Przedstawiony przez Marszałka Sejmu wykonującego obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o szczególnych zasadach przygotowania do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych

„Właściwy organ wydaje decyzje, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18,
uwzględniając warunki realizacji przedsięwzięcia określone w:",
b) w ust. 2 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„W decyzjach, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18, właściwy organ
może:",
c) w ust. 3 wprowadzenie do wyliczenia otrzymuje brzmienie:
„W decyzjach, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18, właściwy organ, w
przypadku gdy z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika
potrzeba:",
d) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że
przedsięwzięcie może znacząco negatywnie oddziaływać na obszar Natura 2000,
organ właściwy do wydania decyzji, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14
i 18, odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki,
o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie
przyrody.";
12) w art. 94 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. W analizie porealizacyjnej, o której mowa w art. 93 ust. 2 pkt 2, dokonuje się
porównania ustaleń zawartych w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na
środowisko i w decyzjach, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18, w
szczególności ustaleń dotyczących przewidywanego charakteru i zakresu
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko oraz planowanych działań
zapobiegawczych z rzeczywistym oddziaływaniem przedsięwzięcia na środowisko i
działaniami podjętymi dla jego ograniczenia.";
13) w art. 95 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
„1. Decyzje, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18, wymagają
uzasadnienia.";
14) w art. 104 w ust. 1 w pkt 1 lit. b otrzymuje brzmienie:
„b) decyzjami, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1, 10, 14 i 18, jeżeli w ramach
postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie była
przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko,".

Art. 36. W przypadku gdy lokalizacja inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych
przewidziana jest w obowiązującym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
albo wydano dla niej decyzję o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzję o
warunkach zabudowy, stosuje się przepisy niniejszej ustawy.
Art. 37. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
______
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr
273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 132, poz. 1110 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 141, poz.
997, Nr 170, poz. 1217, Nr 227, poz. 1658 i Nr 249, poz. 1832 oraz z 2008 r. Nr 144, poz.
901 i Nr 227, poz. 1505.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr
104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r.
Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 97, poz. 625, Nr 144, poz. 901, Nr 177,
poz. 1095, Nr 180, poz. 1113 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr
170, poz. 1217, z 2007 r. Nr 88, poz. 587, Nr 99, poz. 665, Nr 191, poz. 1373 i Nr 247,
15

