Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania

W art. 1 pkt 3 proponuje się nowe brzmienie art. 4 ust. 1 i 2 zmienianej ustawy. Istotą tej
zmiany jest wprowadzenie (w ust. 1) generalnego warunku dotyczącego wieku, którego
spełnienie w przypadku wszystkich kredytobiorców będzie uprawniało do skorzystania
z kredytu preferencyjnego i dopłat do jego oprocentowania. Limit maksymalnej granicy
wieku w roku, w którym jest składany wniosek o kredyt preferencyjny, został określony na
35 lat dla wszystkich docelowych kredytobiorców.
Wprowadzenie zmiany ma na celu ściślejsze powiązanie programu preferencyjnych kredytów
mieszkaniowych „Rodzina na Swoim” z celami polityki społecznej państwa, w szczególności
w obszarze działań wpływających na poprawę sytuacji demograficznej kraju. Wprowadzenie
kryterium wiekowego ukierunkuje oddziaływanie programu na tę grupę gospodarstw
domowych, którą z racji wieku cechuje najwyższa zdolność tworzenia przyrostu naturalnego.
Istotną przesłanką ustalenia kryterium wieku na poziomie 35 lat są wyniki analizy dotyczącej
liczby urodzeń. Wskazują one bowiem, iż najwyższą liczbę urodzeń na 1.000 kobiet
obserwuje się w grupie kobiet do 34 roku życia.
Tabela nr 2. Liczba dzieci na 1.000 kobiet w poszczególnych grupach wiekowych
 
Płodność ‐ urodzenie żywe w 2008 r. na 1.000 kobiet w wieku 
 
15 ‐ 19 
20 – 24 
25 ‐ 29 
30 ‐ 34 
35‐39 
40 ‐ 44 
45‐49 lat 
 
16 
61 
96
73
28
6 
0  
Źródło: GUS. Opracowanie: Departament Analiz Strategicznych w KPRM (DAS) 
 
Ponadto, jak wynika z przeprowadzonych analiz, na poziom liczby urodzeń mają także wpływ
indywidualne decyzje podejmowane przez osoby ankietowane – decyzje te są zróżnicowane
w zależności od wieku tych osób, a także od tego, czy posiadają już dzieci.
Tabela nr 3. Powody rezygnacji z posiadania dzieci – osoby nieposiadające potomstwa
 
18‐24
25‐29
30‐34 
35‐39
Z powodu zrealizowania swoich planów 
‐
‐
‐ 
‐
prokreacyjnych (mam już dzieci) 
Z powodu sytuacji materialnej, w tym: 
18%
18%
17% 
8%
Nie stać mnie ‐ mam zbyt mało pieniędzy 
6%
11%
8% 
2%
Nie mam odpowiednich warunków   
7%
5%
5% 
4%
mieszkaniowych 
Obniżyłby się mój standard życia 
5%
3%
4% 
2%
Z wyboru 
36%
40%
41% 
32%

1 Pojedyncze odpowiedzi z tej kategorii zaliczono do odpowiedzi „z wyboru”.

8
Z powodu konfliktu między rolami zawodowymi i 
13%
7%
9% 
2%
rodzinnymi 
Z powodu wieku 
1%
2%
5% 
20%
Z powodu braku partnera 
22%
19%
16% 
25%
Inne 
10%
11%
11% 
8%
Źródło: Opracowanie DAS na podstawie badania CBOS 
 
Tabela nr 4. Powody rezygnacji z posiadania dzieci – osoby posiadające jedno dziecko
 
18‐24
25‐29
30‐34 
35‐39
Z powodu zrealizowania swoich planów 
58%
49%
55% 
53%
prokreacyjnych (mam już dzieci) 
Z powodu sytuacji materialnej, w tym: 
22%
31%
23% 
13%
 Nie stać mnie ‐ mam zbyt mało pieniędzy 
8%
15%
14% 
8%
Nie mam odpowiednich warunków   
10%
12%
6% 
3%
mieszkaniowych 
Obniżyłby się mój standard życia 
4%
4%
3% 
2%
Z wyboru 
7%
7%
5% 
8%
Z powodu konfliktu między rolami zawodowymi i 
7%
8%
11% 
8%
rodzinnymi 
Z powodu wieku 
0%
0,4%
1% 
12%
Z powodu braku partnera 
2%
2%
2% 
3%
Inne 
4%
1%
2% 
2%
Źródło: Opracowanie DAS na podstawie badania CBOS 
 
