edukację oraz muszą pomyślnie
ukończyć szkolenie podstawowe, odpowiadające poziomowi 3, o którym mowa w decyzji
Rady 85/368/EWG z dnia 16 lipca 1985 r. w sprawie porównywalności kwalifikacji
wynikających z kształcenia zawodowego między państwami członkowskimi Wspólnoty
Europejskiej). Powyższy wymóg spełniają osoby legitymujące się co najmniej średnim
wykształceniem kierunkowym, objęte zwolnieniem przewidzianym w omawianym przepisie.
W art. 22 ust. 2d określono częstotliwość przeprowadzania badań okresowych maszynistów
związanych z posiadaną licencją, od wyników których zależy zachowanie ważności tego
dokumentu. W art. 22 ust. 2e wprowadzono zasadę, iż posiadanie ważnego orzeczenia
lekarskiego związanego ze świadectwem maszynisty i warunkującego dopuszczenie do
wykonywania pracy na stanowisku maszynisty zwalnia z obowiązku przechodzenia badań
w celu zachowania ważności licencji.
Art. 1 pkt 8 lit. c – przeredagowano treść art. 22 ust. 5 w taki sposób, aby wynikająca z niego
norma wskazywała, iż Prezes UTK przedłuża ważność licencji po upływie 10 lat od jej
wydania, sprawdzając uprzednio w rejestrze licencji, czy maszynista posiada ważne
orzeczenie lekarskie wydane w celu uzyskania bądź zachowania ważności licencji lub

2) Zgodnie z zaleceniem Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia
europejskich ram kwalifikacji dla uczenia się przez całe życie, które zastąpiło decyzję Rady 85/368/EWG –
poziom 3 dotyczy znajomości faktów, zasad, procesów i pojęć ogólnych w danej dziedzinie pracy lub nauki.

11

świadectwa maszynisty (wymagane jest posiadanie któregokolwiek z tych orzeczeń).
W zmienianym art. 22 ust. 6 wskazano, iż przyczyną zawieszenia licencji maszynisty może
być czasowe niespełnianie wymogów zdrowotnych określonych dla osób ubiegających się
o uzyskanie albo zachowanie ważności licencji lub świadectwa maszynisty.
Art. 1 pkt 8 lit. d – wskazanie, iż przesłanką przywrócenia zawieszonej licencji maszynisty
jest uzyskanie przez maszynistę po okresie czasowej niezdolności do pracy orzeczenia
lekarskiego potwierdzającego spełnienie wymogów zdrowotnych koniecznych do uzyskania
albo zachowania ważności licencji lub świadectwa maszynisty.
Art. 1 pkt 8 lit. e – z uwagi na konieczność zminimalizowania okresu przerwy
w wykonywaniu czynności zawodowych przez maszynistę, którego licencja została
zawieszona, określono, iż decyzji o przywróceniu licencji maszynisty Prezes UTK będzie
nadawał rygor natychmiastowej wykonalności.
Art. 1 pkt 8 lit. f – nałożenie na posiadacza licencji obowiązku poinformowania Prezesa
UTK o utracie, zniszczeniu licencji maszynisty lub zmianie stanu faktycznego powodującego
konieczność zmiany danych ujętych w tym dokumencie. Wśród zmian, które skutkują
koniecznością dokonania aktualizacji, należy w szczególności wskazać na otrzymanie przez
posiadacza licencji po raz pierwszy orzeczenia lekarskiego zawierającego ograniczenia
wynikające ze stanu zdrowia w postaci obowiązkowego korzystania z okularów lub soczewek
kontaktowych. Informacje o tych ograniczeniach zdrowotnych należy ująć w rubryce „b2”
dokumentu licencji maszynisty.
Art. 1 pkt 8 lit. g – wskazanie, iż w przypadku utraty, zniszczenia lub zmiany stanu
faktycznego powodującego konieczność zmiany danych ujętych w tym dokumencie, Prezes
UTK wydaje wtórnik dokumentu do końca 10-letniego terminu ważności, który wynikał
z uprzednio wydanego dokumentu licencji.
Art. 1 pkt 8 lit. h – nałożenie na posiadacza licencji obowiązku zwrotu dokumentu licencji,
który odzyskał po wydaniu wtórnika w celu wyeliminowania z obiegu dwóch egzemplarzy
licencji maszynisty wydanych tej samej osobie.
Art. 1 pkt 9 lit. a – w ocenie projektodawcy należy ujednolicić stosowane w aktach
prawnych nazewnictwo podmiotu wykonującego czynności szkolenia i egzaminowania
kandydatów na maszynistów (ubiegających się o licencję maszynisty i świadectwo
12

