Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo lotnicze

48

UZASADNIENIE


1. Cel wydania rozporządzenia

Projektowane rozporządzenie w sprawie opłaty lotniczej ma na celu wypełnienie
delegacji ustawowej z art. 26a ust. 11 ustawy z dnia 3 lipca 2002r. - Prawo lotnicze (Dz. U. z
2006 r. Nr 100, poz. 696, z późn. zm.).
Regulacja ta ma na celu określenie wysokości stawek opłat za czynności urzędowe
realizowane przez Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego, które określone są w ustawie,
przepisach wykonawczych do ustawy, prawie wspólnotowym oraz przepisach
międzynarodowych, a w szczególności zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa
żeglugi powietrznej, użytkowników lotnisk i lądowisk.
W celu umożliwienia podejmowania przez władzę lotniczą czynności nadzorczych w
stosunku do podmiotów działających w sektorze lotniczym oraz zapewnienia ich
funkcjonowania zgodnie z obowiązującymi regulacjami, podmioty te muszą ponosić koszty
funkcjonowania organów publicznych – lotniczej władzy nadzorczej. Podobnie jak w innych
sektorach gospodarki, w tym innych rodzajach transportu, podmioty występujące do organów
publicznych o dokonanie różnego rodzaju czynności urzędowych ponoszą koszty dokonania
tych czynności. Niedopuszczalnym byłoby bowiem przeniesienie tych kosztów wyłącznie na
ogólnie pojęty budżet państwa, a tym samym spowodowanie, że do prawidłowego
funkcjonowania sektora lotniczego dokładałyby podmioty nie związane z tym sektorem np.
emeryci, nauczyciele czy górnicy.
W toku ponownych uzgodnień międzyresortowych, do zaproponowanych rozwiązań w
projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo lotnicze, już wcześniej kierunkowo przyjętych
przez Radę Ministrów, bardzo wiele zastrzeżeń zgłosiło Ministerstwo Finansów. Konsultanci
społeczni natomiast generalnie sprzeciwili się wzrostowi ilości tytułów opłaty lotniczej i
drastycznemu wzrostowi ich stawek.
Mając na uwadze uwagi MF oraz środowiska lotniczego, resort infrastruktury
zaproponował inne rozwiązanie, które wydawało się wychodzić naprzeciw zgłaszanym
zastrzeżeniom, przy jednoczesnym zapewnieniu dochodów dla budżetu państwa, które
rekompensowałyby wydatki ponoszone przez budżet na funkcjonowanie lotniczej władzy
nadzorczej. Przedstawiony model był przedmiotem kilkuletnich analiz prowadzonych przez
Urzędu Lotnictwa Cywilnego i Ministerstwo Infrastruktury równolegle do zaproponowanego
wcześniej w przedłożeniu rządowym modelu opartego na bezpośrednim obciążeniu
podmiotów wykonujących działalność lotniczą. Oba modele miały swoje plusy i minusy,
jednakże, z uwagi na znane stanowisko środowiska lotniczego co do modelu pierwszego,
wydawało się, że model drugi, gdzie dochody budżetu państwa będą generowane z opłaty
lotniczej, która zostanie podzielona na dwa źródła: opłata lotnicza za czynności urzędowe od
podmiotów lotniczych, generalnie zachowująca poziom aktualnie obowiązujący i opłata w
bilecie od pasażera odlatującego z RP, tzw. „opłata za nadzór” w maksymalnej wysokości do
4 zł, będzie optymalny.

1
Jednakże na skutek stanowiska resortu finansów, które wyraziło wątpliwość w zakresie
wprowadzania stosunkowo niewielkiej opłaty od pasażera, jednakże o charakterze
podatkowym, z projektu zostały usunięte przepisy kreujące tę opłatę. Pozostała jedynie
regulacja dotycząca opłaty lotniczej za czynności urzędowe Prezesa Urzędu Lotnictwa
Cywilnego, których maksymalne stawki zostały zwiększone jedynie o ok. 10% w stosunku do
obowiązujących aktualnie, ponieważ stawki te nie były waloryzowane od 2003 r., tj. wejścia
w życie rozprowadzenia w sprawie opłaty lotniczej. Zwiększenie wysokości maksymalnych
stawek nie uwzględnia całkowitej inflacji z okresu 2003-2010 r. z uwagi na wskazane
powyżej bardzo negatywne nastawienie środowiska lotniczego w stosunku do ponoszonych
przez nie obciążeń publicznoprawnych.
Niniejszy projekt rozporządzenia uwzględnia powyższe założenia.

