Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych oraz niektórych innych ustaw

Propozycja Strony Samorządowej wydaje się mieć zupełnie inny cel, dlatego trudno wiązać ją
wyłącznie ze zmianą art. 26 ustawy.
W propozycji Strony Samorządowej nie wskazuje się przepisów, które miałyby zastosowanie
do wymierzania kary przez organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego za
naruszenie dyscypliny finansów publicznych, nieprzekraczające 6-krotności przeciętnego
wynagrodzenia miesięcznego, popełnione przez dysponenta środków finansowych,
podległego temu organowi. Nie wskazuje się także zasad i zakresu odpowiedzialności
kierownika jednostki samorządu terytorialnego za niewszczynanie postępowania, w tym w
szczególności organu (podmiotu), przed którym kierownik miałby tę odpowiedzialność
ponosić, upoważnionego do oceny, czy niewszczynanie postępowania było uzasadnione.
Brak jest uzasadnienia dla powierzenia organowi wykonawczemu jednostki samorządu
terytorialnego kompetencji do rozstrzygania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów
publicznych, bowiem:
1) organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego pełniłby często rolę „sędziego
we własnej sprawie”, co naruszałoby zasadę niezależności organu orzekającego,
2) w sprawach o tożsamym przedmiocie, wobec pracowników sektora rządowego i
innych niesamorządowych jednostek sektora finansów publicznych orzekałyby
wyspecjalizowane organy, a wobec jednostek samorządowych – najczęściej
jednoosobowo, osoby pełniące funkcję organów wykonawczych. Wobec tego nie
byłyby zachowane jednakowe standardy wymagane dla postępowań o charakterze
represyjnym. Naruszona zostałaby zasada równości wobec prawa.
Podniesiona w stanowisku Strony Samorządowej sprawa kosztów, związanych z
przygotowaniem dokumentów (materiału dowodowego niezbędnego do rozstrzygnięcia
sprawy) musi być traktowana jako wtórna w stosunku do celów egzekwowania
odpowiedzialności i w związku z koniecznością zapewnienia podstawowych praw w
postępowaniu o charakterze represyjnym, które wynikają z zasady demokratycznego państwa
prawa. Propozycja Strony Samorządowej nie zapewnia obniżenia kosztów (które, zdaniem
Strony Rządowej, nie są proporcjonalnie wysokie). Podobne czynności procesowe będą
musiały być przeprowadzane, niezależnie od tego, jaki organ będzie właściwy do orzekania w
przedmiotowym zakresie. Nie można się zatem zgodzić z poglądem, że wyeliminowanie
spraw kierowanych do rzecznika dyscypliny finansów, które kończą się umorzeniem lub
uniewinnieniem, wpłynie na obniżenie kosztów, ponieważ i tak dokumenty będą gromadzone,
63

najczęściej jako efekt kontroli, niezależnie od tego, czy zawiadomienie byłoby kierowane do
rzecznika czy organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego. Należy też
podnieść, że kwestia potrzeby zmniejszenia dodatkowej dokumentacji przygotowywanej dla
rzecznika dyscypliny została zauważona i uregulowana w zmianie odnoszącej się do
zawiadomienia o naruszeniu dyscypliny finansów publicznych (zmiana 62 b), zobowiązującej
zawiadamiającego do załączenia, w miarę możliwości, zebranego materiału potwierdzającego
fakt i okoliczności ujawnionego naruszenia. W odniesieniu do jednostek samorządu
terytorialnego przeważająca część zawiadomień jest składanych przez regionalne izby
obrachunkowe, można się więc spodziewać, że proponowane rozwiązanie wpłynie na
zmniejszenie kosztów, związanych z przygotowaniem dokumentów.
Należy także zaznaczyć, że podniesiona przez Stronę Samorządową okoliczność, że znaczna
część zawiadomień nie kończy się wymierzeniem kary nie oznacza, że postępowanie w
sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych nie spełnia swoich funkcji, w tym w
szczególności funkcji prewencyjnej i edukacyjnej. Jednym z celów nowelizacji ustawy o
odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych jest także doprecyzowanie
przepisów określających przedmiotowe znamiona naruszenia dyscypliny finansów
publicznych, co także powinno przyczynić się do zmniejszenia liczby składanych
zawiadomień w sprawach, w których rzecznik dyscypliny odmawia wszczęcia postępowania
wyjaśniającego ze względu na brak znamion naruszenia dyscypliny finansów publicznych.
Proponowane w projekcie ustawy zmodyfikowanie przepisów określających wytyczne
wymiaru kar oraz ograniczenie stosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary
powinno także wzmocnić funkcję represyjną systemu odpowiedzialności za naruszenie
dyscypliny finansów publicznych, a tym samym zwiększyć skuteczność egzekwowania tej
odpowiedzialności.
Strona Samorządowa wyraziła podgląd, że należy dążyć do wyeliminowania obowiązku
składania zawiadomień (a w konsekwencji prowadzenia postępowań) w sprawach naruszeń
dyscypliny finansów publicznych mających niewielki wymiar finansowy. Warunkiem
uzyskania pozytywnej opinii Strony Samorządowej do projektu ustawy było uwzględnienie
jej propozycji.
Wychodząc naprzeciw postulatom Strony Samorządowej w niniejszym projekcie ustawy
zaproponowano zwiększenie określonej w art. 26 ust. 3 kwoty minimalnej – w stosunku do
kwoty proponowanej w projekcie przekazanym do zaopiniowania Stronie Samorządowej – z
kwoty odpowiadającej 0,1 przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce
64

narodowej w roku poprzednim (ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu
Statystycznego na podstawie ustawy o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych) w
przypadku jednorazowego działania lub zaniechania naruszającego dyscyplinę finansów
publicznych oraz z kwoty 0,75 tego wynagrodzenia w przypadku więcej niż jednego
działania lub zaniechania naruszającego dyscyplinę finansów publicznych w roku
budżetowym – do wysokości nieprzekraczającej w roku budżetowym kwoty odpowiadającej
jednemu przeciętnemu wynagrodzeniu miesięcznemu w odniesieniu do działań lub
zaniechań, bez względu na to, czy miały one charakter jednorazowy, czy wielokrotny.
Postulat podwyższenia kwoty, poniżej której nie jest dochodzona odpowiedzialność za
naruszenie dyscypliny finansów publicznych, do wysokości 6-krotności przeciętnego
wynagrodzenia nie został uwzględniony, ponieważ tak wysoka kwota może być istotna z
punktu widzenia realizacji planu finansowego wielu małych jednostek organizacyjnych.
Należy uznać, że pomimo częściowego uwzględnienia stanowiska, Strona Samorządowa
negatywnie zaopiniowała projekt ustawy, ponieważ jej stanowisko nie zostało przyjęte w
całości.




07/46rch
65