maszynisty) oraz maszynistów (w ramach procesu doskonalenia kwalifikacji zawodowych,
rozszerzania posiadanych uprawnień i wydawania kolejnych świadectw przez kolejnego
pracodawcę). Nazwa „ośrodek szkolenia i egzaminowania maszynistów oraz kandydatów na
maszynistów” jest tożsama z nazwą stosowaną w decyzji Komisji nr 2011/765/UE, z tym że
ten akt prawny odnosi ją tylko do szkolenia maszynistów, a jednolite nazewnictwo w prawie
krajowym i prawie UE ułatwi stosowanie tych przepisów. Jednocześnie stosowana dotychczas
nazwa podmiotu wpisywanego na listę jest wadliwa, bowiem wskazuje na pełnię uprawnień
do realizowania wszystkich czynności szkoleniowych i egzaminacyjnych w procesie
szkolenia i egzaminowania w sytuacji braku w aktualnym stanie prawnym przepisów
wskazujących na zakres czynności szkoleniowych i egzaminacyjnych, do których
wykonywania uprawniony jest ten podmiot (zakres czynności wprowadzono w art. 1 pkt 9
lit. d ustawy zmieniającej). Należy wskazać, że większość podmiotów wpisanych na listę,
o której mowa w art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o transporcie kolejowym, które nie posiadają
statusu przewoźnika kolejowego albo zarządcy infrastruktury, nie ma możliwości
technicznych i
organizacyjnych, aby samodzielnie (bez współpracy z określonym
przewoźnikiem lub zarządcą) organizować szkolenia w celu uzyskania świadectwa
maszynisty. Jednocześnie, w celu usunięcia niespójności systemowej, zrezygnowano z użycia
określenia „lista” na rzecz słowa „rejestr”, mając na uwadze, iż to tym ostatnim określeniem
posługuje się ustawodawca w ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności
gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) oraz w innych ustawach, które
regulują wykonywanie określonej działalności regulowanej. Art. 22a ust. 1 pkt 3 ustawy
zmienianej uzupełniono o wskazanie, że dotyczy listy podmiotów uprawnionych także do
przeprowadzania badań psychologicznych.
Art. 1 pkt 9 lit. b – katalog podmiotów uprawnionych do dostępu do danych ujętych
w rejestrze licencji obejmuje podmioty wskazane w ust. 4 załącznika I do decyzji Komisji
nr 2010/17/WE. Wprowadzono również przepis wskazujący na niewyczerpujący charakter
wyliczenia zawartego w art. 22a ust. 1a ustawy zmienianej, mając na uwadze wynikający
z przepisów prawa krajowego obowiązek udostępniania określonych informacji zawartych
w rejestrach. Wśród krajowych aktów prawnych, których przepisy określają obowiązek
udostępniania określonych informacji zawartych w rejestrach, należy wskazać na ustawę
z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania
publiczne (Dz. U. Nr 64, poz. 565, z późn. zm.) w odniesieniu do obowiązku udostępniania
danych podmiotom realizującym zadania publiczne (art. 15), jak również ustawy z dnia
13

29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn.
zm.) w zakresie udostępniania danych maszynistom, których dane są przechowywane
i przetwarzane w rejestrze prowadzonym przez Prezesa UTK.
Art. 1 pkt 9 lit. c – zmiany porządkowe w związku z przekształceniem listy, o której mowa
w art. 22a ust. 1 pkt 2, w rejestr, a także wynikające ze zmiany nazewnictwa podmiotów
zajmujących się odpowiednio szkoleniem i egzaminowaniem, a także przeprowadzaniem
badań i wydawaniem orzeczeń lekarskich dla maszynistów i kandydatów na maszynistów.
Art. 1 pkt 9 lit. d–g oraz k – decyzja Komisji nr 2011/765/UE określa wymagania, jakie
powinny spełniać:
1) podmioty ubiegające się o uznanie w charakterze ośrodka szkolenia, w szczególności
w zakresie struktury zarządzania, metod nauczania i procedur związanych z procesem
szkolenia,
2) kandydaci na egzaminatorów w zakresie wymaganego doświadczenia zawodowego, które
powinno wynosić minimum 4 lata w okresie nieprzekraczającym 5 lat przed złożeniem
wniosku, a w przypadku egzaminatorów przeprowadzających egzaminy praktyczne także
wymóg dotyczący posiadania licencji maszynisty oraz świadectwa maszynisty
odpowiedniego do zakresu realizowanych czynności egzaminacyjnych,
3) kandydaci na instruktorów prowadzących szkolenia w zakresie prowadzenia pojazdów
kolejowych, którzy są obowiązani do posiadania licencji maszynisty oraz świadectwa
maszynisty odpowiedniego do zakresu realizowanych czynności szkoleniowych, a także
minimum 3 letniego doświadczenia w prowadzeniu pojazdów kolejowych.
Jednocześnie, zgodnie z art. 4 ust. 3 i art. 8 ust. 4 decyzji Komisji nr 2011/765/UE, państwa
członkowskie Unii Europejskiej mogą ustanowić dodatkowe wymagania obowiązujące na
terytorium tego państwa a dotyczące ośrodków szkoleniowych, instruktorów
i egzaminatorów. Biorąc pod uwagę, iż w przepisach decyzji Komisji nr 2011/765/UE
określono wymogi kwalifikacyjne dotyczące wyłącznie instruktorów prowadzących szkolenia
praktyczne w zakresie wymaganych uprawnień do prowadzenia pojazdu trakcyjnego
i doświadczenia zawodowego, projektodawca określił, iż ogólne wymagania dla instruktorów
(prowadzących szkolenia teoretyczne lub praktyczne) uwzględniające konieczność
zapewnienia odpowiedniej jakości szkoleń wraz z wymaganiami wynikającymi z decyzji
14

