Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

Zaproponowana w projekcie ustawy definicja „schroniska” jest nieprecyzyjna
i niejasna. Zgodnie z art. 1 pkt 2 projektu ustawy schronisko to miejsce przeznaczone
do opieki nad zwierzętami domowymi w liczbie większej niż 30, z wyłączeniem ryb,
płazów, gryzoni, gadów i ptaków, oraz miejsce chowu i hodowli zwierząt
zarejestrowanych w organizacjach społecznych, których wykaz określi w drodze
rozporządzenia minister rolnictwa. Uzasadnienie nie wyjaśnia przesłanek, jakimi
kierował się projektodawca, uznając za jedyne kryterium liczbę powyżej 30 zwierząt
domowych przebywających w jednym miejscu, przy jednoczesnym wyłączeniu miejsc
chowu i hodowli zwierząt (wszystkich kręgowych) zarejestrowanych w organizacjach
społecznych. Nie jest jasne, o jaki rejestr prowadzony przez te organizacje chodzi
w projektowanym przepisie. Ponadto powyższa definicja jest wadliwa z punktu
widzenia zasad poprawnej legislacji, bowiem w zakresie organizacji pozarządowych
upoważnionych do prowadzenia rejestru miejsc chowu i hodowli zwierząt innych niż
gospodarskie odsyła do wykazu określonego przez ministra właściwego do spraw
rolnictwa. Należy podkreślić, że zarówno dotychczasowe przepisy ustawy, jak i te
projektowane, nie zawierają przepisu upoważniającego ministra właściwego do
spraw rolnictwa do określenia, w drodze rozporządzenia, takiego wykazu.
Zamieszczenie quasi upoważnienia ustawowego w definicji „schroniska” należy
uznać za nieprawidłowe, gdyż nie spełnia ono warunków, jakie powinien spełniać
przepis upoważniający do wydania aktu wykonawczego, zatem projektowany przepis
nie będzie stanowił podstawy do utworzenia takiego wykazu.

Zmiana w art. 6 ustawy wprowadzająca katalog zamknięty sytuacji, w których
zezwala się na zabicie zwierzęcia nie uwzględnia wszystkich przypadków, w których
zwierzę jest uśmiercane. Wejście w życie art. 6 ustawy w zaproponowanym
brzmieniu oznaczałoby wprowadzenie zakazu uśmiercania większości zwierząt
futerkowych oraz zwierząt dzikich utrzymywanych przez człowieka niezaliczanych do
zwierząt gospodarskich, w tym bizonów, reniferów, innych kopytnych niezaliczanych
do zwierząt gospodarskich, oraz strusi emu i nandu. W obowiązującej ustawie
w rozdziale 10 „Ubój, uśmiercanie i ograniczenie populacji” określono w sposób
szczegółowy zasady uśmiercania zwierząt. Ponadto brak uzasadnienia do zmiany
brzmienia art. 6, który w obecnym brzmieniu zabrania zarówno niehumanitarnego
zabijania zwierząt, jak też znęcania się nad nimi. W związku z tym wydaje się
zasadne odstąpienie od propozycji zmian w art. 6 w zakresie dotyczącym
uśmiercania zwierząt oraz uchylenia ust. 1 w art. 33 ustawy.

