Poselski projekt ustawy o roli Sejmu i Senatu w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej

4

Art. 14.
1. Rada Ministrów przekazuje Sejmowi i Senatowi na piśmie informacje o przebiegu procedur
stanowienia prawa Unii Europejskiej oraz o stanowisku Rzeczypospolite Polskiej
zajmowanym w ich trakcie.
2. Organ Sejmu i organ Senatu mogą wyrazić opinie o stanowisku, o którym mowa w ust. 1,
w ciągu 21 dni od dnia jego przekazania.

Art. 15.
1. Przed rozpatrzeniem projektu aktu w Radzie Europejskiej lub Radzie Unii Europejskiej
Rada Ministrów zwraca się o wyrażenie opinii do organu Sejmu i organu Senatu,
przedstawiając na piśmie informację o zamierzonym stanowisku Rzeczypospolitej Polskiej
w sprawie projektu wraz z jego uzasadnieniem, a także oceną przewidywanych skutków
prawnych aktu dla polskiego systemu prawa oraz skutków społecznych, gospodarczych i
finansowych dla Rzeczypospolitej Polskiej.
2. Z uwagi na organizację pracy organów Unii Europejskiej, z wyjątkiem spraw, w których
Rada Europejska lub Rada Unii Europejskiej stanowi jednomyślnie oraz spraw, które
pociągają za sobą znaczne obciążenia dla budżetu państwa, Rada Ministrów może określić
stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej bez zasięgnięcia opinii, o których mowa w ust. 1. W
takim przypadku Prezes Rady Ministrów niezwłocznie zawiadamia Marszałka Sejmu i
Marszałka Senatu o stanowisku, jakie zajęła Rzeczpospolita Polska, i wyjaśnić przyczyny
niezasięgnięcia opinii.

Art. 16.
Przed podjęciem decyzji przez Radę Europejską o niezwoływaniu konwentu, o którym mowa
w art. 48 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej, Rada Ministrów zasięga opinii Sejmu i Senatu.

Art. 17.
Ilekroć organ Sejmu lub organ Senatu wydał opinię w sprawie, o której mowa w przepisach
niniejszego rozdziału, opinia ta powinna stanowić podstawę stanowiska Rzeczypospolitej
Polskiej. Ze szczególnie ważnej przyczyny Rada Ministrów może jej jednak nie uwzględnić;
w takim przypadku członek Rady Ministrów niezwłocznie przedstawia odpowiednio
organowi Sejmu lub organowi Senatu stan sprawy oraz wyjaśnia przyczyny rozbieżności.

Art. 18.
Przepisów niniejszego rozdziału dotyczących opinii nie stosuje się w sprawach, w których
stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa przyjęta w trybie określonym w art. 3.

Rozdział 4
Wykonywanie praw Sejmu i Senatu określonych w traktatowych
podstawach Unii Europejskiej

Art. 19.
1. Jeżeli Traktat o Unii Europejskiej lub Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
upoważnia parlament narodowy do notyfikowania sprzeciwu, z upoważnienia tego może
skorzystać zarówno Sejm, jak i Senat, każdy w swoim imieniu. Uchwałę Sejmu lub
Senatu w tej sprawie wykonuje odpowiednio Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do uzasadnionych opinii wyrażanych na podstawie
art. 6 Protokołu i skarg wnoszonych na podstawie art. 8 Protokołu.


5
3. Sejm lub Senat może wycofać sprzeciw, uzasadnioną opinię lub skargę, o których mowa w
ust. 1 lub 2.
4. Rada Ministrów uwzględnia treść sprzeciwu, uzasadnionej opinii lub skargi w stanowisku
Rzeczypospolitej Polskiej w danej sprawie.
5. W sprawie, w której stanowisko Rzeczypospolitej Polskiej określa ustawa, sprzeciw,
uzasadniona opinia lub skarga nie mogą być sprzeczne z tym stanowiskiem.

Art. 20.
1. Uchwała Sejmu lub Senatu w sprawie wniesienia do Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej skargi na podstawie art. 8 Protokołu powinna zawierać:
1) wskazanie kwestionowanego aktu prawodawczego,
2) określenie, na czym polega naruszenie zasady proporcjonalności,
3) uzasadnienie tego zarzutu.
2. Marszałek Sejmu lub Marszałek Senatu bez zbędnej zwłoki sporządza skargę odpowiednio
w imieniu Sejmu lub Senatu i przekazuje ją Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej
oraz Prezesowi Rady Ministrów.
4. W postępowaniu przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej Rada Ministrów,
reprezentując Rzeczpospolitą Polską, przedstawia wnioski i twierdzenia wspierające
skargę. Ustanowiony przez nią pełnomocnik niezwłocznie informuje odpowiednio
Marszałka Sejmu lub Marszałka Senatu o wszystkich istotnych zdarzeniach w tym
postępowaniu.