Przedstawione dane wskazują, że brak odpowiednich warunków mieszkaniowych jest jednym
z czynników rzutujących na postawy prokreacyjne. Należy przy tym zauważyć, że problem
braku odpowiedniego mieszkania jest wymieniany częściej w młodszych grupach wiekowych
– szczególnie wśród osób do 30 roku życia. Bardzo istotnym wydaje się, że problem ten
niemal dwukrotnie częściej wymieniają osoby, które mają już dziecko.
Wskazane powyżej dane dodatkowo przemawiają za ustaleniem kryterium wieku docelowego
kredytobiorcy na poziomie nie wyższym niż 35 lat. Kryterium to podlegałoby weryfikacji
wg roku złożenia wniosku o kredyt preferencyjny, tzn. potencjalni beneficjenci finansowego
wsparcia uzyskiwaliby uprawnienie do tego wsparcia, jeżeli złożą wniosek o kredyt
preferencyjny najpóźniej do końca roku kalendarzowego, w którym kończą 35 lat.
Zmiana odnosząca się do art. 4 ust. 2 ma charakter zmiany wyłącznie technicznej
i porządkującej pod względem formalnoprawnym.

9
W art. 1 pkt 4 proponuje się nadanie nowego brzmienia art. 5 zmienianej ustawy
zawierającego różnego rodzaju zmiany.
Zmiana dotycząca nadania nowego brzmienia pkt 1 w art. 5 ust. 1 zmienianej ustawy wynika
przede wszystkim z przewidzianego w niniejszym projekcie nowelizacji wykluczenia
możliwości finansowania kredytem preferencyjnym transakcji zawieranych na wtórnym
rynku nieruchomości. Zmiana ta ma na celu sprecyzowanie rodzajów inwestycji
realizowanych na pierwotnym rynku mieszkaniowym, które mogą stanowić przedmiot
finansowania kredytem preferencyjnym objętym dopłatami na warunkach ustawy
o finansowym wsparciu rodzin w nabywaniu własnego mieszkania.
Zmiana polegająca na nadaniu w art. 5 ust. 1 pkt 1 nowego brzmienia lit. f zmienianej ustawy
(po wprowadzeniu zmian będzie to lit. d) ma na celu przeformułowanie jego treści, tak aby
w

wyniku przeprowadzenia robót budowlanych (z wyłączeniem montażu, remontu
i rozbiórki obiektu budowlanego) dotyczących budynku mieszkalnego albo budynku lub
lokalu o innym przeznaczeniu niż mieszkalne mogły powstać dwa rodzaje nieruchomości,
tj. lokal mieszkalny stanowiący odrębną nieruchomość (limit powierzchni 75 m²) lub dom
jednorodzinny (limit powierzchni 140 m²).
Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. f obowiązującej ustawy dopłaty mogą być stosowane, jeżeli
kredyt preferencyjny został udzielony na nadbudowę, przebudowę lub rozbudowę budynku
mieszkalnego lub adaptację budynku lub lokalu o innym przeznaczeniu na cele mieszkalne,
w
celu uzyskania lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość. Tak
skonstruowany przepis nie przewiduje możliwości udzielenia kredytu preferencyjnego, gdy
w wyniku wskazanej w tym przepisie inwestycji powstaje dom jednorodzinny. Jak jednak
wskazuje kilkuletnia już praktyka banków uczestniczących w programie „Rodzina na
Swoim”, częste są przypadki, gdy w
wyniku przebudowy budynku o
charakterze
niemieszkalnym powstaje dom jednorodzinny. Zaproponowana zmiana wychodzi więc
naprzeciw oczekiwaniom potencjalnych kredytobiorców i postulatom banków zgłaszanym za
pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego i pozwoli skierować finansowe wsparcie do
szerszego grona potencjalnych beneficjentów.
Zmiany wprowadzone w pozostałych jednostkach redakcyjnych art. 5 mają charakter zmian
porządkujących i dostosowawczych wynikających z dwóch głównych zmian omówionych
powyżej.
W art. 1 pkt 5 lit. a proponuje się zmianę dotyczącą wprowadzenia w okresie stosowania
dopłat pewnych ograniczeń, których celem jest przeciwdziałanie możliwym do zaistnienia