2. Zakres regulacji
§ 1 projektowanego rozporządzenia określa zakres regulacji rozporządzenia w sprawie
opłaty lotniczej. Zakres ten jest zgodny z zakresem ustawowym zawartym w art. 26a ust. 1.
Projektowane rozporządzenie określa wykaz opłat lotniczych za konkretne czynności
urzędowe Prezesa Urzędu, w tym również za przeprowadzanie egzaminów. W
rozporządzeniu określono także wysokość stawek opłaty lotniczej i sposób jej ustalania, tryb
wnoszenia tej oraz rodzaje specjalności personelu lotniczego i uprawnienia, które są
zwolnione z opłat.
Rozdział pierwszy projektu zawiera przepisy ogóle dotyczące całości rozporządzenia.
Zawarty tu został m. in. katalog definicji pojęć i skrótów używanych w treści normatywnej
projektu jak i w załącznikach do niego. W rozdziale tym opisano również układ
poszczególnych tabel załącznika nr 1 do rozporządzenia wraz ze wskazaniem, jakie rodzaje
czynności urzędowych za które należna jest opłata lotnicza, zostały ujęte w poszczególnych
tabelach. I tak, załącznik nr 1 do projektowanego rozporządzenia składa się z trzech tabel,
przy czym, zgodnie z projektowanym § 3, tabela nr 1 zawiera wykaz czynności urzędowych i
wysokość stawek opłaty lotniczej za wydawanie koncesji, zezwoleń, promes, licencji,
certyfikatów, upoważnień świadectw i zaświadczeń oraz innych dokumentów wydawanych
przez Prezesa Urzędu, tabela nr 2 zawiera wykaz przeprowadzanych egzaminów i wysokość
stawki opłaty lotniczej za nie, a tabela nr 3 zawiera wykaz czynności urzędowych i wysokość
opłaty lotniczej za sprawowanie bieżącego nadzoru nad lotnictwem cywilnym.
Rozdział drugi projektu określa sposób ustalania wysokości opłaty lotniczej za
poszczególne czynności urzędowe. Regulacje te, zamieszczone odpowiednio w przepisach §
4-7 określają sposób ustalania wysokości opłaty lotniczej za poszczególne czynności
urzędowe, do których prawodawca nie przypisał jednej konkretnej stawki opłaty. Te regulacje
mają istotne znaczenie w przypadku tych czynności urzędowych, za których dokonanie
wysokość opłaty jest ustalana jako suma opłat. W przepisach tych znajduje się również
odesłanie do rozporządzenia Komisji (WE) nr 1794/2006 z dnia 6 grudnia 2006 r.
ustanawiającego wspólny schemat opłat za korzystanie ze służb żeglugi powietrznej (Dz. Urz.
UE L 341 z 7.12.2006, str. 3). Zastosowanie takiej regulacji była konieczne w przypadku
określania wysokości opłaty lotniczej za sprawowanie bieżącego nadzoru nad instytucją
zapewniającą służby żeglugi powietrznej. Przywołane rozporządzenie wskazuje bowiem