5
Zmiana brzmienia pkt 14 w art. 6 ust. 2 ustawy w części dotyczącej określenia
czasu utrzymywania na uwięzi, może spowodować trudności w egzekucji. Trudno
będzie stwierdzić, czy nastąpiło przekroczenie przebywania zwierzęcia na uwięzi
powyżej 12 godzin w ciągu doby. Jednocześnie przepis ten wymaga dopracowania
pod względem redakcyjnym, ponieważ w obecnym brzmieniu wydaje się być
sprzeczny z intencją projektodawcy. Ponadto kwestia utrzymywania zwierząt
domowych na uwięzi jest już uregulowana w art. 9 ust. 2 ustawy.
Dodanie pkt 16 w art. 6 ust. 2 ustawy stanowi częściowe powtórzenie
rozwiązań zawartych w rozdziale 4 ustawy. Ponadto trudno będzie obiektywnie
ocenić, kiedy zwierzę jest zbyt młode lub zbyt stare, by mogło być wykorzystywane
do pracy lub w celach sportowych czy rozrywkowych. Również dodanie pkt 18 daje
zbyt dużą swobodę interpretacji i jest mało precyzyjne. Sprawy związane
z warunkami utrzymywania zwierząt zostały dostatecznie uwzględnione w art. 6 ust.
2 pkt 10 oraz w art. 9 ust. 1 ustawy – w przypadku zwierząt domowych oraz w art. 12
ustawy – w przypadku utrzymywania zwierząt gospodarskich.
Dodanie w art. 6 ust. 2 pkt 19 regulującego transport i sprzedaż ryb wraz
z wodą oznacza zakaz detalicznej sprzedaży żywych ryb przeznaczonych do
spożycia, a w konsekwencji spowoduje ograniczenie ich produkcji. W praktyce
przepis ten będzie dotyczył wyłącznie karpi i należałoby ocenić skutki ekonomiczne
jego wprowadzenia dla podmiotów utrzymujących gospodarstwa stawowe w celu
produkcji karpi.
Utrzymywanie zwierząt bez odpowiedniego pokarmu i wody (pkt 20) uznane
za znęcanie się nad zwierzętami stanowi powtórzenie przepisu zawartego w art. 6
ust. 2 pkt 10. Nieodpowiednie lub niewystarczające karmienie zwierząt mieści się
w szeroko pojętych warunkach bytowania. Ocena dotycząca przekroczenia
minimalnych potrzeb w zakresie pojenia i żywienia zwierząt będzie subiektywna
i niejednokrotnie błędna w przypadkach, jeżeli oceniający będzie kierował się
emocjami, zamiast konkretną wiedzą z zakresu fizjologii i zachowania zwierząt.

Umieszczanie w gospodarstwach wskazanych przez wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta zwierząt odebranych w drodze decyzji lub wyroku sądu może
w konsekwencji prowadzić do zagrożenia zdrowia zwierząt i ludzi oraz może
doprowadzić do przeniesienia choroby zakaźnej zwierząt do gospodarstwa, w którym
umieszcza się odebrane zwierzęta. Jednocześnie z przyczyn formalnych trudno
będzie upoważnionemu organowi wskazać takie gospodarstwo i wyegzekwować

6
wprowadzenie do tych gospodarstw zwierząt, ponieważ zgodnie z art. 7 ust. 1b
ustawy, przekazanie odebranego zwierzęcia może nastąpić wyłącznie za zgodą
podmiotu, któremu ma być ono przekazane. Proponowana zmiana nie poprawi zatem
obecnej sytuacji dotyczącej problemów z umieszczeniem w odpowiednim miejscu
odebranych zwierząt gospodarskich.
Proponowana zmiana ust. 2 w art. 33 ustawy wyłączająca potrzebę uzyskania
zgody na uśmiercenie zwierzęcia w przypadku zwierząt chorych, wymaga
ponownego przeanalizowania, gdyż zdanie pierwsze tego przepisu już zawiera
wyłączenie zgody właściciela. Ponadto konieczność uśmiercenia zwierzęcia
w przypadku opisanym w zdaniu drugim wydaje się pokrywać z sytuacjami
określonymi w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 5. Należałoby przeredagować ten artykuł w sposób
zapewniający wewnętrzną spójność i zgodność z art. 6 ustawy.
Zmiana brzmienia art. 33a ustawy, z uwagi na obciążenia wprowadzane
w stosunku do osób fizycznych, budzi poważne wątpliwości co do jego zgodności
z Konstytucją. W związku z tym należałoby pozostawić art. 33a w dotychczasowym
brzmieniu, ponieważ proponowana zmiana pogorszy standardy ochrony zwierząt
wolno żyjących, a ponadto wątpliwe jest czy przepis ten będzie stosowany
w praktyce.
Proponowana zmiana przepisów karnych, w tym art. 35 ustawy, polegająca na
podwyższeniu górnej granicy kary pozbawienia wolności wymaga uwzględnienia
przez ustawodawcę przypadków, w których niektóre zachowania realizują
jednocześnie znamiona przestępstwa i wykroczenia o tożsamym zakresie. Oznacza
to, że w przypadku gdy dochodzi do krzyżowania się znamion przestępstwa
i wykroczenia, konieczne jest zastosowanie instytucji idealnego zbiegu przestępstwa
z wykroczeniem (art. 10 § 1 Kodeksu wykroczeń), która prowadzi do kilkakrotnego
skazania, przy tym orzeczone kary łączy się na zasadzie absorpcji.
Wprowadzenie środka karnego w postaci zakazu posiadania zwierząt wobec
sprawcy skazanego za przestępstwo określone w projektowanym art. 35 ust. 2
będzie wiązało się z koniecznością nowelizacji art. 39 Kodeksu karnego, który
wskazuje enumeratywny katalog środków karnych. Należy w związku z tym rozważyć
doprecyzowanie projektowanej regulacji przez wskazanie zakresu stosowania tego
zakazu. Jednocześnie należałoby rozważyć możliwość wprowadzenia zakazu
posiadania zwierzęcia w gospodarstwie domowym skazanego, tak aby uniknąć
sytuacji, w której inni domownicy posiadają zwierzę domowe, nad którym skazany
może się znęcać.