Art. 21.
Rada Ministrów informuje Sejm i Senat o aktach prawodawczych i projektach takich aktów,
które jej zdaniem są niezgodne z zasadą proporcjonalności określoną w art. 5 ust. 3 Traktatu o
Unii Europejskiej.
Rozdział 5
Wykonanie prawa Unii Europejskiej w polskim ustawodawstwie
Art. 22.
Rada Ministrów powinna wnieść do Sejmu projekt ustawy wykonującej prawo Unii
Europejskiej nie później niż 3 miesiące przed upływem terminu wykonania wynikającego z
prawa Unii Europejskiej, a jeżeli termin ten przekracza 6 miesięcy – nie później niż 5
miesięcy przed jego upływem.

Art. 23.
O niezachowaniu terminu określonego w art. 22 Rada Ministrów niezwłocznie zawiadamia
Marszałka Sejmu, podając przyczyny opóźnienia.

Rozdział 6
Rozpatrywanie kandydatur na stanowiska w Unii Europejskiej
Art. 24.
1. Rada Ministrów przedstawia organowi Sejmu i organowi Senatu kandydatury na
stanowiska:
1) członka Komisji Europejskiej;
2) członka Trybunału Obrachunkowego;
3) sędziego Trybunału Sprawiedliwości;
4) sędziego Sądu Pierwszej Instancji;


6
4) rzecznika generalnego Trybunału Sprawiedliwości;
5) członka Komitetu Ekonomiczno-Społecznego;
6) członka Komitetu Regionów;
7) dyrektora w Europejskim Banku Inwestycyjnym;
8) przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie stałych przedstawi-
cieli przy Unii Europejskiej.
2. Kandydatury, o których mowa w ust. 1, Rada Ministrów przedstawia w czasie
uwzględniającym terminy wynikające z prawa Unii Europejskiej.

Art. 25.
1. Organ Sejmu rozpatruje kandydaturę w ciągu 21 dni od dnia jej przedstawienia.
2. W terminie określonym w ust. 1 organ Sejmu:
1)
stwierdza,
że nie ma zastrzeżeń do kandydatury, albo

2) przekazuje Marszałkowi Sejmu swoje stanowisko w sprawie kandydatury wraz z
uzasadnieniem.
3. O stanowisku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, Marszałek Sejmu niezwłocznie zawiadamia
Prezesa Rady Ministrów. Rada Ministrów może zgłosić wniosek o poparcie kandydatury
przez Sejm; wniosek ten Sejm rozpatruje się na jednym z najbliższych posiedzeń.

Art. 26.
W przypadku gdy organ Sejmu nie rozpatrzył kandydatury w trybie art. 25 ust. 2 pkt 1, Rada
Ministrów nie może powołać ani desygnować kandydata, jeżeli kandydatura nie uzyskała
poparcia Sejmu.


Art. 27.
Organ Senatu może wyrazić opinię o kandydaturze w ciągu 21 od dnia jej przedstawienia.
Opinia ta nie jest wiążąca.
Rozdział 7
Przepisy końcowe
Art. 28.
Traci moc ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem
w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej
(Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 515 ze zm.).

Art. 29.
1. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
2. Jeżeli Traktat z Lizbony wejdzie w życie po dniu wejścia w życie ustawy, art. 3–7, 11, 16,
19–21 i 24–27 stosuje się od dnia wejścia w życie Traktatu z Lizbony. Do tego czasu
kandydatury na stanowiska wymienione w art. 12 ustawy powołanej w art. 28 podlegają
opiniowaniu w trybie w niej określonym.