2
kwotę stanowiącą wpłatę czynioną przez instytucję zapewniającą służby żeglugi powietrznej
jako zwrot kosztów poniesionych przez Urząd w zawiązku ze sprawowaniem nadzoru nad
służbami żeglugi powietrznej obliczonych zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr
1794/2006 ustanawiającego wspólny schemat opłat za korzystanie ze służb żeglugi
powietrznej.
Należy wskazać, iż w rozdziale tym prawodawca przewidział również w przypadku
zezwoleń eksploatacyjnych i ogólnych, o których mowa w tabeli nr 1 Część I pkt 1.2. ppkt 8 -
9, możliwość zastosowania preferencyjnej stawki opłaty lotniczej równej stawce zero.
Uprawnienie do określenia takiej stawki prawodawca przekazał w projektowanym
rozporządzeniu Prezesowi Urzędu Lotnictwa Cywilnego, ale jedynie w sytuacji, gdy stawka
taka może być zastosowana na zasadzie wzajemności, tj. gdy odpowiednie przepisy w
państwie ustanowienia obcego przewoźnika przewidują opłatę za zezwolenie eksploatacyjne
lub ogólne, a polscy przewoźnicy nie są zobowiązani do jej uiszczenia.

Rozdział trzeci projektu, tj. § 10 - § 18 określa tryb wnoszenia opłat lotniczych.
Przepis § 10 wskazuje w jaki sposób wnosi się opłatę lotniczą za czynności urzędowe
prowadzone w celu wydania certyfikatów, świadectw i innych dokumentów oraz
utrzymywania ich ważności, za czynności urzędowe związane z wydawaniem koncesji,
zezwoleń, upoważnień, licencji, świadectw, certyfikatów, certyfikatów, zaświadczeń i innych
dokumentów, jak również za przeprowadzenie egzaminów na licencje i świadectwa
kwalifikacji. Zasadą jest, że opłatę lotniczą za ww. czynności wnosi się z chwilą złożenia
wniosku o dokonanie danej czynności lotniczej. Wyjątkiem są opłaty lotnicze za wydanie
zezwoleń pojedynczych, o którym mowa w tabeli nr 1 Część I pkt 1.2. pkt 10, którą wnosi się
w terminie 7 dni od dnia wpłynięcia wniosku o wydanie zezwolenia obejmującego dziesiąty i
kolejne loty w danym sezonie rozkładowym, oraz o którym mowa w tabeli nr 1 Część III pkt
3.14 ppkt 5, którą wnosi się w terminie 7 dni od dnia wpłynięcia wniosku o wydanie zgody
pod rygorem niewydania zezwolenia albo zgody na kolejne loty w danym sezonie
rozkładowym.
. W przypadku opłaty lotniczej za nadzór bieżący nad instytucjami zapewniającymi
służby żeglugi powietrznej, nad eksploatacją lotnisk i lądowisk oraz działalnością
zarządzających lotniskami, jak również nad rynkiem przewozów lotniczych i inną
działalnością gospodarczą w lotnictwie cywilnym, przepis § 10 odsyła odpowiednio do § 13-
§ 17 projektowanego rozporządzenia. Opłata lotnicza za sprawowanie ww. nadzoru ma
charakter opłaty rocznej. Projektowane rozporządzenie przewiduje kilka trybów wnoszenia
takiej opłaty rocznej w zależności od tego, za jaką czynność ta opłata jest wnoszona. I tak, za
przeważającą część czynności urzędowych polegających na sprawowaniu bieżącego nadzoru
o których mowa w tabeli nr 3 Część II pkt 2, Część III pkt 6-10, Część IV, Część V pkt 1-4 i
pkt 6 oraz Część VI za pierwszy rok posiadania certyfikatu, opłata lotnicza wnoszona jest za
cały rok z dołu. Inaczej jest już np. w przypadku opłaty lotniczej za sprawowanie bieżącego
nadzoru nad instytucją zapewniającą służby żeglugi powietrznej, gdyż tą wnosi się w 12
miesięcznych równych ratach, a raty te uiszcza się w terminie do piątego dnia każdego
miesiąca następującego po miesiącu kalendarzowym, którego rata dotyczy, przy czym ratę za
ostatni miesiąc danego roku kalendarzowego uiszcza się do 20 grudnia tego roku.