poz. 1844, z 2008 r. Nr 145, poz. 914, Nr 199, poz. 1227, Nr 206, poz. 1287, Nr 210, poz.
1321 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97 i Nr 31, poz. 206.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2003 r. Nr
170, poz. 1652, z 2004 r. Nr 6, poz. 41, Nr 93, poz. 895 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr
203, poz. 1683, z 2006 r. Nr 220, poz. 1600 i Nr 249, poz. 1834, z 2007 r. Nr 21, poz. 125
oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1055.
6) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr
267, poz. 2255, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 21, poz.
125, Nr 64, poz. 427, Nr 75, poz. 493, Nr 88, poz. 587, Nr 147, poz. 1033, Nr 176, poz.
1238, Nr 181, poz. 1286 i Nr 231, poz. 1704 oraz z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 i Nr 227,
poz. 1505.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr
281, poz. 2782, z 2005 r. Nr 130, poz. 1087, Nr 169, poz. 1420 i Nr 175, poz. 1459, z
2006 r. Nr 64, poz. 456, Nr 104, poz. 708 i Nr 220, poz. 1600 i 1601, z 2007 r. Nr 173,
poz. 1218, z 2008 r. Nr 59, poz. 369 i Nr 220, poz. 1412 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100 i
Nr 42, poz. 335.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr
104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 157, poz. 1119 i Nr 187, poz. 1381, z 2007 r.
Nr 89, poz. 589, Nr 115, poz. 794, Nr 176, poz. 1243 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr
209, poz. 1318 oraz z 2009 r. Nr 3, poz. 11 i Nr 39, poz. 308.
9) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr
157, poz. 1315, Nr 167, poz. 1399 i Nr 175, poz. 1460 i 1462, z 2006 r. Nr 227, poz. 1658
i Nr 245, poz. 1775, z 2007 r. Nr 59, poz. 405, Nr 64, poz. 427 i Nr 181, poz. 1286, z
2008 r. Nr 163, poz. 1011 i Nr 199, poz. 1227 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.
10) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 113, poz. 954 i Nr
130, poz. 1087, z 2007 r. Nr 75, poz. 493, Nr 176, poz. 1238 i Nr 181, poz. 1286, z 2008
r. Nr 154, poz. 958, Nr 199, poz. 1227 i Nr 201, poz. 1237 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.
11) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr
175, poz. 1462, z 2006 r. Nr 12, poz. 63, z 2007 r. Nr 75, poz. 493, Nr 80, poz. 541 i Nr
191, poz. 1374, z 2008 r. Nr 237, poz. 1657 oraz z 2009 r. Nr 1, poz. 3.
12) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 6, poz. 41 i Nr 141,
poz. 1492, z 2005 r. Nr 113, poz. 954 i Nr 130, poz. 1087, z 2006 r. Nr 45, poz. 319 i Nr
225, poz. 1635 oraz z 2008 r. Nr 199, poz. 1227, Nr 201, poz. 1237 i Nr 220, poz. 1413.
13) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr
49, poz. 509, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r.
Nr 130, poz. 1188 i Nr 170, poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz.
565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524 oraz z 2008 r. Nr 229, poz. 1539.
14) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr
157, poz. 1315, Nr 167, poz. 1399 i Nr 175, poz. 1460 i 1462, z 2006 r. Nr 227, poz. 1658
i Nr 245, poz. 1775, z 2007 r. Nr 59, poz. 405, Nr 64, poz. 427 i Nr 181, poz. 1286, z
2008 r. Nr 163, poz. 1011 i Nr 199, poz. 1227 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.
15) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr
281, poz. 2782, z 2005 r. Nr 130, poz. 1087, Nr 169, poz. 1420 i Nr 175, poz. 1459, z
2006 r. Nr 64, poz. 456, Nr 104, poz. 708 i Nr 220, poz. 1600 i 1601, z 2007 r. Nr 173,
poz. 1218, z 2008 r. Nr 59, poz. 369 i Nr 220, poz. 1412 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100 i
Nr 42, poz. 335.
16) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr
104, poz. 708 i 711, Nr 141, poz. 1008, Nr 170, poz. 1217 i Nr 249, poz. 1829, z 2007 r.
Nr 50, poz. 331 i Nr 82, poz. 558, z 2008 r. Nr 97, poz. 625, Nr 144, poz. 901, Nr 177,
poz. 1095, Nr 180, poz. 1113 i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 18, poz. 97.
16





UZASADNIENIE
I. Wprowadzenie
Głównym celem przedmiotowego projektu ustawy jest wprowadzenie do systemu
prawnego rozwiązań, które pozwolą na uproszczenie oraz przyspieszenie prac związanych z
przygotowaniem do realizacji inwestycji w zakresie budowli przeciwpowodziowych.
Aktualny stan urządzeń przeciwpowodziowych oraz związanej z nimi infrastruktury
nie pozwala na minimalizowanie skutków powodzi. Niszczeją budowle regulacyjne na
rzekach, co pogarsza stan bezpieczeństwa powodziowego. Obecnie istniejące wielozadaniowe
zbiorniki retencyjne magazynują około 6,5 % objętości średniego rocznego odpływu, przy
możliwościach (jakie dają warunki fizyczno geograficzne), zmagazynowania około 15%.
Szczególnie odczuwalne braki istnieją w zakresie retencji powodziowej. Skutki takiego stanu
rzeczy dały się po raz kolejny odczuć podczas tegorocznej powodzi.
Straty powodzi z maja 2010 r. w chwili opracowywania uzasadnienia do projektu
niniejszej ustawy szacuje się na ponad 10 mld. złotych. Straty spowodowane powodziami w
roku 1997 i 2001 oszacowano na około 15 mld zł. Sumy te pokazały po raz kolejny, że
niedostateczne środki na utrzymanie urządzeń ochrony przeciwpowodziowej, w tym budowli
regulacyjnych, wałów przeciwpowodziowych, a także niewystarczająca ilość budowli
będących urządzeniami czynnej ochrony przed powodzią, powodują wysoki stopień
zagrożenia.
Braki finansowe nie są jednak jedyną przyczyną zaniedbań w zakresie gospodarki
przeciwpowodziowej. Podstawową przeszkodą dla osiągnięcia zadowalających efektów w
tym względzie jest długi cykl przygotowania inwestycji, wynikający z konieczności
pozyskiwania wielu decyzji i opinii, a przede wszystkim z konieczności pozyskiwania
gruntów, co przekłada się na nieracjonalne, często wieloletnie, wydłużenie okresu ich
realizacji.
Niezbędne jest pilne zakończenie rozpoczętych już inwestycji oraz szybkie
rozpoczęcie budowy kolejnych obiektów chroniących przed powodzią, tworzących spójny
system ochrony przeciwpowodziowej (tj. np: budowy zbiornika Racibórz). Ich rozpoczęcie
uwarunkowane jest z jednej strony zabezpieczeniem płynnego finansowania pochodzącego z
dostępnych źródeł, a z drugiej – skorygowaniem dotychczasowych, niefunkcjonalnych zasad
realizacji inwestycji przeciwpowodziowych.
Zgodnie z art. 80 ustawy – Prawo wodne, realizacja budowli przeciwpowodziowych,
w tym m. in. zbiorników przeciwpowodziowych, pozwala na ochronę ludzi i mienia przed
powodzią oraz suszą. Art. 81 tej ustawy stwierdza, że ochrona przed powodzią oraz suszą jest
zadaniem organów administracji rządowej i samorządowej. Zgodnie z zasadą określoną w art.
28 ust. 1 ustawy - Prawo budowlane roboty budowlane można rozpocząć na podstawie
ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę. W myśl art. 32 i 33 ustawy - Prawo budowlane
inwestor powinien posiadać prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane
obejmującą cały obszar zamierzonej inwestycji. Obowiązujące obecnie przepisy nie
zapewniają jednak skutecznej realizacji inwestycji w zakresie budowli
przeciwpowodziowych, niezbędnych z punktu widzenia bezpieczeństwa państwa albowiem
wymagają posiadania przez inwestora prawa do dysponowania całą nieruchomością na cele
budowlane. W praktyce regułą jest, że grunty w czaszy projektowanego zbiornika
17

