Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych

nia z tytułu skapitalizowanych odsetek oraz z tytułu przejściowego wykupienia odsetek w
sytuacji dokonywania spłat systematycznie przez okres 20 lat.
Zmniejszenie do 50% stanu zadłużenia kredytobiorców z tytułu skapitalizowanych odse-
tek oraz z tytułu przejściowego wykupienia odsetek dla kredytobiorców dokonujących spłat
zadłużenia na podstawie art. 10 ust. 1 pkt 5 oraz art. 11 ust. 6, (stanowiących ogromne obcią-
żenie w całym zadłużeniu kredytobiorców), zwiększy liczbę kredytobiorców dokonujących
całkowitej spłaty zadłużenia co dodatkowo przyczyni się do wzrostu dochodów budżetu pań-
stwa z tytułu spłat tzw. jednorazowych dokonywanych na podstawie ww. przepisów.
W niniejszym projekcie proponuje się także możliwość dokonywania spłat zadłużenia z
tytułu kredytu lub kredytów przez spółdzielnie mieszkaniowe za swoich członków, pod wa-
runkiem podjęcia uchwały walnego zgromadzenia wyrażającego zgodę na spłatę zadłużenia
za członków nie dokonujących spłat.
Propozycja zmiany ustawy wychodzi także naprzeciw potrzebie rozwiązania problemu
kredytów tzw. trudnych, powstałych w związku z niedokonywaniem przez kredytobiorców
spłat zadłużenia, z powodu trudnej (wręcz tragicznej) sytuacji finansowej lub życiowej, lub
wobec których prowadzona jest przez bank bezskuteczna egzekucja należności, lub egzekucja
jest nieefektywna tj. jeżeli koszty prowadzonej egzekucji przewyższają kwoty odzyskiwanej
należności.
Stworzenie możliwości umorzenia zadłużenia obciążającego kredytobiorców, osoby fi-
zyczne, znajdujące się trwale w trudnej sytuacji finansowej, wskazującej na brak zdolności do
spłaty kredytu staje się konieczne i społecznie pożądane, gdyż stwarza ochronę najuboższych
rodzin kredytobiorców, od groźby eksmisji z zajmowanego lokalu, tj. utraty podstawowego
dobra jakim jest dach nad głową, w związku z wszczęciem przez bank lub spółdzielnię
mieszkaniową, egzekucji zadłużenia, lub wobec których prowadzona jest egzekucja.
Mając na celu udzielenie pomocy także tej grupie najuboższych kredytobiorców propo-
nuje się umorzenie zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek, co tym samym
zakończy prowadzoną wobec nich egzekucję. Jednocześnie zakłada się, że bank umorzy ww.
kredytobiorcom zadłużenie z tytułu kredytu wraz ze skapitalizowanymi odsetkami.
Aktualnie obowiązujące przepisy ustawy nie dają bankom możliwości rozwiązania pro-
blemu kredytów trudnych tj. umorzenia zadłużenia w przedstawionych powyżej sytuacjach.
Według stanu na koniec sierpnia 2008r. w windykacji prowadzonej przez bank są 242 kredy-
ty, a stan zadłużenia wobec banku z tytułu kredytu i skapitalizowanych odsetek wynosi 5,1
mln zł, oraz wobec budżetu państwa z tytułu odsetek przejściowo wykupionych - 14,3 mln zł.
Projekt nie podlega procedurze notyfikacji aktów prawnych, o których mowa w przepi-
sach rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjo-
nowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z
późn. zm.), gdyż nie zawiera przepisów technicznych.