7
Należałoby także rozważyć możliwość wprowadzenia zmiany w art. 35 ust. 5
ustawy, który obecnie zezwala sądowi na orzeczenie nawiązki w wysokości od 25 do
2500 zł na cel związany z ochroną zwierząt, wskazany przez sąd. Wydaje się
bowiem, iż nawiązka taka powinna być wymierzana w granicach wyznaczonych
przez art. 48 Kodeksu karnego ( w wysokości do 100 tys. zł).
Ponadto konieczne jest doprecyzowanie zmiany w art. 37 ust. 1 ustawy,
polegające na rozstrzygnięciu możliwości kumulacji kary aresztu i grzywny, zgodnie
z Kodeksem wykroczeń.
Jednocześnie zasadne byłoby doprecyzowanie zmiany brzmienia art. 39
ustawy umożliwiające organizacjom społecznym reprezentowanie praw
pokrzywdzonego w sprawach o wykroczenia również w przypadkach, gdy zwierzę
jest współwłasnością (małżonków lub osób najbliższych), a tylko jedna z osób jest
sprawcą czynu zabronionego.
Wprowadzając zmiany w zakresie zadań jednostek samorządu terytorialnego,
rozszerzające zakres zadań własnych gmin, projektodawca powinien wziąć pod
uwagę zapewnienie środków finansowych na ich realizację. Uzasadnienie projektu
ustawy powinno wskazywać źródła finansowania nowych zadań obciążających
budżety jednostek samorządu terytorialnego wraz z oszacowaniem wielkości
skutków finansowych tych zadań.
Należy zwrócić uwagę, iż w Ministerstwie Finansów we współpracy ze stroną
samorządową są prowadzone prace, których głównym celem jest ograniczenie
przyrostu zadłużenia i deficytu jednostek samorządu terytorialnego. W związku
z powyższym projektowane zmiany stoją w sprzeczności z celem prac prowadzonych
we współpracy ze stroną samorządową.
W związku z likwidacją zezwoleń na prowadzenie przez przedsiębiorców
działalności w zakresie prowadzenia schronisk dla zwierząt wskazane jest
wprowadzenie do poselskiego projektu ustawy przepisów przejściowych w zakresie
obowiązywania już udzielonych zezwoleń.
Na etapie dalszych prac legislacyjnych należy również mieć na uwadze fakt,
że zaproponowane nowe brzmienie pkt 5 w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 13 września
1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach powinno być dostosowane do
zmian wprowadzonych w tej ustawie uchwaloną przez Sejm Rzeczypospolitej
Polskiej w dniu 1 lipca 2011 r. ustawą o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości
i porządku w gminach oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z którą z dniem
1 stycznia 2012 r. zmieniany projektowaną ustawą pkt 5 stanie się pkt 14.

8

IV. Uznając za zasadną potrzebę zapewnienia lepszej ochrony zwierząt,
w tym zasadności zaostrzenia sankcji karnych w przypadkach znęcania się nad
zwierzętami oraz zapewnienia właściwej opieki zwierzętom bezdomnym,
równocześnie mając na uwadze wyrażone w opinii zastrzeżenia do projektu, Rząd
pozytywnie opiniuje poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zwierząt
oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (druk nr 4257), po
uwzględnieniu uwag zawartych w stanowisku.

9