przeciwpowodziowego, obejmujące znaczny obszar (ponad 50%-75% powierzchni), nie będą
w ogóle zagospodarowywane w trakcie prowadzenia prac budowlanych. Na tych gruntach
prowadzona jest często eksploatacja kruszywa przez podmioty gospodarcze posiadające
stosowne koncesje i prawo do władania gruntem, w ramach którego prowadzona jest
działalność. Proces eksploatacji trwa kilkadziesiąt lat i nie wpływa na realizację samej
inwestycji, która musi być zakończona z uwagi na swoje przeznaczenie w możliwie krótkim
czasie. Obszar, na którym nie będą prowadzone prace budowlane, może być użytkowany jak
dotychczas.
Projekt ustawy ma służyć efektywnej realizacji zadań w zakresie realizacji inwestycji
w zakresie budowli przeciwpowodziowych przy wykorzystaniu uzyskanych na ten cel
środków finansowych z UE i organizacji międzynarodowych.
Obowiązujące obecnie przepisy przewidują dwu lub trzyetapowy proces lokalizacji i
nabywania nieruchomości na cele realizacji urządzeń wodnych służących ochronie
przeciwpowodziowej. Pierwszym etapem jest wydanie przez właściwy organ (art. 50 ust. 1
ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) decyzji o
ustaleniu lokalizacji inwestycji. Kolejnym jest proces negocjacji z właścicielami i
użytkownikami wieczystymi nieruchomości, które zostały objęte decyzją o lokalizacji
inwestycji, zmierzający do wykupu za ich zgodą objętych inwestycją gruntów. W sytuacji,
gdyby negocjacje nie przyniosły rezultatu, ustawa przewiduje wywłaszczenie tych
nieruchomości w trybie administracyjnym. Następnie uzyskane być muszą decyzje o
pozwoleniu na budowę. Projektowana regulacja proponuje połączenie wskazanych etapów i
objęcie procesu lokalizacji, wywłaszczenia oraz zatwierdzenia projektu budowlanego jedną
decyzją. Natomiast wysokość odszkodowania za wywłaszczenie nieruchomości będzie
ustalana w drodze negocjacji lub odrębnej decyzji.
Proponowana zintegrowana decyzja dotycząca całej inwestycji przeciwpowodziowej
otrzymać ma nazwę decyzji o pozwoleniu na realizację inwestycji.
W myśl art. 31 ust. 3 Konstytucji ograniczenia w zakresie korzystania z
konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są
konieczne w demokratycznym państwie dla ochrony m.in. środowiska, życia i zdrowia oraz
wolności i praw innych osób. Natomiast art. 74 ust. 1 i 2 Konstytucji stanowi, iż władze
publiczne prowadzą politykę zapewniającą bezpieczeństwo ekologiczne współczesnemu i
przyszłym pokoleniom, a ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych.
Doświadczenia ostatniej i poprzednich powodzi dowodzą, iż konieczne i celowe jest
umożliwienie realizacji w trybie nadzwyczajnym inwestycji priorytetowych dla
zabezpieczenia kraju i obywateli przed skutkami powodzi. Szybkie i skuteczne wykonanie
przeciwpowodziowych planów państwa wymaga skrócenia postępowania administracyjnego i
konsolidacji wydawanych obecnie odrębnie decyzji (decyzji o warunkach zabudowy lub
decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 27
marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, decyzji o pozwoleniu na
budowę w rozumieniu ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane) w jednym akcie
administracyjnym, a także wyłączenia z fazy planowania inwestycji ustaleń dotyczących
wysokości odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości. Zasadne jest bowiem – z punktu
widzenia uproszczenia procesu inwestycyjnego – stworzenie takiego mechanizmu, w którym
podmiot realizujący określone przedsięwzięcie będzie miał możliwość wykonania go w
możliwie najkrótszym terminie, z uwzględnieniem zarówno interesu jednostki jak i
bezpieczeństwa państwa. Taką regulację przewiduje projektowana zmiana. Planowane
ograniczenia praw własności obywateli rekompensowane być mają słusznym
odszkodowaniem.
18

