Rządowy projekt ustawy o rybołówstwie

floty rybackiej, ustalanej dla każdego państwa zgodnie z przepisami rozporządzenia Komisji
(WE) nr 1438/2004 z dnia 12 sierpnia 2003 r. ustanawiającego przepisy wykonawcze do polityki
dotyczącej floty wspólnotowej, określonej w rozdziale III rozporządzenia Rady (WE)
nr 2371/2002 (Dz. Urz. UE L 204 z 13.08.2003, str. 21, z późn. zm.). Warunki, jakie muszą być
spełnione, aby nie nastąpiło przekroczenie dopuszczalnej wielkości zdolności połowowej, są
określone w art. 13 rozporządzenia nr 2371/2002. Wynika z tego konieczność nadzorowania
przez państwo członkowskie Unii Europejskiej zmian w zakresie zdolności połowowej floty
rybackiej. W myśl rozwiązań proponowanych w projektowanej ustawie realizacja tego
obowiązku państwa członkowskiego Unii Europejskiej spoczywać będzie na ministrze
właściwym do spraw rybołówstwa, który zarządza zdolnością połowową polskiej floty rybackiej
poprzez prowadzenie rejestru statków rybackich (art. 7 projektu), wydawanie decyzji
dotyczących przyznawania zdolności połowowej (art. 13 projektu) i wycofywania statków
rybackich z wykonywania rybołówstwa morskiego (art. 17 projektu) oraz wydawanie licencji
połowowych (art. 23 projektu).
Przepisy rozporządzenia nr 2371/2002, zmienionego w przedmiotowym zakresie
rozporządzeniem Rady (WE) nr 865/2007 z dnia 10 lipca 2007 r. (Dz. Urz. UE L 192
z 24.07.2007, str. 1), przyznają państwom członkowskim Unii Europejskiej dodatkową zdolność
połowową, wyłącznie w zakresie pojemności brutto (GT), która zwiększa dopuszczalną wielkość
zdolności połowowej floty rybackiej. Zgodnie z tym rozporządzeniem ta zdolność połowowa jest
przeznaczona na modernizację floty rybackiej. W związku z tym wprowadzono do projektu
ustawy przepisy o przyznawaniu tej zdolności przez ministra właściwego do spraw rybołówstwa,
w drodze decyzji, na wniosek składany przez właściciela statku rybackiego, na który jest wydana
licencja połowowa, z przeznaczeniem wyłącznie na cele wskazane w rozporządzeniu, to znaczy
na modernizacje i wymiany statków rybackich, zapewniające poprawę bezpieczeństwa oraz
warunków pracy i higieny na statku lub podniesienie jakości produktów rybnych (art. 13
projektu).
W celu objęcia przyznawaniem zdolności połowowej przeznaczonej na modernizację
floty rybackiej jak największej liczby statków rybackich przyjęto, że zdolność na dany statek
będzie przyznawana raz na 5 lat. Przyjęty okres związany jest z odnową klasy statku przez
instytucję klasyfikacyjną, w związku z którą najczęściej jest dokonywana modernizacja
(przebudowa) statku rybackiego. W tym samym celu ustalono, że wnioski będą rozpatrywane od
5


najmniejszych wnioskowanych wielkości zdolności połowowej. Z tego również wynika
konieczność ustalenia, że można złożyć tylko jeden wniosek raz na 5 lat w celu uniknięcia
sytuacji, w której właściciel statku składałby kolejne wnioski o przyznanie małych wielkości
zdolności połowowych na ten sam statek, uzyskując w ten sposób w sumie większą zdolność
połowową niż właściciel statku, który złożył wniosek o taką samą lub nawet mniejszą wielkość
zdolności połowowej. Jest to istotne ze względu na ograniczoną wielkość zdolności połowowej,
która może być we wskazanym trybie przyznana przez ministra właściwego do spraw
rybołówstwa.
W ramach dopuszczalnej zdolności połowowej floty rybackiej, oprócz zdolności połowowej
określonej w wydanych licencjach połowowych oraz przewidzianej zgodnie z rozporządzeniem
nr 2371/2002, w projekcie ustawy określono warunki i sposób wykorzystania zdolności
połowowej w przypadku wycofania bez pomocy publicznej z tytułu trwałego zaprzestania
działalności połowowej statku rybackiego wpisanego do rejestru statków rybackich
z wykonywania rybołówstwa morskiego i niewprowadzenia w jego miejsce, bezpośrednio po
wycofaniu, innego statku rybackiego, albo wprowadzenia w miejsce statku wycofanego statku
o mniejszej zdolności połowowej. Przy czym wycofanie statku rybackiego może mieć charakter
losowy (na przykład zatonięcie, zniszczenie) albo celowy, związany na przykład z wymianą na
inny statek rybacki. Uzasadnione jest w takich przypadkach zapewnienie właścicielowi statku
rybackiego możliwości wykorzystania zdolności połowowej wycofanego statku. Zgodnie
z zaproponowanymi w projekcie ustawy przepisami wskazana zdolność połowowa może być
wykorzystana, bez naruszenia przepisów unijnych, w celu dokonania wpisu statku rybackiego do
rejestru statków rybackich, zwiększenia zdolności połowowej statku rybackiego wpisanego do
tego rejestru, poprzez przeprowadzenie jego modernizacji (przebudowy) bądź wymiany na statek
o większej zdolności połowowej lub przywrócenia do wykonywania rybołówstwa morskiego
statku rybackiego wpisanego do rejestru i wycofanego z wykonywania rybołówstwa bez pomocy
publicznej. Wobec powyższego w celu uniknięcia sytuacji, w której inny właściciel statku
rybackiego mógłby wykorzystać tę tymczasowo „wolną” zdolność połowową statku wycofanego,
na przykład składając wniosek o wpis statku rybackiego do rejestru statków rybackich w ramach
wielkości tej zdolności, wprowadzono do projektu ustawy przepis (art. 11) uprawniający do
wykorzystania tej zdolności tylko właściciela wycofanego statku rybackiego albo jego następcę
prawnego, jednocześnie ograniczając w czasie możliwość takiego jej wykorzystania (art. 16) do
6