7
UZASADNIENIE

Projektowana ustawa o roli Sejmu i Senatu w sprawach związanych z członkostwem
Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej dostosowuje polski stan prawny do zmian w
pierwotnym prawie Unii Europejskiej wynikających z Traktatu z Lizbony. Część jej
przepisów, zwłaszcza w rozdziale 3 i 5, stanowi, z niewielkimi modyfikacjami, kontynuację
obecnego stanu prawnego, określonego ustawą z dnia 11 marca 2004 r. o współpracy Rady
Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej
Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. z 2004 r. Nr 52, poz. 515 ze zm.), i może być stosowana
także przed wejściem w życie Traktatu z Lizbony. Inne pozostają w ścisłym związku z jego
postanowieniami i mogą być stosowane od momentu jego wejścia w życie (por. art. 29 ust. 2).
W zakresie, w jakim projektowana ustawa wprost nawiązuje do Traktatu z Lizbony
lub dokumentów towarzyszących, jej celem jest wzmocnienie roli Sejmu i Senatu w
kształtowaniu woli Rzeczypospolitej Polskiej w sprawach rozstrzyganych z jej udziałem
przez organy Unii Europejskiej. Takiego wzmocnienia wręcz wymaga Traktat z Lizbony, i to
z dwóch powodów.
Po pierwsze, przewiduje on nowe uprawnienia parlamentów państw członkowskich:
przyznaje im prawo zgłaszania sprzeciwu wobec projektów niektórych aktów unijnych (por.
art. 48 ust. 7 akapit trzeci Traktatu o UE i art. 81 ust. 3 akapit trzeci Traktatu o
funkcjonowaniu UE), prawo opiniowania projektów aktów unijnych z punktu widzenia
zgodności z zasadą pomocniczości oraz prawo zaskarżania takich aktów do Trybunału
Sprawiedliwości UE z powodu naruszenia tej zasady. W tych sprawach istnieje potrzeba
ustawowego skoordynowania roli Sejmu, Senatu i Rady Ministrów (por. rozdział 4
projektowanej ustawy).
Po drugie, Traktat zawiera szereg postanowień, na podstawie których „pojemność”
kompetencji przekazanych Unii przez państwa członkowskie może ulegać zwiększaniu na
mocy decyzji Rady Europejskiej (nowy organ Unii) lub Rady Unii Europejskiej, bez potrzeby
zawierania nowych traktatów podlegających ratyfikacji. Traktatowe podstawy ewentualnych
decyzji mających o takim skutku wskazane są w art. 3 projektowanej ustawy. Należy
przypomnieć, że Konstytucja RP w art. 90 dopuszcza przekazanie organizacji
międzynarodowej „kompetencji organów władzy państwowej w niektórych sprawach“ tylko
na podstawie umowy międzynarodowej ratyfikowanej za zgodą wyrażoną w specjalnej
ustawie, uchwalonej przez obie izby przy kwalifikowanej większości głosów, albo w
referendum. Federalny Sąd Konstytucyjny RFN w swym głośnym wyroku z 30 czerwca 2009
r. (sygnatury: 2 BvE 2/08 i dalsze) podkreślił, że do przekazania kompetencji na rzecz Unii


8
nie wystarcza ryczałtowe upoważnienie w Traktacie z Lizbony do przyjmowania
odpowiednich decyzji przez Radę Europejską lub Radę UE w przyszłości, lecz każdy
konkretny krok na drodze przekazywania wymaga dotyczącej go wprost parlamentarnej
legitymacji – specjalnej ustawy upoważniającej, wydanej w trybie art. 23 ust. 1 Ustawy
Zasadniczej RFN. Nie wystarczy zatem ustawa zezwalająca na ratyfikację TL, każdy
późniejszy przyrost kompetencji UE na podstawie Traktatu wymaga zgody wyrażonej w
specjalnej ustawie, analogicznie jak przy ratyfikacji Traktatu. Analogiczny wniosek jest tym
bardziej aktualny na gruncie Konstytucji RP, która każde przekazanie kompetencji uzależnia
od kwalifikowanej demokratycznej legitymacji.
Kluczowe pod tym względem przepisy art. 3 i 4 projektowanej ustawy wzorowane są
na niemieckiej ustawie z 22 września 2009 r. „o rozszerzeniu i wzmocnieniu praw
Bundestagu i Bundesratu w sprawach Unii Europejskiej” (Bundesgesetzblatt I, s. 3022 i
nast.), uchwalonej w następstwie powołanego wyżej wyroku Federalnego Sądu
Konstytucyjnego, a także na czeskiej ustawie z 6 maja 2009 r. zmieniającej regulamin Izby
Poselskiej i regulamin Senatu (Sbírka zákonu č. 48/2009) – z
modyfikacjami
uwzględniającymi różnice dotyczące systemu prawa i techniki legislacyjnej między Polską a
wymienionymi państwami. Dzięki projektowanym przepisom Polska, zgodnie ze swym
porządkiem konstytucyjnym i bogatymi tradycjami parlamentarnymi, zaliczać się będzie do
tych państw w Europie, których rządy swoje działania na forum Unii Europejskiej w
najistotniejszych sprawach, związanych z przekazywaniem suwerennych praw państwa,
opierają na demokratycznym mandacie udzielanym przez parlament w formie ustawy lub
uchwał obu izb parlamentu. Sprzyjać to będzie także realizacji istotnych wartości
konstytucyjnych RP: suwerenności, demokracji i rzetelności działania organów państwowych.
Przyczyni się to także do zwiększenia siły negocjacyjnej Polski na forum Unii.
W wyroku z 12 stycznia 2005 r., dotyczącym udziału Sejmu i Senatu w sprawach
związanych z członkostwem Polski w UE (sygn. K 24/04), polski Trybunał Konstytucyjny
wskazał m.in., że w sytuacji gdy „regulacje przyjmowane przez organy Unii Europejskiej
będą obowiązywały na obszarze Polski po części bezpośrednio, po części zaś po uchwaleniu
przez polski parlament ustaw implementacyjnych” konieczna jest nowa interpretacja
przepisów Konstytucji o wykonywaniu władzy ustawodawczej, i to z udziałem zarówno
Sejmu, jak i Senatu, „z uwzględnieniem zasadniczo nowych warunków tworzenia prawa”.
TK podkreślił, że „partycypacja parlamentów narodowych w procesie stanowienia prawa
unijnego jest czynnikiem wzmacniającym wiarygodność i demokratyczny mandat organów
Unii Europejskiej”.