5
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje ustawa.
Projektowana zmiana ma znaczenie dla kredytobiorców:
- spółdzielni mieszkaniowych,
- członków spółdzielni,
- osób fizycznych
posiadających lokale mieszkalne obciążone zadłużeniem z tytułu kredytów mieszkaniowych
objętych pomocą państwa w ich spłacie.
2. Konsultacje społeczne.
W ramach konsultacji społecznych projekt będzie umieszczony na stronie internetowej, prze-
kazany zainteresowanym bankom, organizacjom społecznym i związkom rewizyjnym spół-
dzielczości mieszkaniowej.
3. Wpływ ustawy na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jed-
nostek samorządu terytorialnego.
Projektowana nowelizacja nie ma wpływu na budżety jednostek samorządu terytorialnego.
Jej wpływ na budżet państwa po stronie wydatków budżetowych jest jednorazowo duży, jed-
nakże w okresie kolejnych 4 lat zrównoważony dochodami budżetowymi pochodzącymi od
kredytobiorców z tytułu spłaty zadłużenia budżetowego.
Dla oceny skutków finansowych należy wziąć jednakże pod uwagę:
1) liczbę zadłużonych lokali mieszkalnych, która na koniec IV kw. 2008 r. wynosiła po-
nad 104,8 tys. (według rozliczeń PKO BP S.A.);
2) roczne wydatki na wykup odsetek od kredytów mieszkaniowych, zaplanowane na
2009 r. w kwocie 150 mln zł;
3) roczne wpływy do budżetu państwa, pochodzące ze spłat zadłużenia z tytułu przej-
ściowego wykupienia odsetek, zaplanowane na 2009 r. w kwocie 130 mln zł;
4) stan wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu przejściowego wykupienia odsetek na
koniec IV kw. 2008 r. w kwocie 6.800,0 mln zł ;
5) roczną kwotę umorzeń ww. wierzytelności Skarbu Państwa – w 2008 r. ok. 233 mln
zł.
Ponadto należy podkreślić, iż na koniec 2017 r. nastąpi systemowe oddłużenie, w ciężar bu-
dżetu państwa, przeważającej liczby – ok. 85 - 90 % – kredytobiorców regularnie spłacają-
cych zadłużenie z tytułu kredytu od 1998 r.
Projektowane zmiany spowodują:
1) dodatkowe zmniejszenie liczby zadłużonych lokali mieszkalnych w skali roku od oko-
ło 3 do 5 tysięcy,
2) zmniejszenie zadłużenia z tytułu skapitalizowanych odsetek podlegającego umorzeniu
w ciężar budżetu państwa na koniec 2017 roku,
3) zmniejszenie zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek podlegającego
umorzeniu na koniec 2017 roku.


6
rednio rocznie spłat zadłużenia na preferencyjnych warunkach dokonuje ponad 7 tysięcy
kredytobiorców. Zakłada się że w związku z wprowadzoną zmianą ustawy liczba kredyto-
biorców dokonujących całkowitych spłat zadłużenia wyniesie od 10 do 12 tysięcy rocznie, a
więc zwiększy się od około 43% do 71%.
Wydatki roczne na wykup odsetek skapitalizowanych wynikające z aktualnie obowiązujących
przepisów (art. 11 ust. 6) wynoszą średnio 20 mln. zł. Zmniejszenie zadłużenia z tytułu skapi-
talizowanych odsetek o 50% stanowiących podstawę do dokonania całkowitej spłaty na pod-
stawie ww. przepisu spowoduje wzrost wydatków z budżetu państwa na wykup odsetek ska-
pitalizowanych rocznie o około 10 mln zł.
Należy przy tym podkreślić, że corocznie z budżetu państwa wydatkowane są środki na
przejściowy wykup odsetek (na 2009 rok planowane na 150 mln zł), które w sytuacji wpro-
wadzenia proponowanych zmian uległyby zmniejszeniu.
Natomiast roczne dochody budżetu państwa z tytułu spłat zadłużenia z tytułu przejściowego
wykupienia odsetek na preferencyjnych warunkach o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt. 5 i
art. 11 ust. 6 wynoszą średnio około 70 - 80 mln zł. Wprowadzona nowelizacją ustawy zmia-
na spowoduje z jednej strony mniejsze kwoty wpływów do budżetu państwa spowodowane
zmniejszeniem o 50% podstawy do dokonywanych spłat z tytułu przejściowego wykupienia
odsetek, z drugiej zaś strony poprzez zwiększenie liczby kredytobiorców dokonujących cał-
kowitych spłat zadłużenia spowoduje wzrost dochodów z tego tytułu. Szacuje się że roczne
dochody budżetu państwa z tytułu spłat na preferencyjnych warunkach wynosić będą od 50
mln zł. do 70 mln zł, a nawet mogą się utrzymywać na dotychczasowym poziomie.
Niezależnie od powyższego proponowane zmiany wpłyną na uruchomienie większego zain-
teresowania przekształceniami własnościowymi oddłużonych lokali mieszkalnych co powo-
duje również wpływy do budżetu państwa z tytułu zwrotu nominalnych kwot umorzenia
kredytów dokonanego przy dostatecznym rozliczeniu kosztów budowy.
4. Wpływ ustawy na rynek pracy.
Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na rynek pracy.
5. Wpływ ustawy na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funk-
cjonowanie przedsiębiorstw.
Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na konkurencyjność gospodarki i przedsię-
biorczość, ani na funkcjonowanie przedsiębiorstw.
6. Wpływ ustawy na sytuację i rozwój regionalny.
Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na sytuację i rozwój regionów.
7. Zgodność projektu z prawem Unii Europejskiej
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
7
Warszawa, 6 maja 2009 r.