5 lat od dnia, w którym dokonano ostatniego wyładunku organizmów morskich złowionych przy
użyciu tego statku rybackiego albo od dnia wpisu statku rybackiego do rejestru w związku
z wymianą statku rybackiego na statek rybacki o mniejszej zdolności połowowej lub dnia
dokonania zmiany wpisu w rejestrze, w związku ze zmniejszeniem zdolności połowowej statku
rybackiego.

Takie rozwiązanie pozwala właścicielowi statku rybackiego podjąć odpowiednie
działania, w bardziej dogodnym dla niego (na przykład z przyczyn ekonomicznych) terminie, ale
z drugiej strony okres ten jest na tyle ograniczony, aby pozwalał na odpowiednie zarządzanie
całością zdolności połowowej floty rybackiej.
Z dotychczasowej praktyki wynika bowiem, że minimalnym okresem jest okres 3 – 4 lat,
potrzebny między innymi na zgromadzenie odpowiednich środków finansowych na inwestycję,
na przygotowanie dokumentacji i proces budowy nowego statku, ale występują też przypadki,
w których taki okres jest niewystarczający dla właścicieli statków rybackich. Z uwagi na
wprowadzenie tego ograniczenia i jego restrykcyjny charakter, powinien być ustalony dłuższy
okres, w celu uwzględnienia skrajnych sytuacji, zwłaszcza spowodowanych trudnościami
o charakterze ekonomicznym, w jakich mogą znajdować się rybacy, szczególnie gdy następuje
niespodziewana utrata statku, będącego jedynym źródła utrzymania (zarobkowania). Dlatego
w projekcie ustawy przewidziano okres 5 lat. Na zasadność takiego podejścia wskazuje
dodatkowo fakt wydłużenia w przepisach unijnych z 3 do 5 lat okresu, w którym mogą nastąpić
wpisy statków do rejestru oraz modernizacje statków, na podstawie decyzji podjętych w tym
zakresie przez administracje nowych państw członkowskich przed dniem uzyskania przez te
państwa członkostwa w Unii Europejskiej.
Do projektu został również wprowadzony przepis (art. 16 ust. 4) umożliwiający przekazywanie
zdolności połowowej pozostającej przez 5 lat w dyspozycji właściciela danego statku rybackiego
właścicielowi innego statku rybackiego, bez przedłużania tego okresu, w celu na przykład
wykorzystania przez niego tej zdolności połowowej dla przeprowadzenia modernizacji statku
rybackiego.