3
W przypadku natomiast np. poświadczenia przeglądu zdatności do lotu (ARC), projekt
zakłada, iż obowiązek uiszczenia opłaty lotniczej za nadzór nad statkiem powietrznym, który
posiada poświadczenie przeglądu zdatności do lotu (ARC) powstaje najpóźniej z dniem
wydania poświadczenia przeglądu zdatności do lotu. Poświadczenie przeglądu zdatności do
lotu (ARC) wydawane są co roku. Należy zaznaczyć, iż posiadanie i coroczne odnawianie
tego dokumentu jest warunkiem koniecznym do korzystania z uprawnień wynikających ze
świadectwa zdatności do lotu
Przepisy projektowanego rozporządzenia wskazują, że opłata lotnicza za wnioskowaną
czynność urzędową pobierana jest bez względu na wynik tej czynności. Nie podlega ona
zwrotowi nawet, jeśli jej wynik był negatywny dla wnioskodawcy, chyba że zajdzie któraś z
okoliczności z § 21 ust. 3 i 4 projektowanego rozporządzenia. Należy zaznaczyć, iż § 17 ust.
1 projektowanego rozporządzenia reguluje sytuację, w której wnioskowana czynność
urzędowa odbyła się. Zatem opłata lotnicza, o której mowa w tym przepisie należna jest
zawsze, tzn. niezależnie od wyniku przeprowadzonej czynności urzędowej. § 17 ust. 1 i 2
mają rozłączny zakres stosowania. § 17 ust. 2 dotyczy bowiem sytuacji, w której
wnioskowana czynność urzędowa w ogóle się nie odbyła z przyczyn leżących po stronie
wnioskodawcy, który w takiej sytuacji zobowiązany jest do zwrotu kosztów poniesionych
przez ULC (np. kosztów dojazdów inspektorów czy też podjętych czynności urzędowych). Z
uwagi na taki charakter tych dwóch regulacji nie będą one mogły być stosowane
równocześnie.
Regulacja § 17 pozostaje w bezpośrednim związku z § 21 projektowanego
rozporządzenia, który stanowi podstawę do zwrotu opłaty lotniczej nienależnie pobranej lub
pobranej w wysokości wyższej od należnej. Jak wynika z dotychczasowego uzasadnienia,
omawiany przepis § 21 nie będzie miał zastosowania do § 17 ust. 1, w którym reguluje się
obowiązek uiszczenia opłaty lotniczej za przeprowadzoną czynności urzędową nie tylko z
wynikiem pozytywnym, ale również czynność urzędową zakończoną negatywnie ( w wyniku
której wnioskodawca nie uzyskał np. licencji, czy też certyfikatu). Jak bowiem wspominano
powyżej nie jest to opłata pobrana nienależnie. Z opłatą pobraną nienależnie będziemy mieć
do czynienia w sytuacji pozostawienia wniosku o dokonanie danej czynności urzędowej bez
rozpoznania, bowiem czynność urzędowa, za którą dokonano płatności nie odbyła się, lub też
w przypadku pobrania opłaty lotniczej za czynność urzędową nieujętą w załączniku do
rozporządzenia, a tym samym nieobciążoną opłatą lotniczą.
§ 21 przewiduje dwie sytuacje, w których nie przysługuje zwrot opłaty lotniczej, a tym
samym nie mamy do czynienia z opłatą pobraną nienależnie czy też w nadmiernej wysokości.
Mianowicie, opłata lotnicza nie podlega zwrotowi, kiedy strona nie przyjęła prawidłowo
sporządzonego dokumentu (§ 21 ust. 2) oraz gdy zachodzi konieczność powtórzenia
czynności urzędowej w całości lub w części ( § 21 ust. 5). W pierwszej sytuacji nie można
stwierdzić, że uiszczona opłata lotnicza jest opłatą nienależną, gdyż opłatę uiszcza się za
konkretną czynność urzędową, która jak należy wnioskować z brzmienia ust. 2 została
przeprowadzona, a jej pozytywny wynik został potwierdzony stosownym dokumentem. Nie
ma tu znaczenia fakt, iż wnioskodawca nie może korzystać z przyznanych mu na skutek
przeprowadzonej czynności urzędowej uprawnień, gdyż nie jest w posiadaniu dokumentu
uprawniającego go do tego. W drugim natomiast przypadku należy zwrócić uwagę, że mamy

4