10
nadużyciom. Z uwagi na praktyczny brak ograniczeń warunkujących udzielanie dopłat
w okresie ich stosowania i związane z tym zagrożenie, że może to prowadzić do nadużyć
i korzystania z finansowego wsparcia niezgodnie z jego przeznaczeniem, proponuje się
określenie dodatkowo dwóch przypadków, w których bank kredytujący będzie zobowiązany
do zaprzestania stosowania dopłat:
a) uzyskanie przez docelowego kredytobiorcę w okresie stosowania dopłat prawa
własności lub współwłasności innego lokalu mieszkalnego lub budynku mieszkalnego
lub spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w całości lub w części, którego
przedmiotem jest inny lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny, z wyłączeniem
nabycia tych praw w drodze spadku,
b) dokonanie przez docelowego kredytobiorcę w okresie stosowania dopłat zmiany
sposobu użytkowania lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego, na którego
zakup lub budowę został udzielony kredyt preferencyjny, na cele inne niż
zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych.
Obowiązek poinformowania o zaistnieniu ww. przypadków nakłada się na docelowego
kredytobiorcę, który informuje bank w formie pisemnej o ww. przypadkach w terminie 14 dni
od dnia ich zaistnienia. Niedopełnienie obowiązku informacyjnego jest objęte sankcją
analogiczną jak w przypadku postawienia kredytu preferencyjnego w stan natychmiastowej
wymagalności ze względu na przesłanki określone w art. 9 ust. 4 obowiązującej ustawy.
Będzie więc skutkowało zwrotem kwoty zastosowanych dopłat. Te zagadnienia zostały
uregulowane w art. 1 pkt 5 lit. b i c niniejszego projektu nowelizacji.
Zastosowanie przedstawionych powyżej ograniczeń pozwoli przynajmniej w
części
wyeliminować sytuacje sprzyjające powstawaniu nadużyć przy korzystaniu z finansowego
wsparcia realizowanego ze środków budżetu państwa.
W art. 1 pkt 6 proponuje się wprowadzenie do zmienianej ustawy dodatkowego przepisu,
tj.
art. 12a, określającego maksymalny okres przyjmowania wniosków o kredyty
preferencyjne. Projekt nowelizacji przewiduje zakończenie okresu przyjmowania wniosków
o kredyt preferencyjny w ramach programu „Rodzina na Swoim” z końcem 2012 r. –
z zachowaniem praw nabytych, czyli uprawnienia do otrzymywania finansowego wsparcia
z budżetu państwa (dopłat) do zakończenia 8-letniego okresu stosowania wsparcia.
Zgodnie z przeprowadzoną analizą, termin zakończenia funkcjonowania programu
preferencyjnych kredytów mieszkaniowych „Rodzina na Swoim” został wyznaczony
z uwzględnieniem czynników koniunkturalnych kształtujących stan sektora budowlanego

11
w Polsce. W okresie spowolnienia gospodarczego w sektorze budowlanym, obejmującym
także budownictwo mieszkaniowe, odnotowuje się występowanie większej luki popytowej
niż w całej gospodarce. Departament Analiz Strategicznych w KPRM (DAS) sporządził
projekcję kształtowania się wartości dodanej w budownictwie, a następnie z określonego
w
wyniku prognozy szeregu wyodrębnił komponent cykliczny (odchylenia bieżącej
aktywności od potencjału). Dla obu scenariuszy prognoza tempa przyrostu wartości dodanej
w budownictwie wskazuje, iż istotnego ożywienia koniunktury w sektorze budownictwa –
wynikającego z ekspansji gospodarczej – można oczekiwać pod koniec 2012 r. Dalsza
stymulacja tego sektora, w sytuacji wystąpienia pozytywnej luki popytowej, staje się
bezcelowa, stąd rok 2012 powinien być ostatnim rokiem aktywnego funkcjonowania
programu „Rodzina na Swoim”.
Rysunek nr 1. Roczne tempo wzrostu PKB (wyrównane sezonowo) – scenariusz bazowy 
 
Źródło:  Eurostat, MF, obliczenia DAS. 

12