BAS-WAL-821/09

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
o zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu ustawy o
zmianie ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów
mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji
bankom wypłaconych premii gwarancyjnych (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Tadeusz Kopeć)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47)
sporządza się następującą opinię:


I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony do zaopiniowania poselski projekt ustawy o zmianie
ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych,
udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii
gwarancyjnych zakłada m.in. rozciągnięcie stosowania przepisów ustawy (z
wyłączeniem przepisów dotyczących przejściowego wykupu odsetek) do spłaty
pozostałego po 20 latach systematycznej i terminowej spłaty zadłużenia tytułu
kredytu (art. 1 pkt 1 projektu), zmniejszenia zadłużenia z tytułu
skapitalizowanych odsetek, umorzenie części zadłużenia z tytułu przejściowego
wykupienia odsetek (art. 1 pkt 2 projektu), przeznaczenie z budżetu państwa
środków finansowych na spłatę wierzytelności banków z tytułu zmniejszenia
zadłużenia z tytułu kapitalizowanych odsetek, możliwość spłaty części
zadłużenia członków spółdzielni przez spółdzielnie mieszkaniową (art. 1 pkt 3
projektu, w zakresie w jakim dotyczy nowego art. 12b ustawy; niemniej należy
zaznaczyć, że projektowany przepis art. 12b ust. 2 jest niezrozumiały, gdyż nie
wiadomo, do jakiego przepisu odsyła), możliwość częściowego oddłużenia osób
znajdujących się trwale w trudnej sytuacji finansowej (art. 1 pkt 3 projektu, w
zakresie w jakim dotyczy nowego art. 12c ustawy).
Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2010 r.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
W kontekście przewidzianych w opiniowanym projekcie rozwiązań
należy zwrócić uwagę na wspólnotowe regulacje z zakresu pomocy publicznej.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej:
TWE), z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktacie,
wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu
zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi
zakłóceniem konkurencji przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub
produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie,
w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi.
Przepis art. 87 ust. 2 lit. a) TWE stanowi, że zgodna ze wspólnym
rynkiem jest pomoc o charakterze socjalnym przyznawana indywidualnym
konsumentom, pod warunkiem, że jest przyznawana bez dyskryminacji
związanej z pochodzeniem produktów.
Zgodnie z art. 88 ust. 3 TWE Komisja Europejska jest informowana, w
czasie odpowiednim do przedstawienia swoich uwag, o wszelkich planach
przyznania lub zmiany pomocy. Państwo członkowskie nie może wprowadzić w
życie projektowanych środków, dopóki Komisja Europejska nie zakończy
procedury oceny projektowanych rozwiązań.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Projekt w projektowanych art. 11b i 12b ust. 1 nowelizowanej ustawy
przewiduje zmniejszenie zadłużenia z tytułu odsetek skapitalizowanych oraz
umorzenie części zadłużenia z tytułu przejściowego wykupu odsetek wobec
kredytobiorców spłacających kredyty na preferencyjnych warunkach. Zgodnie z
uzasadnieniem do projektu ustawy, zakłada się w związku z tym każdorazowe
wydatkowanie z budżetu państwa środków na pokrycie należności banków z
tytułu zmniejszonego zadłużenia z tytułu skapitalizowanych odsetek oraz
umorzenie części zadłużenia wobec budżetu państwa z tytułu przejściowego
wykupienia odsetek. Nie można zgodzić się z twierdzeniem zawartym w
uzasadnieniu, że nie spowoduje to skutków finansowych dla budżetu państwa.
Pomoc w spłacie kredytów jest pomocą na rzecz kredytobiorców i na
rzecz banków. Choć niewątpliwie jest to pomoc publiczna, to wydaje się, że nie
będzie miała wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi,
a także nie zakłóca konkurencji przez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom,
a zatem nie jest objęta zakresem art. 87 TWE. Ewentualnie, w zakresie, w jakim
jest to pomoc dla kredytobiorców, może być uznana za dozwoloną w świetle art.
87 ust. 2 lit. a TWE (pomoc o charakterze socjalnym przyznawana
indywidualnym konsumentom). Ostateczna ocena dopuszczalności tego
rozwiązania należy jednak do Komisji Europejskiej.