W konsekwencji zastosowania powyższego ograniczenia w dysponowaniu zdolnością
7


połowową przez właściciela statku rybackiego (5 lat), został wprowadzony do projektu ustawy
przepis dotyczący przeznaczenia zdolności połowowej statku wycofanego z wykonywania
rybołówstwa, w przypadku bezskutecznego upływu okresu 5 lat, w pierwszej kolejności na
modernizację polskiej floty rybackiej, w którym to zakresie zgłaszane jest przez rybaków
szczególnie duże zapotrzebowanie, oraz na jej restrukturyzację.
Ponadto, zgodnie z obowiązującą obecnie ustawą z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie,
statki rybackie, które nie są używane do wykonywania rybołówstwa przez okres dłuższy niż 12
miesięcy, są z urzędu wykreślane (w rozumieniu przepisów tej ustawy) z rejestru przez ministra
właściwego do spraw rybołówstwa. Konieczność zachowania przepisu o takim charakterze
wynika z wprowadzenia do projektu ustawy ograniczenia do 5 lat okresu dysponowania
zdolnością połowową przez właścicieli statków rybackich, które zostały zgłoszone jako wycofane
z wykonywania rybołówstwa morskiego, co jest równoznaczne z nieprowadzeniem połowów
w tym okresie, przy czym okres ten jest liczony od dnia, w którym dokonano ostatniego
wyładunku organizmów morskich złowionych przy użyciu danego statku rybackiego. W związku
z tym okres nieprowadzenia połowów z innych przyczyn niż utrata lub wymiana statku
rybackiego, niezgłaszany administracji rybackiej, a będący podstawą do wycofania z urzędu
statku rybackiego z wykonywania rybołówstwa, wymaga wydłużenia z 12 miesięcy, jak to jest
zgodnie z obowiązującą ustawą do – z uwagi na wyżej wymieniony pięcioletni okres
dysponowania zdolnością połowową – maksymalnie 5 lat. W projekcie ustawy przyjęto, że
optymalnym okresem są 3 lata. Po upływie tego okresu statek zostanie z urzędu wycofany
z wykonywania rybołówstwa, a zdolność połowowa równa wielkości zdolności połowowej tego
statku przeznaczona w pierwszej kolejności na modernizację polskiej floty rybackiej oraz na jej
restrukturyzację (art. 17 projektu). W projekcie ustawy przyjęto, że dodatkowa zdolność
połowowa będzie przyznawana w kolejności złożenia wniosków ustalonej od najmniejszej do
największej wnioskowanej wielkości zdolności połowowej i będzie miała na celu realizację
zadań w zakresie polityki kształtowania struktury floty rybackiej, zgodnie z którą preferuje się
w wykonywaniu rybołówstwa morskiego jednostki o średnich parametrach, co jest zbieżne
z celami Wspólnej Polityki Rybackiej. Ponadto przy proponowanym w projekcie ustawy
mechanizmie „promowania” wniosków o niższej postulowanej zdolności połowowej, istnieje
realna szansa otrzymania z dostępnej puli zdolności połowowej fragmentu tej zdolności przez
większą liczbę zainteresowanych, co z kolei może przyspieszać restrukturyzację i modernizację
8


większej liczby statków rybackich wykonujących rybołówstwo morskie.
Inne zmiany wprowadzane w projektowanej ustawie w stosunku do obecnie
obowiązującej ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie dotyczą:
1) trybu wpisywania statków rybackich do rejestru statków rybackich, dokonywania zmian
w tym rejestrze, wydawania licencji połowowych oraz dokonywania zmian w
tych
dokumentach;
2) zakresu danych i informacji, które powinien zawierać wniosek o wpis statku rybackiego do
rejestru statków rybackich, oprócz danych i informacji wymaganych przez przepisy
rozporządzenia Komisji (WE) nr 26/2004 z dnia 30 grudnia 2003 r. dotyczącego rejestru
statków rybackich Wspólnoty (Dz. Urz. UE L 5 z 09.01.2004, str. 25, z późn. zm.; Dz. Urz. UE
Polskie wydanie specjalne, rozdz. 4, t. 7, str. 3);
3) wycofania statku rybackiego z wykonywania rybołówstwa morskiego, czyli usunięcia
określenia „wykreślenie statku z rejestru” i potraktowania wycofania statku rybackiego jako
zmiany w rejestrze, z uwagi na to, że w świetle przepisów rozporządzenia nr 26/2004 nie
„wykreśla się” statku z rejestru, to znaczy nie usuwa się danych z rejestru, lecz w rejestrze
nadaje się statkowi, według określonych w tym rozporządzeniu zasad, charakter (status) statku
wycofanego z wykonywania rybołówstwa morskiego;
4) odmowy dokonania wpisu statku rybackiego do rejestru statków rybackich, dokonania zmiany
w tym rejestrze oraz wydania licencji połowowej;
5) utraty ważności licencji połowowych;
6) współpracy z okręgowymi inspektorami rybołówstwa morskiego przy prowadzeniu rejestru
statków rybackich, dokonywaniu zmian w rejestrze i wydawaniu licencji połowowych.

W zakresie współpracy okręgowych inspektorów rybołówstwa morskiego przy dokonywaniu
zmian w rejestrze proponuje się w projekcie ustawy przepisy zobowiązujące inspektorów do:
1) potwierdzania dokumentów, o których mowa w art. 3 ust. 2 rozporządzenia Komisji (EWG)
nr

1381/87 z dnia 20 maja 1987 r. ustanawiającego szczegółowe zasady dotyczące
oznakowania i dokumentacji statków rybackich (Dz. Urz. WE L 132 z 20.05.1987, str. 9;
9