Adresatem projektu ustawy są dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej,
marszałek województwa, starosta, wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub partner prywatny w
rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym realizujący
inwestycje w zakresie budowy budowli przeciwpowodziowych. Ponadto projekt ustawy
dotyczyć ma organów administracji publicznej uczestniczących w procesie wydawania
decyzji dotyczących w/w przedsięwzięć.
Projekt ustawy będzie oddziaływał również na gminy w zakresie spraw dotyczących
podziału nieruchomości objętych inwestycją przeciwpowodziową, pozbawiając je
kompetencji w tym względzie.
Projekt ustawy ograniczy również uprawnienia starostów w zakresie wywłaszczeń na
cele realizacji inwestycji przeciwpowodziowych.
Ponadto projektowana ustawa rozszerza zakres kompetencji wojewody w sprawach
dotyczących m.in. :
1) wydawania pozwoleń na realizację inwestycji przeciwpowodziowych (art. 4),
2) ustalanie wysokości odszkodowań za wywłaszczenie (ograniczenie) prawa
własności nieruchomości (art. 20 ust. 2),
3) wydawania decyzji o wygaśnięciu trwałego zarządu (art. 26) oraz o przekazaniu w
trwały zarząd (art. 27).
4) wydawania decyzji o warunkach wycinki drzew i krzewów oraz ich uprzątnięcia
(art. 28 ust. 2).
Należy wskazać, że już obecnie w polskim systemie prawa funkcjonują zbliżone do
projektowanych przepisy dotyczące inwestycji infrastrukturalnych o podstawowym znaczeniu
dla państwa, określające szczególne zasady realizacji takich zamierzeń. Mowa tu o
uregulowaniach zawartych w ustawie z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach
przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr
193, poz. 1194, z późn. zm.), ustawie z dnia 12 lutego 2009 r. o szczególnych zasadach
przygotowywania i realizacji inwestycji w zakresie lotnisk użytku publicznego (Dz. U. Nr 42,
poz. 340), czy ustawy z dnia 24 kwietnia 2009 r. o inwestycjach w zakresie terminalu
regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w winoujściu (Dz. U. Nr 84, poz. 700).

II. Rozwiązania przyjęte w ustawie
W rozdziale 1 przepisów ogólnych, artykuł 1 ustawy określa przedmiot projektowanej
regulacji, którym są szczególne zasady i warunki przygotowania inwestycji w zakresie
budowli przeciwpowodziowych oraz organy właściwe w tych sprawach. Przepisy
projektowanego art. 2 ustawy wprowadzają definicje budowli przeciwpowodziowych, przez
które rozumie się kanały ulgi, poldery przeciwpowodziowe, zbiorniki retencyjne posiadające
rezerwę powodziową, suche zbiorniki przeciwpowodziowe, wały przeciwpowodziowe wraz z
obiektami związanymi z nimi funkcjonalnie oraz wrota przeciwpowodziowe
i przeciwsztormowe. Określa się również pojęcie inwestora, którym będzie mógł być dyrektor
regionalnego zarządu gospodarki wodnej, marszałek województwa, starosta, wójt (burmistrz,
prezydent miasta) lub partner prywatny w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o
partnerstwie publiczno-prywatnym realizujący inwestycję.
W artykule 3 określono, że przedmiotowe inwestycje są celami publicznymi w
rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.
19