Komisji nr 2011/765/UE zostaną określone w przepisach wydawanych na podstawie art. 22a
ust. 11 ustawy o transporcie kolejowym.
Decyzja Komisji nr 2011/765/UE w art. 7 nakłada na państwa członkowskie obowiązek
opracowania wzoru deklaracji, którą kandydaci na egzaminatorów są obowiązani złożyć
w procesie uznawania ich kwalifikacji. W deklaracji każdy egzaminator powinien złożyć
zapewnienie prowadzenia egzaminów i szkoleń w sposób bezstronny i niedyskryminujący.
Złożenie przedmiotowej deklaracji jest jednym z warunków formalnego potwierdzenia przez
właściwy organ uprawnień danej osoby do wykonywania czynności egzaminatora (uznania
egzaminatora realizowanego w projektowanej ustawie przez wpis do wykazu
egzaminatorów). Biorąc pod uwagę powyższe, projektodawca w art. 22a ust. 5 pkt 5a lit. b
tiret trzecie nałożył na egzaminatorów obowiązek złożenia takiej deklaracji i określił jej wzór
w przepisach wydawanych na podstawie art. 22a ust. 11 ustawy o transporcie kolejowym.
Zgodnie z zaleceniem Komisji nr 2011/766/UE z dnia 22 listopada 2011 r. w sprawie
procedury uznawania jednostek szkoleniowych i egzaminatorów maszynistów zgodnie
z dyrektywą 2007/59/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 314
z 29.11.2011, str. 41–46) należy wyodrębnić obszary kompetencji, w ramach których ośrodek
szkolenia i egzaminowania może prowadzić działalność – w zależności od specyfiki
realizowanych szkoleń związanych z uzyskaniem określonych dokumentów bądź
potwierdzeniem posiadanych kwalifikacji. Zgodnie z dyrektywą 2007/59/WE wszystkie
czynności szkoleniowe związane zarówno z uzyskiwaniem kwalifikacji zawodowych, jak
i doskonaleniem zawodowym maszynistów powinien wykonywać ośrodek uznany przez
właściwy organ krajowy. Mając powyższe na uwadze, w projektowanym art. 22a ust. 4c
ustawy o transporcie kolejowym wskazano obszary kompetencji ośrodka szkolenia
i egzaminowania, w ramach których ośrodek może być uprawniony do wykonywania
czynności szkoleniowych i egzaminacyjnych. Przepis określa, iż ośrodek szkolenia
i egzaminowania może ubiegać się o uzyskanie uprawnień do szkolenia i egzaminowania
kandydatów na maszynistów, tj. osób, które ubiegają się o licencję maszynisty albo
o świadectwo maszynisty, nie będąc uprzednio uprawnionymi do prowadzenia pojazdów
kolejowych, maszynistów, tj. w rozumieniu niniejszej ustawy osób uprawnionych do
prowadzenia pojazdu kolejowego na podstawie licencji i świadectwa maszynisty, a także
ubiegających się o kolejne świadectwo maszynisty, będąc uprzednio uprawnionymi do
prowadzenia pojazdu kolejowego na podstawie świadectwa maszynisty wydanego przez
innego przewoźnika kolejowego lub zarządcę infrastruktury (w ramach procesu doskonalenia
kwalifikacji zawodowych, rozszerzania posiadanych uprawnień albo wydawania kolejnych
15